Morgunblaðið - 10.03.1963, Síða 6

6
MORCUNBLAÐIÐ
Sunnudagur 10. marz 1963
Helgi Tryggvason
kennari sexfugur
Samkvæmt áreiðanlegum
heimilduim segir að Helgi
Tryggvason, kennari við kenn-
araskóla íslands, sé sextugur á
þesum degi.
Ekki þarf að kynna Helga á
þesum tímamótum ævi hans, þar
eð hann er þegar fyrir löngu
landskunnur fyrir störf sín í
þágu alþjóðar, bæði á Alþingi
sem þingskrifari á yngri árum og
síðar sem kennari við eina
af grundvallar-menntastofnun
þjóðfélagsins, en þar hefir hann
kennt í ýmsum greinum, þar á
meðal í þeirri þýðingarmestu list,
sem kennd er á landi voru, að
kenna öðrum mönnum hversu
kenna skuli börnum.
Helgi er Húnvetningur að ætt,
en það elnkennir ýmsa mæta
mienn úr hans heimahéraði að
þeir eru atorkusamir og þraut-
seigir mjög. I>ótt Helgi hafi nú
verið kennari nokkuð á fjórða
áratugí þá hefir hann stöðugt
sjálfur verið að læra og bæta
við þekkingu sína, bæði utan
lands og innan og er slíkt mjög
til fyrirmyndar ungum mönnum.
Sálfræði og uppeldisfræði nam
h.ann við Háskólann í Edinborg
og við Háskóla ís'lands lauk hann
embættisprófi í guðfræði. Hann
hefir þannig sýnt sig sem „vin-
ur þekkingarinnar“ eins og Forn-
Grikkir komust að orði, bæði
með því að tileinka sér sem rnest
af henni og með því að miðla
öðrum. Ekki hefir þessi þekk-
inigarleit verið in abstracto, að-
greind frá lífinu sjálfu, ekki
Cogito-ergo-sum heimspekings-
ins, heldur hefir Helgi jafnan
beint þekkingu sinni að velferð
og heillum annarra manna, not-
að hana í þjónustu lífsins, lif-
andi manna og þess Guðs, er lífið
gaf.
Þetta hefir m.a. komið fram
í því hve alhliða virkur Helgi
hefir verið á ýmsum sviðum fél-
agslífs, einnig utan skólanna.
Hann hefir látið til sín taka í
bindindishreyfingunni, í velferð-
armálum blindra og mállausra,
í sunnudagaskólastarfi, íþrótta-
málum, kristilegu stúdentahreyf-
ingunni, kirkjulegri prédikun og
leikmannastarfi, í baráttu Nátt-
úrulækningafélagsins fyrir heil-
brigðum lifnaðarháttum og einn-
ig í stjórnmálum. Þreki og þekk-
ingu hefir hann janfan beint til
stuðnings og eflingar góðum og
heillavænlegum málstað, og í
engu hvikað frá sannfæringu
sinni um það, sem hann vissi
rétt vera.
Af því, sem þegar er talið, má
skilja að Helgi Tryggvason á
fjölda samverkamanna, vina og
kunningja, sem árna honum allra
heilla á þesum degi og vænta
sér framvegis mikils góðs af hon-
um. Enginn kostur er að telja
upp nema lítið eitt af því, sem
hann hefir með sæmd af hendi
leyst á því skeiði ævinnar, sem
af er. Eitt er þó e»n sem ekki
má gleymast. Þótt æfingakenn-
ari við kennaraskóla kenni fyrst
og fremst fulJorðnu fólki hversu
það skuli kenna börnum, (en
þetta starf er að minum dómi
eitt hið vandasamasta og ábyrgð-
armesta í voru þjóðfélagi) þá
koma einnig börnin sjálf hér við
Páll Hallbjörnsson:
„Hin hvítu segl“
sögu sem sjálfstæðar og lifandi
mannverur, því án þeirra væri
æfingakennslan auðvitað ekki
möguleg. Sérhver æfingakenn-
ari hefir sín börn, ákveðinn hóp,
sérstakan bekk. Vináttusamband
myndast milli barna og kennara
og Helgi er einn þeirra, sem
kunnir eru fyrir það hve mikið
þeir gera fyrir börnin sín — og
þau eru honum mjög hjartfólg-
in. Hve mörg þessi börn eru orð-
in á þessum árum, hef ég enga
hugmynd um, en ég hef kynnzt
nokkrum þeirra. Og frá börn-
unum hans, eldri og yngri, ekki
síður en frá samverkamönnun-
um, berast honum hinar hug-
heilustu óskir á þessum degi.
