Morgunblaðið - 28.11.1962, Side 20

20
MORGUNBLAÐIÐ
Miðvikudagur 28. nóvember 1962
fyrirtækinu. Hann reyndi að
selja nokkur af hlutaibréfum sín-
um, en enginn vildi kaupa. Mill-
er lagði ekkert fram. Ef 20th
hefði haldið fast við sitt lengur,
hefði Marilyn gefizt upp.
Miller gætti þess að koma
hvergi nærri kaupsýslustörfum
hennar. Á þessum tíma trúði
hann því — eins ög Karl Marx
— að fjármálasamband milli
manns og konu væri óheppílegt
samband. Skortur Millers á
áhuga á þessum erfiðleikatím-
um jók á gremju Greenes síðar
meir, þegar Miller snerist gegn
Ihonum.
Hjá kvikmyndafélaginu hafði
bylting átt sér stað. Daryl Zan-
uck hafði látið af forstjórastörf-
um sínum og sett upp sjálfstætt
fvrirtæki.' Buddy Adler var nýi
forstjórinn. Hann var eindreginn
í því að sættast við Marilyn og
Félagið hafði greitt hálfa milljón
dala fyrir kvikmyndarréttinn að
fá hana aftur til föðurhúsanna.
„Bus Stop“, og Marilyn var eins
og sköpuð í aðalhlutverkið.
í desember var snögglega farið
að hraða samningum Og dagana
fyrir jól vann Delaney að því
myrkranna milli að gera upp-
kast að samningi milli 20th og
Monroe-félagsins, sem báðir að-
ilar gætu verið ánægðir með.
Á gamlársdag 1055 undirritaði
Marilyn nýja samninginn. Þessi
dagur var áríðandi fyrir hana,
af því að þær tekjur, sem hún
hefði á lágtekjuárinu — eða rétt-
ara sagt tekjulausa árinu —
gerðu henni ekki svo mjög til
í sköttum. Við undirritunina
fékk hún ávísun á 142.500 dali.
Þessi upphæð var einskonar
uppbót, af því að Charles K.
Feldman, sem átti þátt í fram-
leiðslunni á „Seven Year Itch“,
hafði einnig verið umiboðsmaður
her.nar og hafði komið fram sem
fulltrúi hennar í samningum við
sjálfan sig, án þess að umboðs-
mennskunni væri áður lokið. Fé-
lagið greiddi Marilyn 200.000
dali í viðbót fyrir kvikmynda-
réttinn að skáldsögunni „Horns
for the Devil“. Þetta var hreinn
ágóði, og Monroefélagið notaði
hann til að kaupa „The Sleeping
Frince,“ leikrit Terence Ratt-
igans, sem Greene hafði verið að
bera víurnar í. Marilyn sam-
þykkti þessi kaup án þess að
hafa lesið leikritið.
Samningurinn er glæsilegt
skjal, 85 blaðsíður að lengd.
Hann gaf Marilyn réttindi, sem
engin kvikmyndaleikkona hefur
áður haft né síðan. Hún sam-
þykkti að leika í fjórum mynd-
um á ári fyrir félagið og fá
100.000 dali fyrir hverja þeirra
— yfir sjö ára tímabil. Svo átti
hún rétt á að leika í minnst einni
mynd á ári sjálfstætt og koma
fram í sex sjónvarpssýningum á
ári. (Hún hefur afþakkað tilboð
um 500.000 dali fyrir eina ein-
staka sjónvarpssýningu). En
meðan hún ynni að myndunum
hjá 20th, átti hún að fá 500 dali
á viku fyrir aðstoðarstúlku og
lausaútgjöld.
Allar myndir hennar skyldu
vera í A-flokki, en þrátt fyrir
nánari skýrgreiningu á því nafni,
er það nógu tvírætt til þess, að
hægTarleikur var fyrir hana að
segja leikrit ekki vera í þeim
flokki, aðeins ef henni leizt ekki
á þau. Ein greinin gaf henni
vald til að velja sjálf leikstjóra.
í samningnum voru taldir upp
sextán leikstjórar, sem hún taldi
geta komið til mála.
