Alþýðublaðið - 28.12.1929, Blaðsíða 2

e 2<lsÞVÐ0BISA&l@
Hátt kaop
er lyftistöng framfara i atvinnu-
málum.
Fyrir nokkru flutti blaðið „Po-
litiken" einkar fróðlega grein
<mt danskan iðnað og afkomu
iðnaðarfyTÍrtækja i Danmörku
árið 1928. Hefir samband
danskTa iðnaðarfyrirtækja gefið
út ítarlega skýrslu um þetta efni
og er vitnað til hennar í grein-
inni.
Heildarniðurstaða ársins varð
sú, að hagnaður allra iðnaðar-
fyrirtækja í landinu þetta ár varð
samtals h. u. b. 1/5 (19"/o) meiri
en áTið áður, 1927. Ber margt til
þessa, en þó einkum það, að
vélar hafa vérið auknar og end-
urbættar, nýtízku aðferðir teknar
upp og kapp lagt á að greiða
fyrir sölu innan lands og utan.
Eitt eftirtektarverðasta atriði
skýrslunnar er það, að pótt fram-
ietdslumagnid hafi aukist um
'Sjtofo. frá pví áríð áður, pá hefir
verkamönnunum fjölgað um að
eins 5,3 °/o á sama tíma.
Sé litið 15 ár aftur í tímann
og árið 1913 borið saman við ár-
ið 1928, sést 'þó enn betur, hversu
geysi-mildar framfarir hafa orð-
ið í þessum efnum á undanförn-
um árum. Samanburðurinn sýnir:
að á pessum 15 árum hefir fram-
leiðslan aukist um 40°/o, vinnu-
tíminn á dag verið stijttur úr
91/2 klukkustundum niður í 8
klukkustundir og tala verka-
mdnna haldist svo að segja ó-
breytt.
Nú búa því 100 verkamenn til
gafnmikið af vörum á 8 klukku-
stundum og 140 verkamenn
bjuggu til á 9Va klukkustund fyr-
ir 15 árum.
Hoer verkamaður afkastar nú
jafnmiklu á 100 klukkutímum og
hwn afkastaði áður á 166 tím-
um. Afköstin hafa pannig aukist
um 2/3 hluta eða 660/0.
Hvað veldur þessum feikna-
framförum?
„Háa kaupið,“ segir „Politiken"
alveg afdráttarlaust. Fer hér á
eftir í þýðingu sá kafli greinar-
innar, er um þetta fjallar:
„Kaupgjaldið og verklegar
framfarir.
Á erfiðleikaárunum var , þvi
hvað eftir annað haldiö fram af
iðíjuhöldum og atvinnurekendum,
að ekkert annað ,en hlífðarlausar
kauplækkanir gæti gert áðnaðinn
aftur samkeppnisfæran. Nú sýn-
ir pað sig, að einmitt háa verk-
kaupið hefir verið sá sporinn,
sem bezt hefir dugað til pess að
knýja fram notkun fullkomnari
véla og hentugri starfstœkja;
háa kaupið hefir verið spori, sem
iðnaðurinn ógjarna hefði mátt án
vera.“ (Leturbr. hér.)
Svo farast þessu danska blaði
orð; blaði, sem kaupsýslumenn
og atvínnurekendur standa 'að.
Hátt kaup og stytting vinnutím-
ans eru, að þess dómi, helztu
lyftistengur framfara i iðnaði og
atvinnumálum yfirleitt. Verklýðs-
félögin knýja fram(hækkun kaups
og stytting vinnutíma. Þetta
verður aftur til þess að atvinnu-
rekendur fara að nota fullkomn-
ari vélar og áhöld og draga úr
ýmsum óþörfum kostnaði, og það
verður aftur til þess, að fram-
leiðslan verður meiri og ódýrari
þrátt fyrir hækkað kaup og
styttri vinnutíma.
Mikið eiga íslenzkir atvinnu-
rekendur enn ólært.
Hér er jafnan samróma við-
kvæði atvinnurekenda allra, þeg-
pr rætt er um kauphækkun,
hveTsu lítilfjörleg sem hún er,
að hún hljóti óumflýjanlega að
verða til þess að drepa atvinnu-
fyrirtækin, og sami er söngurinn
ef rætt er um að stytta vinnu-
tímann. Þegar lögfest var 6
stunda hvíld í sólarhring á botn-
vörpuskipum, vdr það viðltvæði
ýmsra útgerðarmmanna, að með
þeim lögum „væri rekinn síðasti
naglinn í líkkistu útgerðarinnar*'.