Jóhann Hannesson
Systir mín á Súgandafirði
hringdi til mín fyrir skömmu og
sagði mér, að hún hefði nýlesið
bókina „Hin hvítu segl“, eftir
þá Jóhannes Helga og Andrés
Matthíasson frá Haukadal í Dýra
firði, og væri í bókinni farið van-
virðu- og svívirðingarorðum um
bróður okkar, Sigurð Hallbjörns-
son, útgerðarmann á AkranesL
Eftir að ég hafði lesið bókina
og kynnt mér málavexti, var ég
strax ákveðinn í að mótmæla á
opinberum vettvangi þeim ó-
hróðri og hreinum álygum, sem
fram eru settar í nefndri bók á
bls. 56 og 57, og snúast um atriði
úr lífi og framkomu Sigurðar
bróður mins. En með því að
æskuvinur minn og fyrrverandi
skipverji Sigurðar, Gunnar M.
Magnúss, skáld, hefur í Þjóð-
viljanum, 23/2, 45. tbl., svarað
óhróðri höfundanna og bent þeim
mjög rækilega á villur þeirra,
verða hér aðeins nefnd nokkur
atriði til viðbótar.
Höfundar bókarinnar kalla
Sigurð Hallbjörnsson, Sigurð
skurð. Þessi nafngift þeirra hon-
um til handa er fjarstæða og bull
eitt. Það var allt annar maður á
Suðureyri við Súgandafjörð, sem
stundum var nefndur þessu auk-
nefni, af því að hann vaggaði til
hliðanna, er hann gekk (að ég
held). En það er sem höfundar
hafi nautn af að klína þessu auk-
nefni á Sigurð Hallbjörnsson í
niðrandi merkingu og honum til
háðungar. Þeir segja ennfrem-
ur: „Þegar refsingin kemur yfir
hann og skip hans brotnar .... “
Hvílík skammaryrði eru ekki
þetta frá hendi höfunda! Hafa
ekki mörg skip strandað fyrr og
síðar undir ýmsum kringumstæð-
um, án þess að hægt væri í því
sambandi að tala um sérstaka
„refsingu'* skipstjórunum til
handa? Það er eins og höfundar
álíti, að þetta hafi verið gleði-
stund fyrir Sigurð, þar sem þeir
láta hann kasta fram háðs-
vísu um sjálfan sig, sem auðvitað
eins og annað hjá þeim, er rang-
fært, og bull, að vísan sé eftir
hann. Nei, það var áreiðanlega
engin gleðistund fyrir Sigurð, að
missa nýkeypt skip sitt í góðu
veðri, aðeins fyrir smá óhapp. —
Skip, sem hann þá hafði bundið
við vonir sínar og framtíð.
Mér ætti að vera nokkuð kunn-
ugt um strand Samsonar, þar sem
ég var skipverji á honum og um
borð í skipinu, þegar það strand-
aði í Brimnestánni utanvert við
Suðureyrarkaupstað. Einnig ætti
mér líka að vera allkunugt um
lundarfar og umgengnishætti Sig
urðar, bæði sem bróður hans og
einnig vegna þess, að ég var með
honum á sjónum frá 15 ára aldri,
samfleytt um 5 ára skeið. Sigurð-
ur Hallbjörnsson og fleiri höfðu
keypt Samson frá Akureyri og
gert hann út frá Súgandafirði.
Hrútafjörður kemur því ekkert
hér við sögu, og skipið var ekki
á hákarlaveiðum, þegar það
strandaði, heldur á þorskveiðum.
Enginn viður úr hjöllum eða öðr
um húsum Jóns heitins Pálma-
sonar var notað til lagfæringar í
lest þess. Allt skraf þeirra félaga
um það er heilaspuni og rugl eitt.
Jón Pálmason formaður á „Blíð
við“ og Sigurður Hallbjörnsson,
voru mestu mátar og áttu aldrei
í útistöðum hvor við annan, enda
Sigurður sérstaklega vel liðinn
í Súgandafirði yfirleitt.
En höfundar segja orðrétt: „Og
sá fjandskapur, sem hann hefur
egnt yfir sig, nær yfir landamæri
lífs og dauða.“ Geta þessir vesa-
lings höfundar tilfært og sannað
þann fjandskap, sem þeir telja að
Sigurður hafi egnt yfir sig?
Og enn segja höfundar: „Hann
treður illsakir við báða heim-
ana.“ Hvers á Sigurður Hall-
björnsson að gjalda af hendi þesa
ara pörupilta með slíku orðfæri?
Hvað þekktu þeir hann? Hverju
svara þeir til fyrir dómsstólun-
um um þessi tilhæfulausu illyrði?
Það væri ekki óeðlilegt að eftir-
lifandi kona Sigurðar, Ólöf Guð-
mundsdóttir á Akranesi og börri
þeirra hjóna, búsett þar og hér i
Reykjavík, gæfu þeim kost á aS
sanna gildi ummæla sinna á opiri
berum vettvangi, því að slík skrif
um dána heiðursmenn er hreint
níð, sem ekki á né má líðast i
framtíðinni þeim, er telja sig
hæfa til að rita og gefa út bækur
um menn og málefni.
Höfundar segja: „Makalaus
maður Sigurður Hallbjörnsson.
Hann stendur gjallandi uppi i
andlitið á mönnum og gerir grín
að þeim. Setur sig aldrei úr færi
að eignast óvin og verður vel á-
gengt.“ Þessi ummæli eru svo
mikil fjarstæða og hrein öfug-
mæli við raunveruleikann, að
slíkt mál er aðeins óþrifalegt mál
færi siðlausra manna. Ég var
víða með Sigurði heitnum, við
strendur og í bæjum þessa lands.
