Morgunblaðið - 28.11.1962, Blaðsíða 13

MiSvikudagur 28. nóvember 1962
MORGUNBLAÐ1Ð
13
New York, laugardag
24. nóvember.
1>AÐ er einkennilegt að
vera staddur á Fifth Avenue
fjölfarnasta breiðstræti þess-
arar miklu borgar, auðu og
nær mannlausu um hádag.
Hvar er allur manngrúinn,
sem var hér í gær og fyrra-
dag?
Það er fimmtudagur 22. nóv
ember, „þakkargjörðardagur“
Bandaríkjamanna. Þann dag
heldur fólkið sig á heimilum
sínum og heldur hátíð eftir
efnum og ástæðum. Þessi dag
* ur hefur verið hátíðlegur
haldinn allt frá dögum hinna
fyrstu evrópsku landnema í
Norður-Ameríku. Þeir þökk-
uðu guði sínum að lokinni
uppskeru fyrir gjafir hans
og mildi. Kalkúni, sem Banda
ríkjamenn kalla „Tyrkja“
var slátrað og fjölskyldan
safnaðist saman til bænagerð
ar og síðan veizlu. Enn þann
dag í dag er Tyrkjanum slátr
að og guði þakkað fyrir upp-
skeruna og allt það góða, sem
einstaklingunum og þessari
dugmiklu og auðugu þjóð
Sígtirður Bjarnason:
„Skuggl litlu þjóð
annaM yfir SÞ.
friði fyrir vitfirringu og æffl
múgmennskuimar.
• Tveir þriðju hlutar
mannkynsins svelta
í árbók Sameinuðu þjóðanna
er einnig frá þvi skýrt að tveir
þriðju hlutar mannkynsins fái
ekki nægilega næringu. Um
65% af jarðarbúum hafa aðeins
17% af heildartekjum mannkyns
ins. íbúar Evrópu, sem eru 22%
jarðarbúa, hafa hins vegar 35%
af heimstekjunum og Bandaríkja
menn, sem eru 6% mannkyns-
ins hafa 42% af beimstekjun-
urh.
Þær þjóðir, sem mestan mat
hafa og beztrar næringar njóta
eru Norðurlandaþjóðirnar,
Ástralía, Austurríki, Sviss, ír-
land, Bretland, Bandaríkin, Ar-
gentína og Nýja-Sjáland. Þj óðir
þessara landa eiga kost á um
eða yfir 3000 hitaeiningum í dag
legri fæðu sinni.
• Ný riki í Sþ.
Á þessu þingi Sameinuðu
Þjóðanna hafa 6 ný ríki bætzt í
samtökin. Eru fjögur þeirra í
Afríku en tvö í Ameríku, Eru
hinar Sameinuðu þjóðir nú orðn-
ar 110 talsins.
Hin nýju ríki eru þessi:
Burundi í Austur-Afríku um
28 þús. fermílur að stærð með
2,2 millj. íbúa, sem nær allir eru
svartir.
Rwanda, 26 þús férmílur, íbúa
fjöldi 2,7 millj. svertingja.
Þessi tvö nýju ríki voru
áður ein nýlenda er nefnd-
ist Rwandi-Urundi. Laut það
lengi Þýzkalandi en var
í lok fyrri heimsstyrjaldarinnar
sett undir stjórn Belga, sem
stjórnuðu landinu þar til nú, að
'því var skipt í tvö ríki og veitt
sjálfstæði. Þriðja Austur-Afríku
ríkið, se rnn úhefur öðlazt sjálf-
stæði og gengið í Sþ. er Uganda.
Stærð þess er 94 þús. fermílur
Vaxandi áhrif Aslu og
Afríkuþjóða
hefur hlotnazt. En nú er
svo komið að í áratugi hefur
hin mikla uppskera verið eitt
af aðal vandamálum amerísks
landbúnaðar. Offramleiðsla
landbúnaðarafurða kostar
ríkissjóð mikil útgjöld.
Ógrynni af bandarísku korni
Ihefur verið gefið fátækum
þjóðum og notað til efnahags-
legrar aðstoðar og upphygg-
ingar víðs vegar um heim.
„Þakkargjörðardagur“ Banda-
ríkjamanna og sú hugsun, sem
bak við hann liggur er fallegur
siður, sem á sterkar rætur í
Ihjörtum þjóðarinnar. Hann er
ein mesta hátíð ársins, sem hefur
að sjálfsögðu í för með sér mjkla
önn og viðbúnað á heimilum
fólksins.
En allur hátíðarviðbúnaður
Ihefur margar hliðar. Ein er sú,
sem snýr að umferð og ferðalög
iim. Á þessuim þakkargjörðar-
degi fórust 11 manns í umferðar-
slysum í New York ríki og 171
í öllu landinu.
