Morgunblaðið - 11.04.1963, Qupperneq 12

MORCVNBLAÐ1Ð
Fimmtudagur 11. apríl 1963
VIÐ stóðum innan við virkis-
vegginn og horfðum yfir hvíta
ströndina. Klukkan var langt
gengin sjö. Margt fólk á ferli,
sumir stóðu við vegginn og
skimuðust um eins og við, aðrir
voru á rölti, pískruðu saman
eða héldust í hendur og þögðu.
Allir virtust bíða einhvers. Dag-
urinn hafði verið heitur og blár.
Þó sáust hér og hvar hvítir hý-
ungar, eins og himninum hefði
láðst að vanda morgunrakstur-
inn. Það hafði verið logn fram
eftir degi, en nú tekið að kula
af vestri. Mér fannst gusturinn
þægilegur. Hár hennar straukst
við vanga minn. Og það var hlý
tilfinning að standa svona ná-
lægt henni og finna sjávarlykt-
ina víkja fyrir ilmi úr hári. Ég
var að hugsa um hvað þessi
dagur hafði verið grómlaus og
átakalítill. Og áður en ég vissi
hafði ég ósjálfrátt lagt vinstri
handlegginn yfir öxl hennar.
Hún leit á mig og brosti. Svo
stóðum við þegjandi og biðum.
Úr tröppum fyrir ofan okkur
heyrðist rödd fullorðinnar konu.
„Ertu ekki að koma, við verð-
um of sein.“
„Ætli maður verði ekki nógu
fljótur,“ sagði maðurinn.
Ég leit við. Konan var grann-
holda. Hún hafði blágrátt hár,
hvítan sumarhatt á höfði. Mað-
urinn var feitlaginn, með þykkt
viskínef, svart yfirskegg og
hvítan sexpensara. Hann var ön-
ugur í röddinni og hafði auð-
heyrilega lítinn áhuga á óvæntri
tilraun konunnar til að taka
sjálfstæða ákvörðun. Hann var
staðráðinn í að fara sér að engu
óðslega.
„Ætli maður hafi ekki fundið
sjávarlykt áður,“ tuldraði hann
niður i pípuna sína. Og í stað-
inn fyrir að hlaupa á eftir kon-
unni,. nam hann staðar í efstu
tröppunni og renndi augum upp
slakkann. Konan tók sér stöðu
við virkisvegginn skammt frá
okkur. Hún ætlaði ekki að missa
af neinu. Þau eru ýmsu vön úr
löngu hjónabandi, hugsaði ég;
hafa líklega ekki orðið sammála
um neitt síðan hann kom heim
úr fyrra stríði og hún hljóp
hikandi upp í fangið á honum á
Victoríustöðinni.
Hann leit sem snöggvast yfir
ströndina, svo púaði hann reykn-
um út í rakt loftið og fékk sér
sæti á tröppunni.
Ég þóttist sjá framtíðina í
augljósu karpi þessa lífsþreytta
skemmtiferðafólks, en gat ekki
hugsað mér að spilla eftirvænt
ingunni með svo hversdagsleg
um bollaleggin^um; horfði held-
ur upp hæðina og vírti, fyrir
mér gamlar og framúrlegar
byggingarnar og fjölskrúðugan
gróður virkisins; leyfði augunum
að grannskoða staðinn og fara
óhindrað um næsta nágrenni,
unz þau staðnæmdust við klaust-
urkirkjuna. Hún hafði, vissi ég,
gegnt merkilegu hlutverki fyrr
á öldum, hlustað á bænir munk-
anna og verið sívekjandi um-
gjörð um auðmýkt þeirra og
guðsótta, en átti nú ekki annað
eftir en standa þarna eins og við
bíða. Áþreifanlegt tákn þeirrar
stoltu óvissu, sem við köllum
líf; í senn nýtt og vekfandi
mosagróið og hrumult. Nú var
hún ekki til annars en upplyft-
ingar fyrir forvitin augu að
komugesta. Nokkru neðar höfð-
um við gengið eftir gömlum
öngveg fram hjá áminnandi og
óhugnanlegri dýflissu, þar sem
sumir skæðustu foringjar stjórn-
arbyltingarinnar lágu á sínum
tíma hlekkjaðir við raka mosa
steinsveggina og gátu huggað sig
við það eitt, að hafa sáð hug-
sjón sinni í brjóst Parísarmúgs-
s.
