Morgunblaðið - 28.07.1963, Síða 12

12
MOÉGUNBL’ADIÐ
Sunnudagur 28. júlí 1963
wgpmditfttfr
Útgefandi: Hf. Arvakur, Reykjavík. ^
Framkvæmdastjóri: Sigfús Jónsson. ''***!'
Ritstjórar: Sigurður Bjarnason frá Vigur
Matthías Johannessen,
Eyjólfur Konráð Jónsson.
Auglýsingar: Arni Garðar Kristinsson.
Útbreiðslustjóri: Sverrir Þórðarson.
Ritstjórn: Aðxlstræti 6.
Auglýsingar og afgreiðsla: Aðalstræti 6. Sími 22480.
Askriftargjald kr. 65.00 á mánuði innanlands.
í lausasölu kr. 4.00 eintakib.
AUKA HRÓÐUR
LANDSINS
17era má að við íslendingar
* séum nokkuð metnaðar-
fullir og löngum hefur hér
þótt gott hól erlendra manna
um íslenzk afrek, sumt af því
verðskuldað, annað sjálfsagt
miður.
Hinu verður þó varla neit-
að — og yfir því skulum við
gleðjast — að meðal okkar
eru afreksmenn á mörgum
sviðum, hvort heldur litið er
til lista- og menningarmála
eða íþrótta, andlegra eða lík-
amlegra. Og sú staðreynd má
gleðja íslenzka hugi, án þess
að menn ofmetnist.
Þessar hugleiðingar vakna
í tilefni af þeim afrekum, sem
íslenzkir skákmenn hafa ver-
ið að vinna. Hér í fámenninu
hafa fundizt einstaklingar,
sem í hinni erfiðustu andlegu
þraut jafnast á við þá, sem
beztir hafa fundizt meðal
mill j ónaþ j óðanna.
Frammistaða Friðriks Ól-
afssonar á einhverju erfiðasta
skákmóti, sem háð hefur ver-
ið, er með þeim ágætum, að
segja má, að í rauninni hafi
tilviljanir valdið því, hvert
hinna efstu sæta hann skip-
aði. Á þessu móti keppa tveir
af beztu skákmönnum Rússa,
og raunar nær allir sterkustu
skákmenn heims.
Eins og Morgunblaðið
skýrði frá í gær, telur Petros-
jan, heimsmeistari í skák, að
Friðrik sé einn af fimm beztu
skákmönnum heims, utan
heimalands heimsmeistarans,
Rússlands. En þótt Friðrik
hafi borið hróður landsins
lengst, er hann ekki sá eini.
ððru skákmóti staðið sig með
Ingi R. Jóhannsson hefur á
prýði og fleiri mætti til nefna.
íslendingar þakka afreks-
mönnum sínum og samgleðj-
ast þeim.
DRAUGAGANG-
UR ALÞÝÐU-
BLAÐSINS
llltaf öðru hverju verður
vart reimleika á Alþýðu-
blaðinu. Heyrist þá úr djúp-
unum drungaleg rödd löngu
liðins tíma. Sem betur fer
hræðast nútímamenn yfir-
leitt ekki draugagang og hafa
því flestir gaman að fyrir-
gangi þessa draugsa.
En það er með Alþýðu-
blaðsdrauginn eins og aðra
drauga, að hann lifir í heimi
•íns tíma og skilur ekki ann-
•ð ástand en það, sem þá ríkti.
Þess vegna er erfitt fyrir þá,
sem nú eru uppi, að komast í
samband við hann. Nútíma-
menn skilja ekki vel þanká-
gang hans, né hann þeirra.
Þess vegna er líka ástæðu-
laust að vera að eyða orðum
að kenningum afturgöngunn-
ar um þjóðnýtingu, eignaupp-
töku. og andlega forsjá
„drauga“, sem halda að þeir
séu í heiminn bornir til þess
að bjarga fólkinu frá því að
sjá sjálft fótum sínum forráð.
Þess vegna lætur Morgun-
blaðið draugaleiðara Alþýðu-
blaðsins afskiptalausa.
GEÐILLIR
fjegar Gunnar Thoroddsen,
* fjármálaráðherra, greindi
frá hinum góða hag ríkisins
fyrir nokkrum dögum, glödd-
ust landsmenn almennt. En
margir voru forvitnir að vita,
hvernig málgagn Framsóknar
flokksins, Tíminn, mundi
taka þessu. Mundi blaðið
gleðjast eins og aðrir?