• Mannfjöldinn í heimlnum.
Samikvæmt upplýsingum, er
Sameinuðu þjóðirnar hafa gefið
út voru íbúar jarðarinnar árið
1959 2905 milljónir. Hefur þeim
Bíðustu árin fjölgað uim 48 millj.
á ári og eru því orðnir rúmlega
þrír milljarðar.
Árið 1600 er talið að mannkyn
ið hafi verið 300-400 milljónir
manna. Tveimur öldum síðar
hafi sú tala tvöfaldazt. Um alda-
mótiin 1900 eru jarðarbúar orðn-
jr 1500 milljónir. Sextíu árum
eíðar hefur sú tala tvöfaldazt.
Með þessari fjölgun er talið að
tm næstu aldamót muni jarðar
búar vera orðnir 6—7 milljarðar
ef þróunin fær að ganga sinn
gang. Gert er ráð fyrir að 100
•nilljónir manna fæðist árlega á
næstu áruim en um 52 milljón-
ix deyi. Þýðir það að fjölgunin
nemur eins og fyrr segir um 48
milljónum á ári. Svarar það til
þess að mannkyninu fjölgi um
fimm þúsund rnanns á hverri
klukkustund eða um 85 manns á
mínútu.
Árið 1959 eru þessi lönd fjöl
mennustu lönd heimsins:
Meginland Kína með 669 millj.
Indland 403 milljónir, Sovétrík-
in 210 milljónir og Bandaríikin
með 178 milljónir. í þessum fjór
um löndum búa þá 1460 milljón
ir manna, eða rúmur hekningur
mannkynsins.
Næst að mannfjö'lda er Japan
með 93 milljónir. Lönd með í-
búafjölda yfir 50 milljónir eru
Brazilía, Indónesía, Pakistan,
Vestur-Þýzkaland og Bretland.
Meðalfjölgun mannkynsins í
heild nemur um 17 af þúsundi
á ári. En í einstökum löndum
og álfum fjölgar fólkinu miklu
örar. Mest er fjölgunin í Kína.
Þar nenvjr hún nær 28 af þús-
undi á ári. í Suður-Ameríku
fjölgar fólkinu um 26 af þús-
undi á ári.
íbúar Asíu eru nú taldir 1624
milljónir eða töluvert fleiri en
helmingur allrar jarðarbúa.
í Evrópu er fjölgunin miklu
hægari eða um 8 af þúsundi að
meðaltali á ári. Yfirburðir Asíu
að því er mannfjölda varðar
verða því meiri með hverju ár
inu, sem líður.
• fsland strjálbýlasta landið.
Evrópa er þó ennþá þéttbýlasta
heimsálfan með að meðaltali 85
manns á hvern ferkílómetra Asía
er ekki langt á eftir með 60 á
ferkílómetra. Meðalfjöldi íbúa
heimsins á hvern ferkílómetra
er 21 maður.
Þéttbýlasta land heims er Hol-
land með 350 íbúa á ferkílómetra.
Strjálbýlustu löndin eru hins
vegar: ísland, Kanada og Ástra
lía. Þar eru færri en tvær mann
eskjur að meðaltali á ferkiló-
rnetra.
Okkur fslendingaum er gjarnt
að barma okkur yfir fámenni
okikar og strjábýli og víst er dýrt
og erfitt fyrir litla þjóð að búa
í stóru og hrjóstrugu landi. En
landrýmið á íslandi, bæði rækt
anleg.t land og öræfi, firðir, dal
ir, heiðar og óbyggðir felur í
sér stórkostleg auðæfi, sem er
hinn mikli sparisjóður framtíð
arinnar. Samfærsla byggðarinn
ar á undanförnum árum hefur í
stórum dráttum verið eðlileg af-
leiðing af gerbreyttum atvinnu
og þjóðlifsháttum. En það bæri
vott mikilli skammsýni ef menn
og íbúafjöldi 6,5 millj. Af þeim
eru aðeins 11 þús. hvítir menn
Uganda var áður brezk nýlenda
Verður það áfram í brezka sam-
veldinu.
Fjórða Afrikuríkið er Alsír,
sem er 850 þús fermílur að stærð
með um 10 millj. fbúa, þar af
eina millj. af frönskum og evr-
ópskum ættum.
Alsír var eins og kunnugt er
frönsk nýlenda. Aðdragandi Sjálf
stæðis þess var 7—8 ára styrjöld.
Tveir Asíumenn, U Thant framkvæmdastjóri SÞ og Múhammed
Zafrullah Khan forseti 17. allsherjarþingsins (til hægri).
drægju af því þá ályktun, að
islenzk byggð eigi um alla fram
tíð að verða bundin við örfá
svæði á landinu en meginbluti
ísands afréttir refa og minka.!
