Morgunblaðið - 17.05.1963, Blaðsíða 12

12
r MORGVNBLAÐ1Ð
Föstudagur 17. maí 1963
Útgefandi: Hf. Arvakur, Reykjavík.
Framkvæmdastjóri: Sigfús Jónsson.
Ritstjórar: Sigurður Bjarnason frá Vigur
Matthías Johannessen,
Eyjólfur Konráð Jónsson.
Auglýsingar: Arni Garðar Kristinsson.
Útbreiðslustjóri: Sverrir Þórðarson.
Ritstjórn: Aðilstræti 6.
Auglýsingar og afgreiðsla: Aðalstræti 6. Sími 22480.
Askriftargjald kr. 65.00 á mánuði innanlands.
1 lausasölu kr. 4.00 eintakiö.
AUÐSTJORN
ALMENNINGS
Cú stefna í efnahagsmálum/
^ sem nefnd hefur verið
auðstjóm almennings, ryður
sér mjög til rúms í lýðfrjáls-
tim löndum. Megininntak
þessarar stefnu er það, að
þannig eigi að halda á mál-
„ um, að sem allra flestir ein-
staklingar geti orðið fjár-
hagslega sjálfstæðir. Þessi
stefna afneitar hvorutveggja
í senn, stórkapitalisma einka-
aðila og ríkiskapitalisman-
um. Samkvæmt henni ber að
leggja megináherzlu á að
dreifa fjármagni þjóðfélags-
ins meðal borgaranna, forð-
ast ber óhófleg ríkisafskipti
og þjóðnýtingu, því að þá er
fjármagninu þjappað saman
í stað þess að dreifa því.
Ríkiskapitalismi leiðir ekki
einungis til þess að fram-
leiðsla verður minni en ella
og velmegun því takmörkuð,
heldur er hann líka stór-
hættulegur, vegna þess að
þá safnast fjármálavaldið á
hendur þeirra, sem fyrir hafa
hið pólitíska vald. Stjórnar-
herramir hafa þá ofurvald í
þjóðfélaginu, sem reynzt get-
ur lýðræðinu hættulegt.
Styrkt og heilbrigt lýðræði
byggist á því, að valdinu sé
dreift á milli sem flestra ein-
staklinga. Engin leið er betri
,.til að ná því marki en sú sem
hér er um rætt. Að þessu vék
Ragnar Jónsson nýlega í Vett
vangi hér í blaðinu. Hann
sagði:
„Ég hef á undanfömum ár-
um átt tal við fjölmarga á-
hugamenn um efnahagsmál,
einkum Ameríkumenn, þar á
meðal marga lista- og vísinda
menn, er gera sér fyllilega
grein fyrir mikilvægi þess að
fella sterkar stoðir undir
menningu þjóðanna, tryggja
henni fjárhagsgmndvöll. Og
langflestir virðást hallast að
því, að meginátökin í stór-
iðju nútímans eigi að leysa
með frjálsum samtökum
fjöldans, einkum í formi al-
menningshlutafélaga, sem á
ýmsan hátt hafa möguleika
til að tryggja almennari, lif-
andi áhuga, einbeittari gagn-
rýni og fullkomnara lýðræði
en eldri félagsform. Hér eins
og á öllum öðrum sviðum
er nauðsyn endurnýjunar.“
ALMENNINGS-
HLUTAFÉLÖG
Á ÍSLANDI
17nginn efi er á því, að þess
^ er skammt að bíða, að
hér á landi rísi almennings-
hlutafélög. Stofnun slíkra fé-
laga er eitt af meginstefnu-
skrárákvæðum Sjálfstæðis-
flokksins, og naumast munu
aðrir lýðræðisflokkar treysta
sér til að standa gegn stofn-
un slíkra félaga.
Almenningshlutafélög hafa
náð miklum viðgangi í flest-
um nágrannalandanna, þar
sem segja má að meginþættir
átvinnulífsins séu byggðir
upp í formi opinna hlutafé-
laga og með þátttöku almenn
ings. Þannig em til dæmis
17 millj. einstaklinga í Banda
ríkjunum skráðir eigendur
hlutabréfa eða tíundi hver
maður.
