Morgunblaðið - 27.09.1963, Síða 13

Föstudagur 27. sept. 1963
MORGUN BLAÐIÐ
13
Með starfsfræðslu í skólum
færist atvinnulífið nær nemum
Viðtal við tvo danska starfsfrœðslumenn
TÍU daga starfsfræðslunám-
skeiði fræðslumálastjórnarinnar
fyrir liðlega 40 kennara er að
Ijúka og þeir tveir erlendu menn,
sem fengnir voru til að hafa þar
kennslu á hendi á förum. En
það eru sálfræðingurinn Sögard
Jörgensen, umsjónarmaður
danska menntamálaráðuneytisins
með starfsfræðslu og Kai Sören-
sen, sem annast starfsfræðslu
fyrir kennara í Kennarakólanum
danska. Fréttamaður Mbl. hitti
þá snöggvast að máli í nýja
Kennaraskólabyggingunni, er fyr
irlestrum var að ljúka síðdegis
á fimmtudag, og spurði þá nokk-
uð um námskeiðið o. fl.
f>eir sögðu að m. a. hefði verið
rætt markmið og efni starfs-
fræðslu, íslenzkt atvinnulíf, sál-
ræn vandamál í sambandi við
starfsval og fjallað um fyrir-
komulag á starfsfræðslu í skól-
um og í hve ríkum mæli ætti
að stunda þar starfsfræðslu, og
um skipulag á starfsfræðslu ann-
ars staðar á Norðurlöndum. —
Mundu þeir, sem sótt hafa þetta
fyrsta starfsfræðslunámskeið fyr-
ir kennara og skólastjóra á ís-
landi fá skírteini þar að lútandi.
Námskeiðið hefði gengið mjög
vel. Ætla mætti, að á það hefðu
ihelzt valizt færustu kennarar
með áhuga á þessu viðfangsefni
og það hefðj sjálfsagt lyft undir
érangur. Þeir hefðu kviðið því
nokkuð fyrirfram að það kynni
að valda vandræðum að umræð-
ur yrðu að fara fram á dönsku.
En sér til mikillar ánægju hefðu
þeir komizt að raun um að ís-
lenzku kennararnir hefðu fullt
gagn af fyrirlestrum og umræð-
um sem fram færu á því máli.
Starfsfræðsla í skólakerfinu hefði
fyrst komizt verulega í gang í
Danmörku með nýju skólalögun-
um árið 1960, en þá var hafizt
handa með 5000 manna kennara-
námskeiði. Síðan hefði verið
haldið áfram á sömu braut, með
minni kennaranámskeiðum í
starfsfræðslu. Annars staðar á
Norðurlöndum væru skólamenn
einnig að reyna að finna starfs-
fræðsluform innan skólakerfis-
■■>»*»»*
ins, og hefðu Danir og Norð-
menn haft talsverða hvatningu
frá sænska kerfinu en nýja
sænska skólaskipunin, þar sem
tvö síðustu kennsluárin skiptast
mjög í sérnám, krefur beinlínis
um uppfræðslu í skólunum um
hin ýmsu störf.
Hér á íslandi sé viðfangsefnið
það sama, þó íslenzkir unglingar
hafi í rauninni meiri kynni af
almennum störfum en tíðkast á
Norðurlöndum. Starfsfræðslan
miði eiginlega að tvennu, að
kynna skólanemendum störfin
sem til greina koma og að setja
umrætt starf í samband við
þeirra eigin framtíð, svo það
sé ekki aðeins einhver vinna
sem þeir fá peninga fyrir. Eins
er nauðsynlegt úti á landi, að
einhver komi til að fræða börnin
um þau störf sem fara fram of
langt í burtu frá þeim. Aðal-
markmiðið sé sem sagt að reyna
að svo miklu leyti sem það er
hægt að koma réttu fólki í störf
við þéss hæfi. Stefnt sé nú að
því að kennararnir í skólunum
geti frá upphafi skólagöngu
fjallað um hin ýmsu störf, svo að
nemendurnir sjái möguleikana á
að leggja þessa starfsgrein eða
hina fyrir sig. Um leið fái skóla-
nemar meiri skilning á margs
konar störfum, þó þeir leggi þau
ekki beinlínis fyrir sig, og skilji
að öll störf eru jafn mikils virði,
engin fínni eða ófínni en önnur.