Við höfðum komið til Parísar
nokkrum dögum áður en við
héldum til Mont Saint Michel til
að hverfa í hringiðu heimsborg-
arinnar og öðlast langþráða
hvíld frá einstaklingsþrasi smá-
bæjarins og virtist ætla að tak-
ast, en þá eitt kvöldið var okk-
ur gengið upp á Pígall.
„Gott kvöld,“ sagði ungur, rið-
vaxinn maður á bjagaðri ensku
og þreif í handlegginn á mér.
Ég kinkaði kolli heimóttarlega
og spurði, hvað hann vildi.
„Sígarettur," sagði hann ákveð
ið, „amerískar sígarettur.“
Ég tók upp pakka og ætlaði
að bjóða honum kamel, en hann
hristi höfuðið.
„Nei, nei, peninga," sagði
hann með sárbænandi handa-
pati, „mig vantar dollara. Ég er
atvinnulaus, en þér getið hjálp
að mér. Ég á þrjú börn heima
og get ekki gefið þeim að borða.
Þeir létu mig fá tíu þúsund
franka og ef ég get skipt þeim í
dollara fæ ég prósentur, hvað
segið þér um það?“
Ég hristi hann af mér og við
héldum áfram eftir götunni, en
þá kom hann aftur, greip í hand-
franka á amerískum sígarettum
fyrst hann átiti í þessum bágind-
um og börn hans sultu heima?
Ég stóðst ekki mátið. Ég ákvað
að gerast lögbrjótur.
„Komið þér með frankana,“
sagði ég.
Hann tók tíu þúsund franka
seðil upp úr vasanum. Ég rétti
honum dollarana og hann laum-
aði að mér seðlinum. Um leið
kom kunningi hans einhver og
kynnti sig. Svo kvöddu þeir og
hröðuðu sér burt.
Við héldum áfram, en ég gat
ekki látið vera að hugsa um
þessa undirfurðulegu náunga.
Ég stakk hendinni ósjálfrátt í
brjóstvasann og skoðaði seðil-
inn, sem hann hafði rétt mér.
Þúsund frankar!
, Ég var í senn sár og reiður
yfir þessum svikum. Þeir skulu
fá sína lexíu, og ég bað hana
bíða mín og hljóp Uiðui dimma
götuna, þar sem þeir höíðu horf-
ið fyrir næsta hon. Gatan var
draugaleg og enginn á ierli, þó
aðalgatan að torginu væn krökk
af fólki. Á næsta horni sá ég tvo
menn skiptast á orðum og þótt-
ist vita það væru þeir félagar.
Þeir höfðu ekki orðið mín varir
í myrkrinu. Ég beið í húsasundi,
þangað til þeir kvöddust. Þá elti
ég hljóðlega þann sem hafði
fengið dollarana hjá mér. Þegar
ég var aðeins í nokkurra metra
fjarlægð frá honum, sneri hann
sér við. Hann stöðvaðist á gang-
stéttinni og við horfðumst í
augu. Hann var stjarfur í and
liti og ég fann hann var til alls
vís. Ég gekk hikandi í áttina til
hans, en þó ákveðið. Hann
spurði flóttalega:
„Hvað vantar þig?“
„Peningana?“ spurði hann læ-
víslega.
„Þú hefur stolið peningunum,“
sagði ég.
„Hvaða vitleysa," sagði hann
sakleysislega.
„Það er engin vitleysa,"
hreytti ég út úr mér, „ég ætlaði
að hjálpa þér, en. . ..“
Ég gat ekki lokið við setning-
una, því hann greip fram í fyrir
mér um leið og hann seildist
ofan í brjóstvasann á jakkanum
sínum. „Ó, hérna er seðillinn,"
sagði hann eins og það kæmi
honum mjög á óvart. „Þetta eru
einhver mistök.“
Hann leit aðgætandi í kring-
um sig, fleygði seðlinum í mig
og tók á rás eftir götunni. Ég
flýtti mér aftur upp á Pígall.
