Morgunblaðið - 17.05.1963, Blaðsíða 13

Fostudagur 17. maí 1963 ^
M O R C V N B r. 4 Ð 1 Ð
13
■\
FORRÁÐAMENN Hltaveit
unnar og þrír kunná.ttumenn um
kvikmyndagerð boðuðu í gær
fréttamenn á sinn fund. Tilefnið
er kvikmynd, sem Borgarráð
Reykjavíkur hefur látið gera um
Hitaveituna. I»eir menn, sem unn-
ið hafa að sjálfri kvikm.ynda-
gerðinni hér, eru Þorgeir Þor-
geirsson, Gestur Þorgrímsson,
Donald Ingólfsson og brezkur
myndatökumaður, Christopher
Menges.
Hitaveitan er einstakt fyrir-
brigði, sem vakið hefur mikla
athygli viða um heim, og því
hefur borgaryfirvöldunum nú
þótt hlýða að kynna uppbygg-
ingu hennar.

Leikendurnir: Ragnheiður Gestsdóttir og Guðjón Ingi Gestsson.
Borgarráð lætur gera kynning-
arkvikmynd um hitaveituna
fyrsta ísl. fræðslukvikmyndin,
sem byggir á fullkominni tækni
Gesti Þorgr&nssym var falið
eð sjá um framkvæmdir, en í»or-
geir Þorgeirsson hefur annazt
leikistjórn og gert handrit. Mynda
tökuna önnuðust Donald Ingólfs
Fyrirtsekið hefur þegar gert
eina sbutta fréttamynd. Var hún
tekin, er Milwood-málið var al-
þjóðlegt fréttaefni, og var sú
mynd sýnd í brezka sjónvarpinu,
degi eftir að hún vatr tekin hér
í Reykjavík.
Það skal tekið fram, að lok-
um, að mikið hefur verið spurzt
fyrir um það erlendis frá, hvort
völ væri heimildarkvikmyndar
um Hitaveituna, enda hún eitt
aif því, sem hvað mesta atihygli
erlendra vekur hér.
Vörusala SS nam
775 millj. kr.
Frá aðalfundi Sláturfélagsins
SÍÐASTLIÐINN þriðjudag var
haldinn í Bændahöllinni í Reykja
vík fulltrúafundur fyrir allar fé-
lagsdeildir Sláturfélags Suður-
lands. Fundinn sóttu 67 af 70
kjörnum fulltrúum víðsvegar
að af Suðurlandi, auk stjórnar
og nokkurra gesta. Fundarstjóri
var kjörinn Pétur Ottesen, fyrr-
verandi alþingismaður, formaður
félagsins, en fundarritari Þor-
steinn Sigurðsson, formaður Bún
aðarfélags íslands. Forstjóri fé-
lagsins, Jón H. Bergs, flutti
skýrslu stjórnarinnar um starf-
semi félagsins á árinu 1962. Við-
skipti félagsins voru á því ári
umfangsmeiri en nokkurt annað
ár, en félagið hefur starfað síðan
árið 1907. Heildarvörusala félags-
ins nam 175 milljónum króna og
hafði aukizt um rúmlega 31 af
hundraði frá árinu áður. Mestur
hluti sölunnar eru afurðir félags
manna og framleiðsluvörur fyrir
tækja félagsins. Alls var slátrað
hjá félaginu um 155 þúsund fjár,
ennfremur fer sala nautgripa- og
svínakjöts mjög vaxandi.
Eins og áður starfrækti Slátur-
félagið auk sláturhúsa og frysti-
húsa, niðursuðuverksmiðju, pylsu
gerð og Ullarverksmiðjuna Fram
tíðina í Reykjavík. Sláturfélag
Suðurlands rekur 9 smásöluverzl-
anir í Reykjavík og á Akranesi.
Að jafnaði störfuðu hjá félaginu,
utan sláturtíðar, um 270 manns,
en alls störfuðu hjá S.S. um
lengri eða skemmri tíma á árinu
rúmlega 1.000 manns, og voru
greiddar um 25 milljónir króna
í vinnulaun.