Þegar starfsfræðsla sé komin í
gang í skólum, færist atvinnulífið
nær og skólinn sé þannig þving-
aður til að vera í nánara sam-
bandi við athafnalífið. Starfs-
fræðsla sé með þessu námskeiði
að byrja í íslenzkum skólum, en
allt slíkt taki tíma. Ekki séu öll
vandamál leyst með því að koma
nokkrum kennurum af stað með
að fræða um hin ýmsu storf. Auk
fræðslu kennaranna í skólunum,
þurfi að fá sérstaka ráðgjafa, sem
geti veitt persónuleg ráð og hag-
kvæm, t. d. varðandi styrki og
tilhögun náms.
Afbrot unglinga fara
minnkandi í Danmörku
Þá notuðum við tækifærið til
að spyrja þá Sögard Jörgensen
og Kai Sörensen um afbrot
unglinga og einkum umferðar-
brot, sem heyrzt hefur að fari
minnkandi í Danmörku meðan
þau fara vaxandi hér á landi.
Þeir sögðu það rétt, að undan-
farin tvö ár hefði umferðarslys-
um fækkað, þrátt fyrir það að
bílum. fjölgi og umferð fari vax-
andi. Erfitt sé að segja um af
hverju þetta stafi. Sumir vilja
halda því fram að í borgunum
sé umferðin orðin svo mikil, að
það dragi óhjákvæmilega úr um-
ferðarhraða. En aðalorsökin muni
þó sennilega sú, að meiri ráð-
stafanir hafa verið gerðar til að
koma í veg fyrir slys, t. d. með
Framh. á bls. 15.
Sögard Jörgense n og Kai Jörgenseu
Úrskurði yfirnefndar um
grundvöllinn mófmœlt
STJÓRN Stéttarsambands
bænda hefur mótmælt úrskurði
yfirnefndar um verðlagsgrund-
völl landbúnaðarafurða. Telur
stjórnin, að mikið vanti á, að
bændur geti unað við grund-
völlinn, þó að lagfæringar hafi
verið gerðar á einstökum lið-
um.
Sérstakri óánægju sinni lýsir
stjórnin yfir eftirtöldum kostn-
aðarliðum grundvallarins:
Kjarnfóður: Fulltrúar fram-
leiðenda í sexmannanefndinni
í SÍÐASTLIÐINNI viku
sleppti Anna Englandsprins-
essa hinum konunglega pils
faldi hennar mömmu sinnar
og varð venjuleg ensk skóla
stelpa. Anna er nú 13 ára
gömul og há eftir aldri. Hún
er nú komin í dýran kvenna
skóla, um 25 km. frá Lond-
on, þar sem skólagjöldin eru
60—70 þús. kr. á ári. En
Anna er íyrsta brezka prins
Anna prinsessa í hópi skólasystra sinna á leið til kirkju.
Anna prinsessa
gerist skólastelpa
essan, sem fer í heimavistar-
skóla. Fram að þessu hefur
hún haft einkakennara heima
í Buckinghamhöll.
Elízabeth drottning fylgdi
dóttur sinni með næturlest-
ínni frá Skotlandi og kom
henni fyrir í Benendenskólan
um. Þetta er fyrsta ferð
drottningarinnar frá Skot-
lanai, siðan tilkynnt var að
hún ætti von á barni.
Þær mæðgurnar brostu til
fólksins, sem safnazt nafði
saman á brautarstöðinni.
Anna var ekki enn búin að
setja upp skólahattinn, sem
er einn af þessum svoköll-
uðu „búðingshöttum“ og
skylduhöfuðfat nemenda.
— En hvað hún er orðin
stór hrópaði ein konan úr á-
horfendahópnum upp yfir
sig. — Hún er orðin stærri
en hún mamma hennar, þó
hún sé á hælalausum skóm,
en drottningin á háum hæl-
um.