Sem betur fer er nú svo
komið hér á landi, að allur
fjöldi einstaklinga er fjárhags
lega sjálfstæður. Menn eiga
eigin íbúðir, smáfyrirtæki,
einkabifreiðir o.s.frv. Og með
hverjum mánuðinum sem líð-
ur leiðir velgengnin til þess
að fleiri ná því marki að
treysta fjárhag sinn.
Næsta skrefið í þessu efní
á að vera það að stofna al-
menningshlutafélög, svo að
allir eigi þess kost að verða
virkir þátttakendur í atvinnu
rekstri.
Ef ástæða er til að safna
fjármagni víða að í öðmm
og auðugri löndum, þá segir
það sig sjálft, að hér er þörf-
in ennþá brýnni. Hér á landi
em engir auðmenn, sem á eig
in spýtur gætu lagt út í stór-
rekstur. Þess vegna er óhjá-
kvæmilegt að safna fjár-
magni frá fjölda einstaklinga,
ef ekki á að þróast hér sá
ríkiskapjtalismi, sem stofna
mundi lýðræði og farsælli
þjóðfélagsþróim í voða.
Með viðreisninni hefur ver
ið lagður traustur gmndvöll-
ur að miklum framförum á
næstu árum. Stórfyrirtæki
munu rísa hér upp á næstu
árum, og það er meginnauð-
syn að þau verði byggð upp
á þann veg, að til heilla verði
fyrir allan landslýð. Er þá
ekki um aðra leið að ræða en
þá, að þau séu rekin sem op-
in almenningshlutafélög.
HINN ALMENNI
BÆNADAGUR
iskupinn yfir íslandi, herra
Sigurbjöm Einarsson, hef
ur ákveðið að hinn almenni
bænadagur, næsti sunnudag-
ur, verði sérstaklega helgað-
ur böli þeirra, sem búa við
skort. I bréfi biskups til
presta segir meðal annars:
„Mannleg þjáning er marg-
vísleg nær og fjær. En sú
staðreynd að stór hluti mann
kyns sveltur hálfu og heilu
1 Útsolustaður vasaboka 1 Bandarikjunum.
Vinsældir vasabókanna
ALLIR kannast við vasabæk-
urnar (pocket-books) sem náð
hafa svo miklum vinsældum
sl. áratugi. Þessar ódýru, óinn
bundnu bækur hafa - sannað
það með tilveru sinni, að
fróðleiksfýsn manna getur
verið óþrjótandi, svo framar-
lega sem nóg er af lesefni við
hendina í vasabókarformi.
í Bandaríkjunum jókst sala
vasabóka gífurlega á sl. ári.
Þrjátíu og eitt prósent af öll-
um bókum, sem prentaðar
voru í landinu á árinu voru
vasabækur, og hafði fram-
leiðslan tvöfaldazt frá því ár-
ið áður. Framleiðendum vasa
bóka er einnig alltaf að fjölga
og eykst salan sífellt frá ári
til árs. Rúmlega milljón ein-
taka seljast í landinu árlega
og eru sölustaðir yfir 195
þúsund. Og vasabækur eru
seldar víðar en í bókabúðum.
Flestar kjörbúðir, blaðasölur
og tóbaksbúðir hafa þær á
boðstólnum í miklu úrvali,
enda þykja þær örugg tekju-
lind.
Fyrstu vasabækurnar, sem
gefnar voru út I Bandaríkj-
unum voru satt að segja mesti
reyfaralestur. Glæpir og spill
ing voru uppáhaldsinnihald
þeirra, og kápur þeirra voru
prýddar myndum af byssum
og púðurreyk, glampandi
hnífum og lokkandi kven-
fólkL Vandlátir lesendur
hristu höfuðin, þegar þeir
gengu framhjá þessum skraut
legu útstillingum.
En á þessu hefur orðið stór
kostleg breyting. Vinsældir
vasabókanna hafa aukizt, og
ekki aðeins í augum siðavand
aranna. Nú er varla hægt að
hugsa sér nokkuð það lesefni,
sem ekki er gefið út í vasa-
bókaformi fyrr eða síðar.
Reyfarinn hefur þar ekki
lengur einkarétt, og nær efn-
•isinnihald þeirra yfir alla
mögulega hluti, allt frá kokka
bókum og leiðbeingapésum til
kennslubóka, listasagna,
heimsþekktra skáldsagna og
hávísindalegra fræðirita.
