Morgunblaðið - 27.10.1963, Blaðsíða 13

MORCUNBLAÐIÐ
13
n
h
Sunnudagur
27. okt. 1963

Við ströndina (Ljósm. Mbl.: Sv. Þ.)
■*** ^ «*» ■ ^ ^ ^ 4** ^ ^ «^» -»»
REYKJAVÍKUBBRÉF
Annar hvinur
í tálknum
Öðru vísi hvein í tálknum tals-
manna kommúnista og Framsókn
ar í útvarjSsumræðunum nú á
dögunum en lengst af gerði á Al-
þingi íslendinga í fyrravetur. Þá
gekk "hnífurinn ekki í milli
þeirra, enda höfðu þeir þá kosn-
| ingabandalag um ýmsar þýðing-
j armiklar nefndir. Strax vai- bent
á, hvað fyrir Framsóknarmönn-
um vekti. Þeir væru að leika
vinstri flokk fyrir kosningar í
þeim tilgangi að fá eitthvað af
vinstri kjósendum til að veita sér
styrk til að knýja sig eftir kosn-
ingar inn í ríkisstjórn með nú-
verandi stjórnarflokkum og þá
ekki sízt Sjálfstæðismönnum. —
Flestir forystumenn kommún-
ista tóku eða þóttust taka þessi
bellibrögð Framsóknar gild
vegna þess að þeir vonuðu, að
þar rrveð liti út fyrir, að þeirra
eigin einangrun væri rofin. Her-
bragð Framsóknar heppnaðist að
svo miklu leyti, að í bili telur
hún sig ekkert þurfa á samúð
kommúnista að halda. Hún hefur
hrint þeim úr öllum nefndum í
Alþingi, þar sem hún hefur styrk
til, einnig þar sem hún í fyrra
studdi þá bróðurlega. Af þessum
sökum ganga nú heitingarnar á
milii. Þær mega aðra einu gilda.
Eysteinn „marði44
það ekki
Þrátt fyrir sigurvinningá sína
yfir kommúnistum drýpur fýlan
af formanni Framsóknar. Hann
opnar ekki svo sinn munn, að
hann fjölyrði ekki um, að stjórn-
arflokkarnir hafi „marið“ þar í
_ sumar. Allir vita, að stjórnar-
flokkarnir meira en aðeins
„mörðu“ sigur í kosriingunum.
Fylgi nær 56% kjósenda telst
hvarvetna til stórsigra, jafnt hér
á landi sem annars staðar. Ey-
steinn „marði“ þaðhinsvegar ekki
upp í ráðherrastólinn við hliðina
á Ólafi Thors og Bjarna Bene-
diktssyni. Þar af kemur reiði
hans nú og ásakanir í garð ráð-
herranna og þá einkum þeirra
Ólafs og Bjarna um, að þeir hafi
lýst ás.tandinu öðruvísi fyrir kosn
ingar en þeir geri nú. Þess vegna
sagði hann í ræðu sinni:
„Núverandi ríkisstjórn hefur
yfirleitt ekki traust og bætist það
ofan á annan vanda, að mönnum
varð það á, að sleppa henni með
meirihluta gegnum kosningar.
Að vísu byggðist það. á blekking-
um eins og nú má heyra á þeim
játningum, sem ráðamenn flytja
é torgunum“.
Þessi ásökun kemur þó ekki
sem bezt heim við það, er ræðu-
maður hafði áður sagt:
'„Helzt er að sjá, af stjórnar-
blöðunum, og ræðum ráðamanna,
að þeim finnist það eitt hafa mis-
tekizt, að halda niðri kaupinu og
afurðaverði til bænda og megin-
stefnan sé óbreytt, þrátt fyrir ó-
farirnar".
Ef stefnan er óbreytt í hverju
er þá ósarry;æmi fyrir kosningar
og eftir? Eysteinn segir:
„Þeir Ólafur Thors og Bjarni
Benediktsson sögðu ýmist, að það
yrði að horfast í augu við allan
vandann í einu, eða að þessar
ráðstafanir myndu koma í veg
fyrir hina stöðugu síendurteknu
ráðstafanir ár frá ári. —.