„Kaupið (þ. e. kaup sjómanna og
verkafólks í landi) er eini hreif-
lanlegi kostnaðarliðúr útgeröar-
innar,“ er jafnan orðtak Jónte*
Ólafssonar þegar, deilt er um
kaup og kjör verkafóiks á sjó
eða landi.
Málpípur atvinnurekenda hér
syngja sama sönginn. Magnús
Jónsson, guðfræðikennari við Há-
skóla Islands, hefir haldið um
það langan fyriTlestur, að „verka-
menn hafi farið of geist“ í kaup-
kröfum, að þeir hafi „tekið of
rnikið af ágóða fyrirtækjanna í
kaupgjald jafnóðum."
í augum þessara manna eru at-
vinnufyrirtækin til vegna eigend-
anna eingöngu, til þess að veita
þeim arð af fé þeirra eða um-
ráðafé, en ekki til þess að full-
nægja þörfum fólksins, sem
vinnur. „Hlífðarlausar kauplækk-
anir“ eru í þeirra augum bezta
ráðið til þess að auka arð eig-
endanna. Með því móti er hægt
að hahla öllu gangandi, þótt ó-
hemju fé sé að óþörfu eytt í
stjórnarkostnað og söluumstang,
þótt ekkert sé hirt um að bæta
starfsaðferðir, áhöld eða verzl-
unarhætti. Ef hægt er að halda
kaupinu nógu lágu og hafa
vinnutímann nógu langan er ó-
þarfi að leggja í kostnað við um-
bætur og framfarir — hugsa at-
vinnurekendur hér.
En jafnóðum og verkalýðnum
með samtökum sínum tekst að
fá kaupið hækkað og vinnutím-
ann styttan neyðast atvinnurek-
endur til að taka upp hentugri
starfsaðferðir, draga úr óþarfa
kostnaði og fá sér fullkomnarj
vélar og áhöld. Verklýðsfélögin
hér, eins og annarsstaðar, verða
helzta lyftistöng umbóta og fram-
fara í atvinnumálum einmitt með
því að knýja fram umbætur á
kjörum fólksins og kaupi.
Henry Ford, milljönamæringur-
inn ameríski, er átrúnaðargoð
margra þeirra, sem ætla sér að
græða fé. Hann hefir sagt:
„í Ameríku á alt að vera ódýrt
nema vinnan; hún verður aldrei
of dýr.“
Þegar „Áslaug44 fórst.
FB., 27. dez.
Frá Osló er símað: „Áslaug"
strandaði í ofsaroki á skeri utan
við Bayona. Fiskimenn í Bayona
sáu skip í sjávarháska á jóla-
nóttina. Skipsmenn skutu eldflug-
um til þess að gefa til kynna,
að þeir væru í hættu staddir.
Voru þa settir á flot þrír björg-
unarbátar, en fiskimönnunum
tókst ekki að komast út að skip-
inu vegna óveðursins. Reyndist
ógerlegt að bjarga skipsmönnun-
um. Áhöfn eins björgunarbáts-
ins sá 8 skipsmenn á „Áslaugu“
kasta sér útbyrðis. Þeir höfðu
allir bundið á sig björgunarbelti.
Hafa þeir sennilega ætlað að
gera tilraun til þess að bjargast
til lands á sundi, en bylgjurnar
köstuðu þeim þegar að skerjun-
um. Átta lík, öll með björgunar-
beltum, hefir síðar rekið á land,
mjög lemstruð. Bréf og skjöl,
sem fundist hafa á líkunum, eru
að kalla ólæsileg. Allir hinir
skipsmennirnir hafa einnig far-
ist. Samkvæmt fregn frá „Uni-
ted- Press“ voru skipsmennirnir
alls 22, og kona skipstjórans var
einnig á skipinu, og hafa þannig
alls 23 farist. „Áslaug" hefir að
kalla má alveg liðast í sundur..
Að eins er framstafninn sjáan-
legur.
I.eikfélaH Rcyhjaviftnr;
Flónlð,
Eftir Channing Pollock.