Marilyn fékk líka rétt til að
velja sjálf ljósmyndarana. Með-
al þeirra sem upp voru taldir í
samningnum og hún taldi geta
komið til mála, voru Harry
Stradling, Hal Rossen, James
Wóng Howe Og Milton Krasner.
Grein 11 í samningnum hefst
þannig: „Þjónusta listamannsins
sem hér er um samið, er sér-
staks eðlis — einstæð, óvenju-
leg og sjaldgæf og svo listræns
eðlis og svo mikils virði fyrir
Fox, og hæfileika listamannsins
geta ekki aðrir bætt upp....“
Svona setning eða einhver
henni lík er í hverjum samningi,
til þess að vera einskonar grund-
völlur fyrir skaðabótakröfu, ef
leikarinn stendur ekki við skuld-
bindingar sínar.
En þó að setningin hafi
inni að halda mikið lof um
listamanninn, er hún samt ekki
annað en lagafrauð sem segir
heldur lítið til um mikilvægi leik
arans. Það kemur alltaf — eða
a.m.k. oftast — maður í manns
stað.
En ekki í staðinn fyrir Marilyn
Monroe.
Félagið hafði reynt að lifa án
hennar í heilt ár — og gat ekki.
Hún var raunverulega bæði
„einstæð", „óvenjuleg“ og sitt-
hvað fleira Og „mikils virði fyrir
Fox“.
XXVII.
Joshua T.ogan og „Bus Stop“.
Á blaðamannafundi í New
York, 9. febrúar 1956, tilkynnti
„Monroe forseti" væntanlega sam
vinnu sína við Sir Laurence
Olivier um „The Sleeping
Prince“, leikrit eftir Terence
Rattigan. „Það hefur lengi verið
óskadraumur minn.að leika móti
Sir Laurence" sagði hún. Það
var á þessum fundi, sem húrt
hitti fyrst fjandskap blaðanna
ódulibúinn. En ekki vissi hún um
ástæðuna til hans, og heldur ekki
kunni hún að snúast við honum.
Gamla bragðið að leika á ein-
stæðingsskapinn og munaðarleys-
ið til að afla sér samúðar, dugði
nú ekki lengur fyrir 100.000 dala
kvikmyndadrottningu og auk
þess forseta í stóru kvikmynda-
félagi. Meirá að segja var þarna
gengið að henni — líkast því sem
hún yæri fyrir rétti — að gera
grein fyrir yfirlýsingum sínum
um ást sína á listum. CXrðin geta
í augum leikkonu Oft verið orð-
in tóm en samtímis raunveruleg.
En heimurinn krefst þess að orð
og gjörðir fylgist að. Blöðin
höfðu verið Marilyn vinsamleg
hingað til, ef undanteknir eru
trúmálanöldrarar. Þegar henni
var lífsnauðsyn á, að athygli
væri vakin á henni, höfðu blaða-
fulltrúar hennar legið í blöðun-
um um aðstoð og smjaðrað fyrir
þeim.
En nú var hún orðin hlédræg-
ari. Aðal-auglýsingastjóri hennar
var Arthur Jacobs, skrumari frá
Hollywood. Hann og Monroe
skyldu ákveða, hvernig og hve-
nær hún skyldi tala. Eins og
stjórnmálajöfur vildi hún helzt
láta skoðanir sínar í ljós á blaða-
mannafundum. Sendlar frá tíma-
ritum og blöðum, sem leituðu
eftir „einkaviðtölum“ við hana,
höfðu hlaup en lítil kaup.
* Hún hafði brotið eina hinna
óskrifuðu reglna, sem gilda í
Ameríku, með því að láta sem
hún væri betri en allir hinir.
Það var hún reyndar. Hún var
orðin höfðingi. En í lýðræðis-
landi dugar ekki að vera að leika
höfðingja, jafnvel þótt maður sé
það, heldur verður maður að
koma fram eins og kunningi,
gera sér upp auðmýkt og heilsa
með handabandi. Eða — ef mað-
ur þykist vera utan og ofan við
allan almenning — koma þá alls
ekki fram í dagsljósið, eins og
Garbo. En Marilyn hafði svo
lengi neytt almenningsvinsæld-
anna í óhófi, að nú gat hún ekki
án þeirra verið.