Og svarið fengu menn von
bráðar. Tíminn var hinn geð-
versti út af þessu og hafði allt
á hornum sér. Hér væri um að
ræða skattrán og hvers kyns
óstjórn. Ekki var þetta þó rök
stutt, sem varla var heldur
von, því að allir vita, að bæði
skattar og tollar hafa stórlega
verið lækkaðir á undanförn-
um árum.
En gaman væri að biðja
málgagn Framsóknarflokks-
ins að tíunda, hve oft Ey-
steinn hefði staðið fyrir lækk-
unum tolla og skatta meðan
hann var fjármálaráðherra.
Gjarnan mætti það líka skýra
frá því, hve oft hefði verið
tekjuafgangur sem lagður
hefði verið til hliðar, eins og
nú er gert, eða hvort það
kynni eftir allt að vera svo,
að gjöldin hefðu yfirleitt
hækkað samhliða tekjunum
og öllu hefði verið eytt.
MERK TILRAUN
Cýslunefndir Mýra- og Borg
^ arfjarðarsýslu hafa á
kveðið að efna til sérstakn
skemmtana fyrir unglinga ;
aldrinum 14—20 ára, þar sen
æskumenn munu sjálfir ann
ast gæzlu, undir eftirliti hér
aðslögreglunnar og stjórn;
skemmtunum.
Hér er um að ræða framtak
sem víðar þyrfti að gef;
gaum. Æskulýðurinn þarfn
ast hollra og góðra skemmt-
MABURINN hefur nú lykl-
ana að öllum leyndarmálum
flugtækninnar. Hann hefur
lært að hagnýta margs konar
leiðir til þess að fljúga, með-
al annars út í himingeiminn
sjálfann.
Samt sem áður stendur hann
agndofa gegn þeirri aðferð,
sem flugan notar. Eftir að
hafa rannsakað flugtækni
flugunnar varð franska dýra-
fræðingnum, Antione Magn-
„Flugan ætti alls ekki að geta
flogið" varð Frakkanum Ant-
oine Magnan að orði, þegar
hann með aðstoð geysihrað-
fara kvikmyndtökutækja rann
sakaði hvernig flugurnar
fljúga, og hvernig þær hreyfa
vængina. Það kom nefnilega
í ljós, að þær blaka þeim ekki
eins og fuglarnir gera, heldur
hreyfa þá þannig, að væng-
broddarnir skrifa átta í hverju
vængjataki.
Hvernig flýgur fiugan?
an, þannig að orði: „Flugan
ætti alls ekki að geta flogið.“
En flugan getur ekki aðeins
flogið, hún setur auk þess
met. Fiðrildi eitt til dæmis
getur flogið í einum áfanga
yfir Atlantshafið, og engi-
sprettur geta sveimað í stór-
um hópum 500 kílómetra.
Drekaflugan flýgur letilega
með 40 kílómetra hraða, þegar
hún er að leita að bráð, og
ein fluga, Hjartaflugan, getur
náð hraða, sem samsvarar 130
kílómetrum á klukkustund.
Geysihraðgeng kvikmynda-
tökutæki voru notuð til þess
að ljóstra upp leyndarmáli
flugunnar. Það var auðskilið,
að hún flýgur með þvi að
blaka vængjum sínum. Hún
gerir það þó ekki á sama hátt
og fuglinn. f hverju vængtaki
skrifa vængbroddarnir tölustaf
inn 8. Þannig fær hún bæði
þrýsting framávið og uppá-
við.
Skordýrin er sú lífstegund,
sem beztar rætur hefur fest
á jörðinni. % af öllum dýra-
tegundum er skordýr. Þú hef-
ur eflaust skoðað stjörnur
himinsins á björtu vetrar-
kveldi og fengið þá tilfinn-
ingu, að þær væru óteljandi.
Þó er það þannig, að fyrir
hverja stjörnu, sem þú sérð,
2ru til yfir 100 tegundir af
ikordýrum. Núna er skráðar
um 700.000 tegundir skor-
lýra.
Þér finnst þetta ef til vill
urðulegt, þar sem þú verður
/analega ekki svo mikið var
/íð skordýrin.
Þetta er vegna þess, hve
skordýrin eru smágerð. „Beina
grind“ þeirra er útvortis skel,
sem hindrar ásamt hinu ófull
komnu öndunarlterfi þeirra
allar stærðir sem eru meirt en
venjulegar húsmýs. Skordýr-
in anda í gegn um örlitlar
holur, sem liggja í röð eftir
endilöngum hliðum þeirra.