Þróunin mun ekki ganga í
þessa átt nema takmarkaðan
tíma. ísland framóíðarinnar
verður alit byggt, ekki vegna
þess að áfthagaást eða róman-
tík reki fólk út um nes og upp
til dala, heldur vegna hins að
það vantar land. Land til þess
að reka búskap á grundvelli
nýrrar þekkingar á náttúru og
gæðum landsins, land til þess
að byggja upp verstöðvar og
iðjuver við beztu fiskimið
heimsins, og síðast en ekki sízt
land til þess að njóta lifsins í
Hin tvö nýju ríki í Vesturálfu
eru Jamaica, sem er smáeyja í
Karíbaihafinu, rúmlega 4 þús.
fermílur að stærð og Trinidad
eyjar tæplega 2 þús. fermílur að
eyjur tæplega 2 þús. fermílur að
stærð. íbúafjöldi á Jamaica er
1,6 millj., flestir svartir eða þel
dökkir en á Trinidad og Tobago
827 þús., einnig flestir þeldökk-
ir. Bæði þessi nýu rrki voru
brezkar nýlendur og verða áfram
innan samveldisins.
Uganda var 110. ríkið, sem
gekk i Sameinuðu þjóðirnar. Áð
ur en ræður hófust á þinginu til
þess að bjóða það velkomið var
fáni hins nýja ríkis dreginn að
hún meðal fána annarra þjóða
fyrir framan aðalstöðvarnar.
Forseti Rwanda, Gregoire Kay-
ibanda flytur ræðu á þingi Sþ.
Þannig heldur þróunin áfram.
Nýlenduþjóðirnar fá sjálfstæði
hver á fætur annaxri og skipa
sér í sveit frjálsra þjóða innan
aTheimssamtakanna. Stofnendur
Sameinuðu þjóðanna voru aðeins
51. Nú eru þær orðnar 110. Þó
eru stórveldi eins og Kína og
Þýzkaland enn utan þeirra og inn
byrðis klofningur hindrar nokkr
ar aðrar þjóðir frá þátttöku.
• „Skuggi litlu þjóðanna“.
Sumum þykir nóg um hina
öru fjölgun meðlimaþjóða Sþ.
Og tala um „skugga Htlu þjóð-
anna“ yfir samtökunum. Á alls
herjarþinginu hafa allar þjóðir,
stórar og smáar jafnan atkvæð-
isrétt. En stórveldin hafa neitun
arvald í Öryggisráðinu. í því eru
í raun og veru fólgin úrslitaá-
hrif þeirra á starf og stefnu sam
takanna.
Dag Hammarskjöld sagði að
stórveldin gætu e.t.v. verið án
Sameinuðu þjóðanna. En litlu
þjóðirnar gætu það ekki. Er það
áreiðanlega orð að sönnu, þrátt
fyrir margvíslegan ófullikomleika
samtakanna. En stóru þjóðirnar
þurfa einnig á þessari viðleitni
til að vernda heimsfriðinn að
halda. Sameinuðu þjóðirnar eru
tæki mannkynsins til þess að
hindra tortímingu jarðarbúa í
nýrri styrjöld en tryggja lií og
framiþróun á jörðinni.
Þetta tæki getur verið ófull-
ikiomið og vanþroska. En það
verður að vera til. Án þess er
ekki hægt að vera.
• Áhrif Asíu og Afríku.
Meirihluti hinna Sameinuðu
þjóða er nú Asíu og Afríku þjóð
ir.
Framk'væmdastjóri samtak-
anna er Asíumaður U Thant frá
Burrna og forseti Allsherjarþings
ins er Asíumaður Muhammed
Zafrullah Khan frá Pakistan.
Þannig setja hin nýju ríki og
ungu þjóðir í stöðugt vaxandi
mæli svip sinn á alþjóðasamtök
in.
Ekki fer hjá því að mörgum
finnist stundum lausingjabragur
á framikomu og málafylgju sumra
fulltrúa þessara nýju ríkja. Eink
um er áberandi þrotlaus mælgi
sumra Afríkufulltrúanna, sem
aldrei virðast geta þagað, hvort
sem um er að ræða mál, sem
þeir hafa vit á eða ekki.
Asíumaðurinn er kyrrlátari og
orðvarari en Afríkumaðurinn.
Hann leggur oft meiri áherzlu
á að hlusta en tala og temur
sér stillingu og jafnvægi hug-
ans. U Thant ber þessi einkenni
Asíumannsins í ríkum mæli.
Framkoma hans mótast jafnan
af gætni og íhygli. Hann situr
oftast hreyfingarlaus eins og
Buddalikneski í sæti sínu við
hli^ >ta allsherjarþingsins.
Þau . hvorki af honum né
c x cunhald á bls. 23