Á fundinum voru kosnir full-
trúar á aðalfund félagsins, sém
haldinn var 15. maí. Úr stjórn
áttu að ganga formaður félags-
ins, Pétur Ottesen, fyrrverandi al
þingismaður, og Sigurgeir Lárus-
son, og voru þeir báðir endur-
kosnir. Stjórnina skipa nú:
Pétur Ottesen, formaður; Ellert
vEggertsson, Meðalfelli; Helgi
Haraldsson, Hrafnkelsstöðum;
Sigurður Tómasson, Barkarstöð-
um og Sigurgeir Lárusson,
Kirkj ubæj arklaustri.
Dælt upp sandi
í íþróttavöll
ÍSAEIRÐI, 13. maí — Sanddælu
skipið Leo kom til ísafjarðar á
laugardag en það á að dæla upp
30 þús. rúmm. af sandi í íþrótta
völlinn, sem ætlunin er að. gera
á Torgnesi. Er nú verið að
koma fyrir leiðslum í land, en
búist við að verkið taki 2 mán.
— Högni.
son og Ohr. Menges.
Kvibmyndin sýnir Hitaveituna
með augum tveggja barna, sean
látin eru kynnast henni af til-
viljun. Enginn þulur kemiur
fram, en allt tal kemur frá börn
unum. Þau eru Guðjón Ingi Gests
eon og Ragnheiður Gestsdóttir.
Sjálf taka myndarinnar hófst
20. febrúar ag lauk 30. april.
Alls hafa verið notuð um 10
þús. fet filmu við tökuna, en
aðeins rúmur 10. hluti þass verð-
ur sýndur, þegar myndin er full-
gerð. Það verður um mánaðamót
in júní/júli, ag er gert ráð fyrir
að sýning taki um 30 mínútur.
Ólokið er við að setja talið
á myndina, en sá þáittux hefet
innan skaimms. Mun Þorgeir fara
utan til Bretlands, þar sem það
verk verður unnið næstu vikurn-
ar.
Auk tals verður einnig felld
tónlist inn á myndina. Hefur
Jón Ásgeirsson, tónskáld, séð um
þann þátt, og samið iög sérstak-
lega.
Þessi kvikmynd er fyrsta ís-
lenzka fræðslukvikmyndin, sem
tekin er hér með fullkominni
tsekni. Hefur takan tekizt vel,
Og með henni fengizt reynsla,
tem vafalítið á eftir að koma að
góðum notum síðar.
Gaatur Þorgrimssítn, Þorgeir
Þorgeirsson og nokkrir aðrir hafa
nú tekið böndum saman og stofn
að nýtt kvikanyndafélag, sem
þeir hafa gefið nafnið „Geysir".
Er tilgangurinn með því að v-inna
að gerð islenzkra kvikimynda.
E. Power Biggs
heldur hljómleika
í Akraneskirkju
Organleikarinn E. Power Biggs
kemur til Akraness í dag
föstudag og leikur á orgel Akra-
nesskirkju þá um kvöldið.
Hljómleikarnir, sem hefjast kl.
níu síðdegis, eru merkur við-
burður í tónlistarlífi Akraness,
þar sem E. Power Biggs er einn
fremsti orgelleikari, sem nú er
uppi. Hann hefur ferðazt víða
um heim og haldið hljómleika
við hinn bezta orðstír.
Aðgangseyrir verður 30 krón-
ur, og eru þetta síðustu tónleik
ar kirkj unnar á þessum vetri.

ERLENDUR Einarsson, forstjóri
Sambands islenzkra samvinnufé-
laga, hefur sent Morgunblaðinu
grein, sem hann nefnir: „Sam-
band íslenzkra samvinnufélaga
og EBE“, og ræðir hann þar
um afstöðu sína og Sambands
íslenzkra samvinnufélaga til
Efnahagsbandalags Evrópu.