Um þetta var ég að hugsa,
þar sem við stóðum við virkis-
vegginn og horfðum ýmist út á
hafið eða upp til klausturkirkj-
unnar, þessarar einmanalegu
þústar, sem vinnufúsar hendur
höfðu hlaðið þarna á eyjunni.
„Ætli það fari ekki að koma?“
spurði enska konan óþolinmóð.
„Koma, hvað?“ sagði maður-
inn ólundarlega og púaði reykn-
um án afláts út í mollulegt loft-
ið.
Mér fannst einhvern veginn
þessi maður minna mig á eim
vagn og ástríður hans inni-
byrgðar í einskonar gufukatli í
brjóstholinu.
„Ég veit ekki hvað þeir vilja
með allar þessar kirkjur,“ sagði
hann.
„Nú fer það að koma,“ sagði
konan með uppglennt augu.
„Kirkjur, þetta eru fangelsi,"
sagði maðurinn.
„Ætli það flæði ekki alveg í
kringum eyjuna?“ sagði konan.
legginn á mér, dró mig undir
stóra bíóaúglýsingu af Marilyn
Monroe og bað mig hjálpa sér.
„Þeir, þeir....“ stamaði hann,
siðan kom löng þvogluleg skýr-
ing á erfiðleikum hans og lífs-
baráttu.
Ég var farinn að vorkenna
þessum manni og einhvern veg-
inn verkaði hann þannig á mig,
að ég fór að hugsa um hvort ég
væri ekki illmenni ef ég hjálp-
aði honum ekki, svo nauðstödd-
um og aðþrengdum. Hvað gerði
til þó hann þénaði nokkra
„Hvar eru peningarnir?“
spurði ég.
Hann ætlaði að grípa til hnífs,
sem hann bar inni á sér, en ég
var fyrri til, þreif í handlegg-
inn á honum og hvæsti framan
í hann:
„Ef þú kemur ekki með pen-
ingana skal ég drepa þig á
stundinni.“
Orðin hljómuðu undarlega í
eyrum mínum, ég þekkti ekki
mína eigin rödd^ Og ég var ó-
hugnanlega sterkur.
Hann brosti.
„Skárri er það nú guðsóttinn,"
sagði maðurinn og renndi aug-
unum upp eftir kirkjunni.
„Ég vona að fló^ið drepi ekki
kindurnar þarna í fjörunni,“
sagði konan, „þá fá ferðamenn-
Iirnir ekkert að borða.“
Það var eins og maðurinn
tæki nú fyrst eftir orðum kon-
I unnar. „Þið hugsið aldrei um
’ neitt annað en mat,“ sagði hann
og bætti við: „Eigum við ekki
heldur að ganga niður eftir og
fá okkur einn drykk.“
„Skyldi það hafa drepið margt
fólk," sagði konan og teygði
mjóan hálsinn út yfir virkis-
vegginn. Svo benti hún í áttina
að fjarlægðarbláum sjónhringn-
um í vestri og svipur hennar
ljómaði af eftirvæntingu.
Maðurinn fór að söngla. Það
var eins og hann kæmist í betra
skap við tilhugsunina um drykk-
inn.
Ég var einkennilega laus við
allan kvíða og áhyggjur. Lík-
lega var ég allt að því ham-
ingjusamur; það var hár hennar
sem bærðist í golunni og strauk
andlit mitt. Það var langt síðan
ég hafði verið eins áhyggjulaus
og þennan dag. Seltan og sjáv-
arloftið voru styrkjandi. Að
vísu hafði heitur sandurinn
verkað lamandi, en samt gott að
vaða í lónunum.
„Á maður að trúa því að flóð-
ið komi eins hratt inn ströndina
og þeir sögðu í París?“ spurði
hún.
„Hver veit?“ sagði ég.
Eftir ævintýrið á Pigall, hafði
ég fyrir alla muni viljað komast
burt úr borginni. Næsta morgun
gengum við niður í norrænu
ferðaskrifstofuna skammt frá
óperunni. Þar var margt fólk.
Enginn virtist hafa tíma til að
tala við okkur. Ég tók til bragðs
að ryðjast eins og hinir. Þá
spurði ung stúlka með svört
gerviaugnhár, hvað hún gæti
gert fyrir mig. Ég sagði henni
ég vildi komast burt úr borg-
inniy
„Og hvert viljið þér fara?“
spurði hún.