Á blaðamannafundinum sátu
þau öll fyrir myndum: Monroe,
Sir Laurence, Rattigan og Greene
varaforseti. Monroe var sleikt og
skrautbúin með glæsilega hár-
greiðslu og í flegnum, þröngum
kjól, með snúrum fyrir hlýra-
bönd. önnur snúran slitnaði með-
an á fundinum stóð. Judit Crist
frá New York Herald Tribune,
kom með lásnælu og bætti úr
biluninnL
Marilyn hafði ekki við að
svara spurningum um ást hennar
á leikhúsinu, orðróminn um vin-
áttu þeirra Millers, Leikaraskól-
ann Vivien Leigh, Dostojevski.
— Þú spyrð hvað ég ætli að gera við allar þessar flöskur.
Auðvitað ætla ég að þær til þess að senda þér flöskuskeyti,
ef skipið ferst.
Hún kvaðst vera ákveðin að
leika Grúsjenku.
„Hvernig stafarðu Grús-
jenku?“ spurði einhver hæðnis-
lega.
Hún þagnaði og skimaði kring
um sig, til þess að vita, hvaðan
spurningin kæmi. „Ég býst við,
að það byrji á G“, svaraði hún
hikandi.
Hvernig þótti Vivien Leigh að
láta manninn sinn fara að leika
á móti Monroe — hlutverkið,
sem hún sjálf hafði leikið í
London?
„Konuna mína langaði aldrei
til að....“ byrjaði Sir Laurence,
en þá greip Marilyn fram í: „Ég
á það.... Ég á við, að félagið
mitt á réttinn á leikritinu.
Þegar Oliver var beðinn að
segja álit sitt á leikhæfileikum
Marilynar, svaraði hann, stutt og
laggott: „Að mínu áliti hefur
ungfrú Monroe þann merkilega
hæfileika að geta gefið til kynna,
þessa stundina, að hún sé óstýr-
látasta stelpa heims, en í næsta
andartaki, að hún sé sakleysið
sjálft. Áhorfendurnir fara af sýn-
ingunni spenntir vegna þess, að
þeir vita ekki, hvort hún er.
En flestum spurningum var
beint að henni Og það kom illa
við hana, hversu meinlegar þær
voru og tortryggnislegar.
Einn ljósmyndarinn sagði:
„Hvernig leið þér, Marilyn, þeg-
ar snúran slitnaði?“ Það mátti
vel merkja á tóninum, að hann
var að gefa í skyn, að þetta
hefði verið viljandi gert. En nú
brauzt skapið í henni út. Hún
HETJUSÖGUR /
J
íslenzkc myndablað V
fyrir börn 8-80 ára
Hfiðl HðTTUfi
°9 kappar hans
hefti komið‘<C\
W í bókabúðir
og kostar aðeins 10 krónur.
* * *
SAGA BERLINAR

* -K *
Þegar á árinu 1952 voru hinar birgu
verzlanir V-Berlínar orðnar alger
andstæða A-Berlínar, þar sem aðeins
flokksskrifstofur, leikhús og önnur
áróðurstæki voru byggð, og búðir
uppfullar af áróðursspjöldum, en
næstum ekkert til þess að selja.
í»á var ákveðið að byggja hina
frægu Stalin Allée, löng stórhýsi með
gamaldags íbúðum fyrir flokksfor-
ingja og vísindamenn, sem voru í náð.
En áróðurinn náði ekki lengra en til
framhliðarinnar — garðurinn á bak
við var eins og áður, eins og teiknar-
inn, sem sjálfur er A-Berlínarbúi,
sýnir hann.
Snemma á 'árinu 1953 dó Stalín.