En smæðin hefur þó ekki
hindrað, skordýrin að notast
við ýmsa tækni í áramilljón-
eftir Vin Hólm
ir, sem við mennirnir hrósum
okkur af að hafa fundið upp.
Blóð skordýranna er á sama
hitastigi og umhverfið. Iðju-
semi þeirra ákveðst þess
vegna af veðrinu. Sé kalt eru
skordýrin dauf og seinfara.
Sé heitt eru þau fjörug og
fljót í ferðum.
Hinn frægi stjörnufræðing-
ur, Harold Shapley, segist geta
mælt hitastig loftsins með
því að athuga hraða maur-
anna, þegar þeir leggja af stað
frá búi sínu í leit af fæðu.
Sum skordýr hafa skæri á
fótunum, sem þau nota til
þess að klippa niður plöntur í
matinn. Önnur hafa lækna-
sprautur til þess að deyfa með
fórnarlömb, áður en þau gæða
sér á þeim. Fiðrildi sjúga upp
fæðu sína á svipaðan hátt og
þegar þú fyllir sjálfblekung-
inn þinn, og sumar blóðsugur
hafa ótrúlega næma hitamæla
til þess að segja sér í hvaða
átt fórnardýrin séu. Þegar
drekaflugan á flugi veiðir önn
ur skordýr, myndar hún eins
konar körfu úr hinum sex
fótum sínum, sem hún hremm
ir þau í.
Skordýr hafa oft ótrúlega
næm skynfæri. Sumar karl-
vorflugur hafa svo næmt lykt-
arskyn, að þær geta fylgt lykt-
um úmi í marga kílómetra og
þannig uppgötvað kvendýrin.
Hryggdýrin og þar á meðal
maðurinn hafa flest skynfæri
sín á höfðinu, vegna þess að
heilabú þeirra er þar. Það er
nefnilega mikið atriði, að
taugaboðin fari sem styztu
leið á milli skynfæra og heila.
(af sömu ástæðu verðum við
að reikna með, að vitverur frá
öðrum hnöttum hljóti að vera
með höfuð, ef þær hafa heila).
Skordýrin hafa engan heila,
aðeins taug eftir endilöngu
bakinu með taugahnúta á
stangli. AJ þessum ástæðum
eru skynfærin ekki nauðsyn-
lega á höfðinu. Engisprettur
hafa „eyrun“ á hliðum sínum
og Katydidar hafa þau á fram
leggjunum fyrir neðan hnén.
Mörg skordýr hafa bragðskyn
færin neðst á fótum sínum,
þannig að þau „bragða" á
matnum um leið og þau
„traðka“ á honum! Þannig
mætti lengi telja.
Skordýrin geta ekki hugsað.
Allt sem þau gera, fram-
kvæma þau af eðlishvöt (inst-
inct). Þau geta ekki lært neitt.
Öll þeirra kunnátta við að afla
sér fæðu eða að verjast er
meðfædd. Allar þeirra gerðir
verða að vera fullkomnar (og
eru það) strax í fyrsta skifti,
sem þær eru framkvæmdar.
Ef lirfa, sem er að spinna
hjúp sinn, er stöðvuð í miðju
kafi og færð á annan stað,
byrjar hún aldrei á nýjum
hjúp, heldur heldur áfram þar
sem hún var trufluð, og er
þes vegna dauðadæmd. Gerð-
ir hennar eru svo markaðar,
að hún kann ekki að snúa við
og byrja upp á nýtt.
ana. Boð og bönn nægja ekki,
heldur verður að beina at-
hafna- og skemmtanaþrá
æskulýðsins á réttar brautir.
Vonandi verður meira gert
áf því í framtíðinni en hingað
til að koma á slíkum skemmt-
unum æskufólksins.
Síldarsöltun
SL. MÁNUDAG nam síldarsölt
un á Seyðisfirði 14.686 tunnum og
skiptist þannig á stöðvarnar:
Hafaldan 4458 tunnur
Sunnuver 3988 tunnur *
Ströndin 3326 tunnur
Sókn 1308 tunnur
Borgir 1119 tunnur
Neptún 487 tunnur
Valtýr Þorsteinsson, sem á
nýja söltunarstöð á Seyðisfirði,
flutti hluta af starfsliði sínu á
Raufarhöfn til Seyðisfjarðar 1
gær og er nú tilbúinn að hefja
söltun á Seyðisfirði.