Eg þekkti því að eigin raun, a<5
hann kynnti sig mjög vel og
kynntist einmitt víða úrvals-
mönnum, sem sumir hverjir eru
ennþá á lífi og myndu fúsir votta
sannleiksgildi þessara orða
minna.
Sigurður Hallbjörnsson var
sannur heiðursmaður, sem gott
var fyrir unglinga að taka sér til
fyrirmyndar. Hann var mjög vin-
sæll og vinmargur, um Vestfirði,
alla, Siglufjörð, Njarðvík syðra,
Keflavík og Reykjavík. Alls stað
Framh. á bls. 23
Merkilegur eiginleiki
segulstáls.
Margt er nú talað um dul-
armátt segulbanda. Eiga þau að
hafa alls kyns undrakraft,
lækna eiginlega hvað sem er,
eins og töfralyfin, sem auglýst
eru í þýzkum og frönskum
myndablöðum, og sjálfsagt í
álíka blöðum um heim allan.
Þetta er ekkert nýtt, trú á seg
ulstáli er eldgömul. Velvakandi
minnist þess t.d.r að í íslenzkum
þjóðháttum séra Jónasar á
Hrafnagili er þeirra lofsamlega
getið í hjátrúarkafla þar. Segir
þar:
„Það bætir samlyndi hjóna, að
maðurinn beri á sér hjarta úr
hrafni, en konan úr' kráku, eða
bera á sér segulstein. Ef maður
er hræddur um, að konan hafi
framhjá sér, skal hann leggja
segulstein eða segulstál undir
höfuð hennar sofandi; ef hún er
honum trú, snýr hún sér að
honum og faðmar hann, en ann
ars snýr hún sér frá honum og
veltir sér ofan á gólf, ef mikil
brögð eru að“.
Þetta finnst Velvakanda, að
seljendur segulbanda hér ættu
að hafa í huga við sölu sína. Það
er ekki ónýtt að geta sannpróf-
að það svona auðveldlega, hvort
maður hefur verið kokkálaður.
Þessi notkun segulbandsins er
líka þjóðleg.
• Dvínaði mátturinn
á tímabili?
Segulmagnaðir læknisgrip-
ir seldust sæmilega hér fyrir og
um aldamótin, en svo er eins og
lækningamátturinn hafi eitt-
hvað dvínað á fyrri hluta ald-
arinnar, a. m. k. lagðist sala
þeirra niður. Kannske það stafi
af einhverju ólagi á segulsvið-
inu? Hafa segulskautin ruglazt?
Var kompásskekkja í mannfólk
inu? Voru íslendingar orðnir
svo segulmagnaðir af notkun
slíkra gripa, að þjóðin varð ó-
næm um skeið? Ætli afstaða
himintungla hafi verið óhag-
stæð? A. m. k. virðist þetta
nú hafa lagazt, og er gott til
þess að vita.
• Frá Peking til
Julianehaab.
Sagt er, að bönd þau hin
ágætu, sem nú eru seld hér, séu
framleidd í Japan. Hafi Japanir
selt mikið af slíkri framleiðslu
til kínverskrar sveitaalþýðu fyr
ir seinni heimsstyrjöld, en Kín
verjar hafa verið mjög segultrú
aðir um aldir, svo að Japanir
áttu góðan markað og öruggan
í Kína. Af heimspólitískum á-
stæðum tók fyrir þennan mark-
að eftir stríðið, svo að fynr-
tækin í Japan áttu bágt um
skeið. Unnu þau þó nokkurn
markað í Indónesíu og á Filipps
eyjum, en ekki nóg til að fylla
upp í skarðið kínverska. Hug-
kvæmdist þá einum framleið-
andanum að reyna að selja varn
ing sinn í Þýzkalandi, en þar hef
ur alls konar hjátrú verið öflug
um langan aldur, eins og auglýs
ingar í blöðum Þjóðverja bera
með sér. Hefur Japaninn senni
lega rekizt á þýzkt myndablað
og séð sér leik á borði. Hvað
um það, salan varð stórkostleg,
og innan skamms voru böndin
farin að renna út eins og heitar
iummur um öll 1-íorðurlönd,
nema Finnland, enda bjargar
gufubaðið Finnum frá gigtinni.
Hinir gigtveiku og hjátrúarfullu
Skandínavar kaupa böndin hins
vegar í ríkum mæli, og nú er
röðin komin að íslendingum.
Skyldu þau vera farin að seljast
í Grænlandi? Spennir japanskl
segulbandahringurinn að lokum
um hnattkúluna alla?
P. S. Seinustu fregnir herma,
að segulböndin séu farin að selj
ast í stórum stíl í Togo, Ghana
og Gíneu.
ÞURRHLÖÐUR
eru endingarbeztar
Bræðurnir
Ormsson hf.
Vesturgötu 3. — Sími 11467.