Sem sagt, hér var fundin lausn-
in í eitt skipti fyrir öll-.“
..Iíefur viðreisnin
tekizt eða ekki?“
Vonbrigði formanns Framsókn
®r yfir þyi, að „merja“ ekki að-
stöðu til að semja um stjórnar-
setu með þeim Ólafi og Bjarna
ruglar hann illilega í ríminu.
Allt, sem þeir hafa sagt um
efnahagsmálin eftir kosningar,
er í fullu samræmi við það,
sem þeir héldu fram fyrir kosn-
ingar. Við síðustu áramót hélt
Ólafur Thors t.d. ræðu, sem síð-
an hefur oft verið vitnað til,
ekki sízt í Tímanum. í þeirri
ræðu var aðalviðfangsefni hans
að svara þessari spurningu:
„Hefur viðreisnin tekizt eða
ekki?“
Spurningunni svaraði Ólafur
m.a. svo:
„Ég skal strax kveða'upp úr
með það, að í vissum aðalefn-
um hefur viðreisnin tekizt bet-
ur en björtustu vonir stóðu til.
Hins vegar játa ég hispurslaust,
að enn hefur ekki tekizt að
ráða niðurlögum verðbólgunnar,
enda þótt rétt sé að þjóðin
standi í dag betur að vígi en
fyrir þremur árum til að fást við
hana. En takist ekki að sigrast
á verðbólgunni, gleypir hún fyrr
eða síðar ávexti þess, sem bezt
hefur ' tekizt. Er þá unnið fyrir
gýg og beinn voði fyrir hönd-
um.“
„Hiik óráðna gáta“
Síðar í ræðu sinni segir Ólaf-
ur Thors:
„Ég kem þá að hinni óráðnu
gátu, þ.e.a.s. hvort takast megi
að stöðva sig á þeirri óheilla-
braut sífelldra hækkana kaup-
gjalds og verðlags á víxl, sem
við höfum búið við síðustu tvo
áratugina.
Þetta er hin mikla spurning.
Er hægt að stöðva sig eða er
það ekki hægt?
Á því veltur mikið og meira
en hér skal rakið.
Þegar rætt er um verðbólg-
una manna á meðal, kveður allt-
af við sama tcérinn,. að við sé-
um á villigötum.
En nú spyr ég; úr því að allir
virðast sammála um þetta meg-
inatriði, hvernig stendur þá á
því, að vaðið er áfram í villu
og svfma.
Já, i villu og svíma. Er það
nú ekki einmitt svarið? Er
ekki ástæðan fyrir því, að menn
stöðva sig ekki á þessari óheilla-
braut, einmitt sú, að reynslan
er ekki spurð ráða?
Sama sagan hefur endurtekið
sig æ ofan í æ. Allir, sem öðl-
uðust trúnað launþega, hafa
sett metnað sinn í að gera sem
hæstar kröfur á hendur atvinnu-
rekendum. Atvinnurekendur
Svara oftast því sama, að þeir
séu einskis megnugir. Þá ef leit-
að til ríkisins um greiðslu af al-
mannafé á því, sem á fnilli ber.
Stundum' hefur það verið gert,
en stundum ekki. Og oft er þá
beitt verkfallsvopninu og venju-
lega eru sögulokin hin sömu,
Laugard. 26, okt '
kauphækkanir í einu formi eða
öðru, fyrst ein stéttin, síðan
fylgja allar hinar í kjölfarið.
Oftast leiðir þetta svo fljótlega
til lækkunar á gengi krónunn-
ar, hvort sem það er viðurkennt
með formlegri breytingu strax
eða ekki. Þá étur hækkað verð-
lag strax alla kauphækunina og
þá sjá allir, að til einskis var
barizt. Menn fá einungis fleiri
og smærri krónur. Launþegar
eru þá engu bættari. Ekkert hef-
ur skeð annað, en að sá-skuld-
ugi hefur hagnazt en sparifjár-
eigendur tapað.“
„Sókn stjórnar-
andstæðinga“
Síðastliðinn gaimlársdag birt-
ist og hér í Morgunblaðinu ára-
mótagrein eftir Bjarna Benedikts
son. Þar segir m.a.:
„Hin ófrjóa kaupgjaldsbarátta
og þar af leiðandi vöxtur dýr-
bíðar og verðbólgu er eini vett-
vangurinn, þar sem stjórnar-
andstæðingar hafa verið í sóikn.”