Það var bæn allrar Evrópu, að þetta
yrðu endalok harðstjórnar kommún-
ista. Blærinn, sem feykti til Rauða
fánanum, sem dreginn var í hálfa
stöng yfir Brandenborgarhliðinu,
blés vonaranda um meginlandið — og
rústirnar í A-Berlín.
horfði á manninn og varirnar
hreyfðust hljóðlaust nokkrar
sekúndur, en þá svaraði hún,
næstum ofsalega: „Hvernig þætti
þér ef eitthvað slitnaði á þér,
framan í fullum *al af blá-
ókunnugu fólki?“
SHÍItvarpiö
Miðvikudagur 28. nóvember
8.00 Morgunútvarp.
12.00 Hádegisútvarp.
13.00 „Við sem heima sitjum**: Svan-
dís Jónsdóttir les úr endurminn-
ingum tízkudrottningarinnar
Schiparelli (13).
15.00 Síðdegisútvarp.
17.40 Framburðarkennsla 1 dönsku og
ensku.
18.00 Útvarpssaga barnanna: „Kusa i
stofunni4* eftir Önnu Cath.-
Westly; X. — (Stefán Sigurðs-
son).
18.20 Veðurfregnir.
18.30 Þingfréttir.
18.50 Tilkynningar.
19.30 Fréttir.
20.00 Varnaðarorð/Magnús Magnússon
skipstjóri talar til sjómanna.
20.05 Létt lög: Bob Steiner og hljóm-
sveit hans leika.
20.20 Kvöldvaka:
a) Lestur fornrita: Ólafs saga
helga; V. lestur (Óskar Hall-
dórsson cand mag.).
b) íslenzk tónlist: Lög eftir Pál
ísólfsson.
c) Séra Gísli Brynjólfsson próf-
astur á Kirkjubæjarklaustri flyt
ur frásöguþátt: Prestarnir í eld-
sveitunum; fyrri hluti.
d) Jóhann Hjaltason kennari
flytur erindi: Vermehn og ver-
stöður.
21.45 íslenzkt mál (Ásgeir Blöndal
Magnússon cand. mag.).
22.00 Fréttir og veðurfregnir.
22.10 Saga Rotschild-ættarinnar eftir
Frederick Morton; IX. (Her-
steinn Pálsson ritstjóri).
22.30 Næturhljómleikar: Tónleikar Sin
fóníuhljómsveitar íslands 22.
þ.m.; síðari hluti. Stjórnandi:
William Strickland. a) Tvær
noktúrnur: „Skýjafar'* og
„Hútíðisdagur" eftir Claude
Debussy. b) Svíta og rússneskt
skerzó eftir Igor Stravinsky.
23.05 Dagskrárlok.
Fimmtudagur 29. nóvember
8.00Morgunútvarp.
12.00 Hádegisútvarp.
13.00 „Á frívaktinni": sjómannaþáttur
(Sigríður Hagalín).
14.40 i.,Við, sem heima sitjum'* (Sig-
ríður Thorlacius).
16.00 Síðdegisútvarp.
17.40 Framburðarkennsla i frönsku og
þýzku.
18.00 Fyrir yngstu hlustendurna (Gyða
Ragnarsdóttir).
18.20 Veðurfregnir.
19.30 Fréttir.
20.00 Úr ríki Ránar: Ingvar Hallgrlmí
son magister talar um átuna i
sjónum.
20.25 Tónleikar: Svíta yfir kínverskt
stef op. 138 eftir Sergj Vasii-
énko.
20.40 íslenzkt tónlistarkvöld: Minnzt
150 ára afmælis Péturs Guðjohnsen*
organleikara og tónskálds. Dr,
Hallgrimur Helgason flytur er-
indi; Dómkórinn og dr. Páli ís-
óifsson flytja sálmalög eftir Pét
ur Guðjonhsen og lag, er Sigfúa
Einarsson samdi tU heiðurs hon-
um.
21.15 Á Ströndum: Dagskrá úr sumar-
ferð Stefáns Jónssonar og Jóns
igurbjörnsson; síðari hluti.
22.00 Fréttir og veðurfregnir.
22.10 Saga Rotschild-ættarinnar eftir
Frederiok Morton; X. (Herstekm
Pálsson ritstjóri).
22.30 Djassþáttur (Jón Múli Árnasoa
son).
23.00 Dagskrárlok.