Morgunblaðið - 20.10.1964, Side 17

Þriðjudagur 20. okt. 1064
MORG UNB LAÐIÐ
17
10 skólaþroskabekkir
í Reykjavík í vetur
Tilraun sem vakti athygli
norrænna fræðslustjóra
JÓNAS B. Jónsson, fræðslustjóri
Keykjavíkur, er nýkominn heim
*f móti fræðslustjóra höfuð-
bonganna á Norðurlöndum. Er
mótið haldið til skiptis í höfuð-
foorgum Norðurlandanna, í
Stokkhólmi í fyrra, nú í Kaup-
mannahöfn og næst í Reykjavík.
Kemur ætíð margtyfróðlegt fram
varðandi kcnnJ^ii^Bi. þvi fund-
írnir hafa tveniísTconar viðfangs-
efni. í fyrsta lagi skýra fræðslu-
stjórarnir hver fyrir sig frá því
6em gerzt hefur í kennslumálum
fojá þeim og tekin eru ákveðin
mál til umræðu. Hálfur dagur-
tnn er svo notaður til að skoða
stofnanir viðkomandi umræðu-
efninu. Fréttamaður Mbl. gekk
því á fundi Jónasar og spurði
á'rétta.
Fyrst spyrjum við hvort skóla-
kerfið sé hliðstætt á öllum
Norðurlöndum og skólaskylda á-
iíka mikil. — Að höfuðstefnu eru
skólakerfin hliðstæð. Skólaskyld-
an er svolítið misjöfn, en stefnan
er yfirleitt sú að hún verði 9 ár
og það er hún í Svíþjóð. Hér skipt
ir þetta ekki máli, því við höfum
svo háa hundraðstölu nemenda
ríunda árið. Annars er dálítið
erfitt að bera þetta svona sam-
an. í Danmörku er t.d. talað um
íræðsluskyldu ekki skólaskyldu,
þ.e.a.s. unglingum er skylt að
efla sér fræðslu sem reglugerðin
segir til um, en hann er ekki
skyldaður til að sækja skóla
ákveðið árabil. En um þetta var
ekki rætt á fundinum, sagði
Jónas B. Jónsson. Og þegar hon-
um var sagt frá uiwnælum um
iengingu á skólaskyldu á íslandi.
sem eftir honum voru höfð ytra,
sagði hann að þar hlyti að hafa
gætt einhvers misskilnings. Hann
kannaðist ekkert við slíkt.
— Hvaða nýjungar höfðuð þið
*ð segja hverjum öðrum, fræðslu
ítjórarnir?
Ég skýrði t.d. frá notkun
skólaþroskaprófa hér í Reykjavík,
en þau voru s.l. vor lötgð fyrir
Ibörn, sem urðu skólaskyld nú í
foaust. Foreldrum var frjálst að
eenda börnin á tveggja vikna
rámskeið, sem stofnað var til í
«naí s.l. og að því loknu gengu
þau undir skólaþroskapróf.
Fleiri börn tóku prófið en
foúist var við, eða um 90% af
sjö ára börnum og þótti það góðs
viti.
Slíkum prófum sem þessum er
eetlað að finna börn, sem af
ýmsum ástæðum eru vart fær
um að stunda venjulegt nám,
þ.e.a.s. hafa ekki náð eðlilegum
skólaþroska.
Rætt var við foreldra þessara
foarna að loknu prófi og þeim
bent á að snúa sér til Sálfræði-
deildar Skóla, til þess að fá nán-
sri athugun á barninu.
— Er slíkt ekki gert annars
•taðar á Norðurlöndum?
— Nei, ekki á þennan hátt, en
skólaþroskapróf eru notuð á
ýmsan hátt og í mismunandi
inæli víða um heim.
Jafnframt þessu hefur skóla-
stjórum verið heimilað að mynda
■ vetur fámenna bekki við skól-
wa, sem kallast skólaþroska-
foekkir og fylgist sálfræðingur
sérstaklega með þessari starf-
cemi. Sálfræðideild skóla hefur
■amband við kennara þessara
skólaþroskabekkja, sem eru 10
talsins og hefur fundi með þeini
foálfsmánaðarleaa.
Svíar víkka svið menntaskól-
anna.