Annars staðar í greininni seg-
ir:
„Á sl. vori viðurkenndu allir,
að sanngjarnt og mögu'legt væri
að hækka •nokkuð kaup við hina
lægst launuðu. En því miður var
ekki látið við það sitja, heldur
fengu aðrir, sem betur voru stæð
ir , einnig hækkanir og það mun
meiri en hinir, sem verst voru
sebtir. Sj'ál'fsagt er að viður-
kenna, að þetta var ekki einung-
is að kenna skemmdarstarfsemi
kommúnista og Framsóknar-
manna, heldur réði þarna einnig
miiklu venjuleg hágsmunatog-
streita og félagsmetnaður, til við-
bótar kæru'leysi sumra atvinnu-;
rek^nda, sem skáka í því skjóli,
| að þeir geti sebíð með einhverj um
' hæbti "velt auknum kostnaði yfir
á almenning. Það er einmibt í
svo gruggugu vatni, sem skemmd
arverkamenn telja sér tilvalið
að veiða.”
„Stefna að
öngþveiti“
Síðan" segir:
„Taka verður bverju viðfangs-
efni eins og það er, hvorki magna
það né mirinka í huga sér. Þrátt
fyrir það, þótt sannað sé með
óvéfengjanlegum skýrs'lum, að
lífskjör helztu launastétta séu
nú allt að því 10% betri en 1956
og meira en 40% betri en 19'50
og 'hlutur launþega af þjóðar-
tekjum hafi á löngu árabili sízt
farið minnkandi, þá verður að
viðurkenna, að kjör hinna lægst
launuðu eru lakari en skyldi,
eftir kapphlaupið í sumar. Sem
betur fer virðist hagur þjóðar-
búsins vera slíkur, að unnt ættti
að vera að gera á þessu leiðrétt-
ingu, ef skriða þeirra betur stæðu
fylgdi ekki á eftir. Umlausnþessa
reynir á víðsýni og staðfestu,
bæði atvinnurekenda óg forystu-
manna verkalýðsins.
Allsherjarhækkanir koma eng-
um að gagni, heldur stefna ein-
ungis til nýrra vandræða. Þess
vegna ber að takmarka hugsan-
legar hækkanlr við þá, sem verst
eru staddir og helzit þurfa á að
halda. Fyrirfram þarf að gera
sér grein fyrir hvernig það
verði gert og hvaða afleiðingar
það muni hafa í för með sér
varðandi hækkanir á vöruverði
o.þ.h., enda verður að gera þær
gagnráðstafanir, sem skynsamleg
ar eru. Þetta er mögulegt ef for-
ystumenn verkalýðsins í raun og
veru vilja. Bf þeir hinsvegar
varpa hagsmunum umbjóðenda
sinna fyrir borð og stefna að
öngþveiti til að gera stjórninni
erfibt fyrir, er að taka því. Þeir
ættu þó af margfenginni reynslu
að vera búnir að sjá, að slíkar
aðfarir eru þeim sízt til fram-
dráttar.”
„V erðbólgumeini9
seint læknaS“
í "ræðu sinni við setningu
Lands'fundar Sjálfstæðisflokks-
ins hinn 25. apríl s.l. ræddi
Bjarni Benediktsson enn þessi
mál og sagði þá m.a.:
„Að sjálfsögðu bitnar það jafnt
á allra flokka mönnum í hinum
miklu almannasamtökum, ef þeim
er beitt til að efla verðbólgu,
auka dýrtíð og torvelda löglega
lýðræðisstjörn í landinu. Verð-
bólgumeinið verður vafalaust
seinlæknað, á meðan vald þess-
ara miklu samtaka er notað heil-
brigðum stjórnarháttum til hindr
unar. Hitt yrði þó enn skaðsam-
legra, ef látið væri undan of-
beldinu og meirihluti þjóðarinn-
ar kúgaður til að láta af stefnu
sinni. Slíkt má aldrei verða.“
Þessar tilvitnanir sanna, svo
að ekki verður um villzt, að því
fer fjarri, að forystumenn Sjálf-
stæðisflokksins hafi haldið öðru
fram í þessum efnum fyrir kosn-
ingar, en þeir gera nú. Þeir báru
ótvíræðum orðum fram aðvar-
anir sínar. Því miður var þeim
ekki sinna. Þess vegna blasir nú
við það öngþveiti, sem þeir sögðu
fyrir, ef ekki yrðu teknir upp
aðrir Starfshættir. Nú gera allir
sem allra hæstar kröfur, því aS
enginn þorir að verða afbur úr.