Enda þótt hér sé ekki um venju-
lega leiðréttingu að ræða held-
ur lélega áróðursgrein þykir
Mbl. rétt að birta hana í
heild. í grein þessari játar for-
stjóri SÍS það sem er megin-
efni málsins, að fyrirtæki hans
hafi haustið 1961 mæit með því
að íslendingar sæktu um fulla
aðild að Efnahagsbandalagi Ev-
rópu. Um þetta sagði Morgun-
blaðið í forsíðugrein hinn 24.
apríl sl.:
„Þegar Efnahagsbandalags-
málið fyrst virtist ætla að verða
aðkallandi hér á landi, lýstu
ýmis samtök atvinnuveganna og
fyrirtækja því yfir, að þau
teldu rétt, að íslendingar sæktu
um aðild að Efnahagsbandalagi
Evrópu, því að þá var talið
nauðsynlegt að senda slíka um-
sókn til þess að kannað yrði
imeð hvaða skilyrðum íslend-
ingar gætu tengzt bandalaginu.
Meðal þeirra, sem óskuðu þess
að íslendingar sæktu um aðild,
var Samband íslenzkra sam-
vinnufélaga. Forstjóri þess er
Erlendur Einarsson, flokksbróð-
ir Eysteins. Auðvitað vildi
hvorki hann né aðrir þeir, sem
þessari stefnu fylgdu, flana að
neinu. Þeir töldu sér skylt að
reyna að gæta hags íslendinga
og héldu á þeim tíma að það
væri ekki öðruvísi hægt en að
leggja inn umsókn að forminu
til.
Árásir Eysteins Jónssonar
hitta því meðal annars Erlend
Einarsson og má segja, að það
sé honum til hróss, því að sann-
leikurinn er sá, að klíka sú, sem
nú ræður lögum og lofum í
Framsóknarflokknum virðist
vera haldin algjörum komplex-
um og minnimáttarkennd í
hvert skipti, sem rætt er um
samskipti íslendinga við aðrar
þjóðir.“
Morgunblaðið greindi þannig
frá því, sem er meginatriði
málsins, og er það Erlendi Ein-
arssyni lítt til hróss að hafa
lyppazt niður fyrir klíku Þór-
arins Þórarinssonar og Eysteins
Jónssonar í Framsóknarflokkn-
um. Hann leggur áherzlu á það
í grein sinni, að stjórn SÍS hafi
ekki tekið afstöðu til þeirrar
ákvörðunar félagsins að æskja
umsóknar um fulla aðild að
Efnahagsbandalaginu. Á með því
að reyna að hvítþvo Eystein
Jónsson, sem er stjórnarmaður
í SÍS, en auðvitað dettur eng-
um heilvita manni í hug, að ekki
hafi verið haft við hann sam-
ráð.
Þá segir Erlendur Einarsson
nú, að hann vilji svonefndan
tolla- og viðskiptasamning við
Efnahagsbandalagið og játar
þannig bljúgur, að hann sé á
línunni í flokknum. Veit hann
þó fullvel, eins og allir aðrir,
að ekkert liggur fyrir um það
í dag, hvort íslendingar gætu
þannig náð jafn hagkvæmum
samningum og samkvæmt 238.
gr. Rómarsáttmálans. Hann er
því hvorki að þjóna íslenzkum
málstað né hagsmunum fyrir-
tækis síns, þegar hann ritar
grein þessa.
Grein Erlendar fer í heild hér
á eftir:
„Tvö atriði, sem rædd hafa
verið í dagblöðunum undanfarið
í sambandi við málefni íslands
og Efnahagsbandalags Evrópu,
vildi ég minnast á, ef það mætti
verða til þess að leiðrétta mis-
skilning og árétta það, sem rétt
er og satt. Ég er ekki vanur því
að eltast við pólitískan róg og
kosningaáróður, en m.a. vegna
þess trúnaðarstarfs, sem ég
gegni hjá samvinnuhreyfingunni,
kemst ég ekki hjá því að svara
eftirfarandi fullyrðingum:
1. Að ég hafi stutt fulla aðild
fslands að Efnahagsbandalaginu,
en þessu er síðast haldið fram í
Morgunblaðinu, sunnudaginn 12.
þ. m.
2. Að Samband ísl. samvinnu-
félaga hafi stutt fulla aðild að
Efnahagsbandalaginu.
Fyrra atriðinu er fljótsvarað.