Benenden skólinn er rekinn
með spartverskri reglusemi
og aga, eins og flestir brezk-
ir einkaskólar. Anna fær
ekki nema tvö pund, eða inn
an við 300 kr., í vasapeninga
á 12 vikna námstímabili. Hún
klæðist dökkbláum skólabún
ingi og hefur ávalls bláan hatt
á höfðinu. Hún verður í her
bergi með þremur öðrum telp
um og verður að búa um rúm
ið sitt sjálf. Sagt er að hún
hafi æft sig vel heima í höll
inni síðustu vikuna. Skóla-
systur hennar eiga að kalla
hana Önnu, en starfsfólkið
ávarpar hana Önnu prinsessu.
Annars eru 3 aðrar prins-
essur í skólanum, Sihin prins
essa, 12 ára, og Mariasina
prinsessa, 13 ára, sonardæt-
ur Haile Selassie keisara i
Ethiopiu og Basma, prins-
essa 12 ár gömul, systir Huss
eina konungs í Jórdaníu.
Koma Önnu prinsessu í
skólann breytir í engu skóla
lífinu, lífvörður hennar flyt
ur aðeins inn í dyravarðar-
húsið við skólahliðið.
lögðu til, að það yrði reiknað
á 28,604 kr., en sú upphæð svar-
aði til innflutnings á erlendu
kjarnfóðri og sölu á innlendu
fóðurmjöli frá fóðurmjölsverk-
smiðjum að frádregnum 5% fyr-
ir notkun annarra en bænda. Til
stuðnings þéssari tillögu lögðu
fulltrúarnir fram álit ráðunauta
Búnaðarfélags Islands um kjam
fóðurþörf vísitölubúsins. Þenn-
an lið úrskurðaði yfirnefnd
23,595 kr.
Tilbúinn áburður: Framleið-
endur vildu reikna áburðinn
22,161 kr., þar sem heildaráburð
arsalan svaraði þessari upphæð
á bónda að meðaltali miðað við
6 þús. bændur og var tillagan
auk þess studd með áliti ráðu-
nauta um áburðarþörf vísitölu-
búsins. Meiri hluti yfirnefndar
úrskurðaði áburðinn 16,575 kr.
Viffhald girffinga: Framleið-
endur lögðu til, að viðhald girð-
inga yrði reiknað 5,529 kr. eða
2,403 kr. hærra en síðast, en
þessi liður hefur staðið óbreytt-
ur frá 1950 nema sem svaraði
verðlagsbreytingum, en girðing-
ar aukizt á þessu tímabili um 1
km. á bónda fyrir utan afréttar-
og beitilandagirðingar. Þennan
lið úrskurðaði yfirnefnd 3,080
kr., sem er lægra en í fyrra.
Vextir: Framleiðendur lögðu
til, að vextir af eigin fé yrðu
reiknaðir 7% og liðurinn í heild
35,730 krónur. Úrskurðaði yfir-
nefnd vexti af eigin fé 6% og
liðinn í heild 31,162 kr. Segir í
greinargerð, að bændur hljóti að
krefjast sömu vaxta af því, fé,
er þeir leggi í landbúnað og
hægt er að fá af sparifé í bönk-
um og sparisjóðum.
Annar reksturskostnaffur:
Framleiðendur lögðu til, að
liður þessi yrði 9,215 kr. og væri
það í samræmi við úrtak Hag-
stofunnar um þessi gjöld á hlið-
stæðu búi og vísitölubúið er.
Meirihluti yfirnefndar úrskurð-
aði þann lið 7 þús. krónur.
Stjórn Stéttarsambandsins er
óánægð með fleiri liði grundvall-
arins, sem segir skipta miklu
máli. Telur hún að bændur nái
ekki þeim tekjum, sem þeim eru
ætlaðar, þar sem kostnaðarliðir
séu vantaldir í grundvellinum.
Bændur fái því ekki laun fyrir
vinnu sína, sem þeim be- samkv.
framleiðsluráðslögum.