„Á almannatorgum köll-
uðu þeir mig flónið með
pyrnikórónuna.“
„F!ónið“ er sagan um Gyðing-
inn Krist, alþýðumanninn, er
barðist gegn ofríki og yfirgangi,
sem boðaði mönnunum frið,
bræðralag og samhjálp og hafði
svipu að vopni, er hann rak
burtu mangara og vixlara úr
musterinu. — Það er boðskapur
fátæka hugsjónamannsins, er
gekk ekki almannaleið, en steig
upp á fjöllin og talaði þaðanmáli
smælingjanna, fátæklinganna. —
Það er frásögnin um jafnaðar-
manninn, er barðist gegn verandi
þjóðskipulagi og vildi stofna
annaö nýtt, sem ekki átti að vera
grundvallað á frjálsri samkeppni,
ótakmörkuðu einstaklingsyfirtaki
eða baráttu allra gegn öllum,
heldur áttu alþýðusamtökin að
vera hyrningarsteinn þess og
jafnréttið mælikvarðinn. Það seg-
ir harmsöguna um byltingamann-
inn, er var ekki skotinn eða lát-
inn veslast upp í auðvaldsfang-
elsum eins og nú, heldur negld-
ur á trékross af prestum og auð-
valdsburgjeisum af því að hana
var á móti íhaldinu, afturhaldirm,
kyrstöðunni.
„Flónið“, leikritið eftir Chan-
ning Pollock, er ef til vill tilvalið'
jólamungæti handa íslenzkum
burgeisum vegna þess, að þeií
eru lokaðir, ónæmir á sannleik-
lann, hertir i deiglu þjóðskipu-
lagsins, svínbeygðir af eigint
auraáhyggjum.
— Tjaldið lyftist. Á leiksvið-
inu sldn á skrautið. Hið verald-
lega andlit kirkjunnar. öllu ef
haglega fyrir komið, og í aug-
um áhorfenda, er sitja í kringj
um mig, lifnar gneisti af jóla-
gleði stemningu. Krossinn fyrir,
altarinu er tignarlegur og jóla-
tréð á kirkjugólfinu er háreist og
fagurt. Hefðarfrúr eru að búa til
jólagjafir og skraut á jólatréð.
„Betlehemsstjarnan hefir verið í
ólagi“, og nú er komin önnur hý]
úr eftirlíktum demöntum, 100
dollara virði. Konurnar ræða umt
kirkjuna og skrautið, jólin og
jólagjafirnar, ein þeirra hefir gef-
ið Hjálpræðishernum 500 pund'
af kaffi og sykri, „næstbeztu teg<
und“. Góðgerðastarfsemin eE
skemtilegt „sport“, en Daniel
Gildchrist hefir sagt, að engar.
gjafir beri að þakka, sem gefnar
séu af 'þeim, sem einskis
fari á mis þótt þeir gefi gjafirn-
ar, og því er líklegt, að eitt-«
hvað sé í ólagi í höfði hans,
Séra Everett Wadham kemur inn
og honum er tilkynt að einn af
beztu stuðningsmönnum kirkj-
unnar, sem hafði lofað að gefat
500 dollara til hennar, muni ekkf
gera það vegna ræðu, er Danieí
Gildchrist hafi haldið s. 1. sunnu-
dag, en þá hafði hann talað um
klæðskeraverkfall og varið verk-
fallsmenn.
Daniel Gildchrist er ungur
maður úr auðmannastétt. ,Hann
tók þátt í stríðinu, síðan gerðist
hann prestur og hann hefir nú
ásett sér að feta í fótspor Krists,
Á tveimur mánuðum hefir hann
„sóað“ í fátækan „skríl“ og
vanhirt olnbogabörn þjóðfélags-
ins um 20 þús. dollurum og
ríka fólkið er sannfært um, að
hann sé hálfgeggjaður. Nú ætlaí
hann að tala um kolanemaverk-
fallið, sem stendur yfir, en það!
er honum bannað og honum eE
vísað burt úr kirkjunni. Á bak!
við standa eigendur kolanám-
anna, er hafa valdið yfir lcirkj-
unni, einn af framkvæmdarstjór-
unum er formaður sóknarnefnd-
ar.
Georg F. Goodkind er valda-
mesti maðurinn. Hann er form.
hlutafélagsins, sem rekur kola-
námurnar, en Hefir aldrei stigið
fæti í kolanámu. Hann og fé-
lagar hans græða of fjár. 1 kola-
námunum er unnið í 12 klsfi,..