Þær fullyrðingar, að ég hafi
stutt fulla aðild að Efnahags-
bandalagi Evrópu eiga ekki við
nein rök að styðjast og vísa ég
þeim á bug, sem ósannindum.
Ég hefi álitið það heillavænleg-
ast fyrir íslendinga í þessu
vandasama máli, að fara með
fyllstu gát, og vil ég í því sam-
bandi vitna til yfirlitsgreinar í
Ársskýrslu SÍS 1961, þar sem ég
ræði þetta mál. Mér virðist einn-
ig, að það komi betur og betur
í ljós, eftir því sem þessi mál
skýrast, að full þörf var á því
að hafa mikla gát í þessu máli.
Enda þótt það sé nauðsynlegt og
æskilegt, að íslendingar hafi
framvegis, sem hingað til góð og
náin viðskipti við þjóðir Vestur-
Evrópu og þar á meðal þær þjóð
ir, sem standa að Efnahags-
bandalagi Evrópu, þá tel ég frá-
leitt, að íslendingar ljái liðs
(svo) á því að undirgangast þær
óuppseg j anlegu skuldbindingar
sem felast í hinum svokallaða
Rómarsáttmála Efnahagsbanda-
lagsins.
Ég álít, að fara eigi þá leið að
semja við bandalagið um gagn-
kvæm réttindi í tolla- og við-
skiptamálum, án annarra tengsla
við bandalagið.
Þá vil ég einnig árétta, það
sem ég hefi áður sagt, varðandi
málefni íslands og Efnahags-
bandalagsins, að fslendingar eigi
að sameina kraftana heima fyr-
ir og byggja sjálfir öflug at-
vinnu- og verzlunarfyrirtæki í
landi sínu. Ég álít, að viðskitpa-
frelsi þjóðarinnar í framtíðinni
geti einmitt verið undir því
komið, hvernig tekst til í þess-
um efnum. Varðandi þetta atr-
iði, hefi ég vitnað til Sambands
ísl. samvinnufélaga, sem nú hef-
ur fengið enn meiri þýðingu í
framtíðinni ásamt ýmsum sér
samtökum framleiðenda, en
þessi aukna þýðing er að sporna
við því, að erlendir auðhringar
nái tökum á fjármálum og efna-
hagslifi þjóðarinnar.
Varðandi þá fullyrðingu, að
Samband ísl. samvinnufélaga
hafi óskað eftir því, að ísland
gengi í Éfnahagsbandalag Ev-
rópu vil ég taka fram eftirfar-
andi:
Vorið 1961 skipaði Mennta-
málaráðherra, sem einnig fer
með mál, sem varða erlénda
efnahagssamvinnu, nefnd manna
frá samtökum atvinnuveganna
til ráðuneytis um afstöðu ís-
lands til þeirra mála. Þess var
óskað, að Samband ísl. sam-
vinnufélaga tilnefndi fulltrúa í
nefndina, og var það gert. Um
vorið og sumarið var nefndin
kölluð saman nokkrum sinnum
og málið reifað af ráðherra eða
fulltrúum hans. Á þessum fund-
um var sérstaklega vakin at-
hygli á þeim erfiðleikum sem
Efnahagsbandalagið skapaði út-
flutningsatvinnuvegum fslend-
inga, ef þeir stæðu utan við
bandalagið. Á fundi, sem hald-
inn var snemma í ágúst 1961,
skýrði ráðherra frá því, að eina
ráðið til þess að fá örugga vit-
neskju um aðstöðu íslgnds gagn-
vart Efnahagsbandalaginu, væri
það, að senda umsókn um inn-
göngu í bandalagið. Á þann hátt
gæfist kostur á, að ísland fengi
að hafa áheyrnarfultlrúa, þegar
fram færu viðræður bandalags-
ins við Breta og Dani, vegna
umsókna þeirra um aðild. Taldi
ráðherrann mjög nauðsynlegt,
að íslendingar ættu kost á, að
fylgjast með þeim viðræðum,
m.a. til þess að hafa áhrif á
stefnuna í sjávarútvegsmálum.
Framh. á bls. 23