Viðfangsefnið er að tryggja hinn
heillaríka árangur viðreisnarinn-
ar. Enn er unnt að gera það, e£
menn kunna fótum sínum forráð.
Verði ekki að gert, blasir í senn
við öngþveiti í launamálum og
stöðvun útflutningsframleiðslu
þjóðarinnar. Hverjir vilja í raun
og veru ljá lið sitt til að svo
hörmulega fari? Allar launa-
hækkanirnar hafa hins vegar
ekki enzt til þess að bæta hag
hinna verst stæðu, svo sem
skyldi. Finna verður ráð til að
bæta úr því, jafnframt því sem
sjávarútveginn má ekki hindra
í að starfa áfram.
Hver efndi til
gengislækkunar-
Ieiksins?
1 allt sumar hafa Framsóknar-
menn dreift því út um landið, að
gengislækkun væri á næsta leiti.
Þúsundir manna í öllum byggð-
um landsins hafa orðið áheyr-
endur þessa söguburðar. Fæstum
duldist hvaðan hann var sprott-
inn né í hvaða skyni hann var í
frammi hafður. Þetta er ekki í
fyrsta skipti, sem Framsóknar-
broddarnir gera sig seka um slík
fjörráð. Vorið 1961 lýsti formað-
ur SÍS berum orðum yfir, að af
a 1 me n n u m kauphækkunum
mundi leiða gengislækkun. —
Nokkrum vikum síðar voru ein-
mitt í hans eigin heimabyggð
gerðir hinir alræmdu svikasamn-
ingar, sem kváðu á um algerlega
óraunhæfa kauphækkun. Nokkr-
um vikum þar á eftir sagði Ey-
steinn Jónsson í viðtali við Tím-
ann hin eftirminnilegu orð:
„Nú kemur samdrátturinn."
Framsóknarbroddamir þótt-
ust með aðgerðum sínum vera
búnir að ’tryggja, að sá samL
dráttur, sem þeir frá, upphafi
höfðu fullyrt að mundi fylgja
í kjölfar viðreisnarinnar en ekki
hafði orðið, hlyti nú að skella á.
Þeir töldu, aí hinar almennu ó-
raunhæfu ksíúphækkanir hlytu
annað tveggja að leiða til alls-
herjar samdráttar og atvinnuleys
is eða gengislækkunar. Eins og á
stóð var gengislækkun eina ráðið
til að koma í veg fyrir samdrátt,
atvinnuleysi, höft og hömlur. Þess
vegna var geftgislækkunin þá val
in. Nú veitir stórbættur hagur
þjóðarinnar aukið svigrúm. Þess
vegna er, svo fremi samkomulag
náist um skynsamlegar aðgerðir,
unnt að láta af þeim ljóta gengis-
lækkunarleik, sem Framsóknar-
broddarnir enn hafa efnt til.
Fordæma
eigin aðgerðir
Formaður Framsóknarflokksins
talar nú um það sem algert
hneyksli, ef halda eigi „niðri
kaupgjaldi og afurðaverði með
lagaboðum". Af þessu tilefni er
eðlilegt að menn<’ spyrji, hver
hafi verið úrræði Framsóknar
gegn verðbólgu fyrr og síðar,
þegar hún hefur fengið einhverju
ráðið? Þá hljóta menn að minn-
ast:
Gengislækkunar og kaupbind-
ingar vorið 1939.
Gerðardómslaga 1942.
Yisitöluskerðingar og annarra
bindingarákvæða í desember
1947.
Gengislækkunar vorið 1950,
ásamt tillögu um að almennar
kauphækkanir leiddu sjálfkrafa
til gengislækkunar.
Festingar verðlags og kaup-
gjalds' ásamt vísitöluskerðingu I
ágúst 1956.
Tilrauna til vísitöluskerðingar
og kaupbindingar í nóvember
1958.
Samþykktar niðurgreiðslu
verðlags og launa í janúar 1959.
Við Framsókn ætti að vera
óþarft að deila um, að allar þess-
ar ráðstafanir eða fyrirætlanir
hafi verið gerðar eða fyrirhug-
aðar af ríkri nauðsyn, því að um
þær allar hafði hún ýmist for-
Framh. á bls. 14