Ráðnir yfirlæknar á
nýja borgarspítalann
hungri á vorum tímum má
ekki fara fram hjá samvizku
þeirra, er njóta nægta eða
jafnvel ofgnótta.“
Við íslendingar erum svo
gæfusamir að búa við meiri
hagsæld en flestir aðrir.
Okkur hættir til að gleyma
því, að milljóna tugir manna
búa við skort og hörmungar.
Það er vissulega ástæða til
að minna á þessa staðreynd.
Margar alþjóðastofnanir
vinna að því, að aðstoða þá,
sem við mestar hörmungar
búa vegna skortsins. Við ís-
lendingar eigum að taka virk
ari þátt í þessu starfi en hing
að til. Við höfum ekki út-
gjöld af landvörnum eins og
flestar þjóðir aðrar. Öryggis
njótum við í skjóli annarra.
Við ættum þess vegna ekki
að telja eftir okkur að láta
nokkuð af nægtum okkar af
hendi rakna til hjálpar því
fólki, sem við verst lífskjör
býr.
Þetta ættu menn að hug-
leiða næstkomandi sunnudag,
og Morgunblaðið efast ekki
um að landsmenn geti sam-
einazt, ekki einungis í bæn-
inni, heldur líka um það að
vilja nokkuð á sig leggja til
hjálpar hinu bágstadda fólki.
í DAG auglýsir sjúkrahúsnefnd
borgarsjúkrahússins lausar til
umsóknar stöður tveggja yfir-
lækna, við handlæknisdeild og
röntgendeild, forstöðukonu og
matráðskonu við borgarsjúkra-
húsið.
Bygging nýja borgarsjúkrahúss
ins er nú það langt komin að
byggingarnefnd og sjúkrahús-
nefnd þótti rétt að ráða þessa
aðila til að hafa þá með í ráðum
um tækjakaup og tilhögun. Ekki
hefur þó enn verið ákveðið frá
Tveir kassar með
plastleir týndir
BÍLSTJÓRI hjá Helga Magnús-
syni & Co. var kd. 2—3 í gær
að aka með flutning út úr port-
inu hjá Borgarskála og missti
þar tvo 50 kg pappakassa fulla
af plastleir, sem notaður e<r í
katla og kynditæki. Hann gat
ekki stanzað, erj ók út á Nóatún,
til að snúa við. Er hann kom
aftur voru kassarnir horfnir.
Þetta voru brúnir pappakassar
með rauðu merki, sem á stóð
Plibrioo og ennfremur var á
þeim áletrunin Elding 9398 og
Hemoo. Er hinn snarráði og hirðu
sami maður, sem tók kassana
með sér, beðinn um að koma
þeim til sikila.
hvaða tíma stöðurnar verða veitt-
ar. Vonir munu standa til að
hægt verði að taka sjúkrahúsið
í notkun á árinu 1965.
Þegar eru fyrir af starfsliði
Óskar Þórðarson, yfirlæknir lyf-
læknisdeidar, og Haukur Krist-
jánsson yfirlæknir slysavarðstoí
unnar sem báðir flytja með sín-
ar deildir 1 nýja spítalann, þegar
hann er tilbúinn.
Fjölsóttur fundur
Sjálfstæðismanna
í Egilsstaðakaupt.
EGILSSTÖÐUM, 14. maí. — A!
sunnudagskvöldið var haldinn
fundur á veguim Sjálfstæðis-
flokksirns í Egilsstaðakauptúni. Á
fundinum mættu Gunnar Thor-
oddsen, fjánmálaráðiherra, og
flutti hann ítarlega ræðu. Einnig
fluttu ræður Jónas Pétuisson,
atþingismaður, og Sverrir Her-
mannsson, viðskiptafræðingur,
Að loknuim ræðum framsögu-
manna tóku til máls Einar
Björnsson bóndi í Mýnesi, Sveinn
Jónsson bóndi á Egilsstöðum og
Hall<4ór Jónsson, fyrrverandi
konsúll, Lagarfelli.
Fundurinn var fjölsóttur, þrátt
fyrir slæma færð á vegum
•— Ari