Annað athyglisvert kom fram
frá Svíþjóð. I>ar eru miklar
breytingar í skólamálum að
komast í framkvæmd. Svíar eru
að víkka svið menntaskólanna
naeð því að taka inn miklu stærri
hópa unglinga. Þetta er stórt
átak. Fyrir nokkrum árum var
hundraðstala stúdenta svipuð og
hér eða 8-9% af aldursflokki, en
nú eru stúdentar yfir 20% af
aldursflokki og Svíar miða við að
taka 40%-50% inn í menntaskól-
ana á næstu árum. Jafnframt
hafa þeir innlimað menntaskólana
í skólakerfi borganna, en þeir eru
reknir með háum styrk frá ríkinu.
Svíar stefna semsagt að því að
námið sé samfelld leið, þar sem
ekki er um að ræða fall milli
stiga, heldur hægt að taka nám-
ið á lengri tíma ef með þarf,
án þess að sitja áfram í bekk.
Þeir róa semsagt að því öllum
irum að fá sem flesta nemendur
mn í skólana og veita þeim sem
bezta menntun.
Fjölþætt hjálpartæki við kennslu
— Og hvað sáuð þið svo
merkilegt í Kaupmannahöfn í
skoðunarferðunum síðdegis?
— Aðalverkefni þingsins varð-
aði hjálpartæki við kennslu. Við
kynntum okkur t.d. kennslu-
mynda- og segulbandasafn
Kaupmannahafnarborgar, sem er
mjöig fullkomið. Skólaútvarpið
er notað þannig, að efnið er tek-
ið upp á segulbönd, gerð af því
nokkur eintök og skólunum lán-
uð böndin, svo að hver kennari
geti notað efnið, þegar honum
hentar bezt í sambandi við
kennsluna. Danir telja
lika að skólasjónvarp komi að
betri notum ef efnið er tekið i
mm
| ffj
■ ■ ,
iÍi
Jónas B. Jónsson
upp á segulbönd og þannig hægt
að nota það þegar það hæfir
námsefninu. Þetta er hægt, en
það er enn sem komið er of dýrt.
Þó hefur kostnaður lækkað svo
mjög, að menn gera sér vonir um
að það verði bæði svo ódýrt og
einfalt í notkun, að hægt verði
að nota hin nýju tæki almennt í
skólum innan tíðar
Þá skoðuðum við náttúru-
gripasafn skólanna í Kaup-
mannahöfn,- sem er stórt og
skemmtilegt og mikið notað af
skólunum.
Yftirleitt kynntum við okkur
skólana og skólastarfið í Kaup-
mannahöfn. Borgin er betur sett
en Reykjavík, því nemendum
fer fækkandi, svo ekki þarf að
hafa áhyggjur af húsnæðinu.
Árið 1956 voru 87 þús. nemencU
ur í barna- og gagnfræðaskólum
i borginni, en 1962 voru þeir
komnir niður í 70 þús. Við Reyk-
víkingar höfum aftur á móti
mjög háa barnatölu miðað við
nágrannabæi og tala skólabarna
hækkar mikið.
Einnig var fróðlegt að sjá
leikskólabekkina, sem Danir
eru að gera tilraun með á 5
stöðum í borginni. Þar eru tekin
börn ári yngri en skólaskyld
börn. Danir eru með þessu að
kanna hvort slík starfsemi henti
í sambandi við skólana Og fara
hægt af stað. Okkur þótti lær-
dómsríkt að sjá þetta og höfum
áhuga á að fylgjast með tilraun-
inni næstu árin og sjá hvarju
fram vindur.
f lok samtalsins sagði Jónas B.
Jónsson um fræðslustjóraþinigið
í Kaupmannahöfn: — Allir virt-
ust sammála um nauðsyn þess að
veita nemendum tækifæri til að
halda eðlilega áfram námi. Ef
skörp skil eru á milli stiga í
skólakerfinu, þá beri að minnka
muninn. Það er einmitt þetta
sem Svíar eru að gera núna.
Næsta fræðslustjóramót höfuð-
borga Norðurlanda verður í
Reykjavík. Venjulega eru fund-
irnir haldnir í september, eftir að
skólarnir eru byrjaðir. En fund-
urinn í Reykjavík verður í júlí
ræsta sumar, því um svipað Ieyti
verður norrænt kennaramót hér
og þykir heppilegt að haf^ það
á líkum tíma. Auk þess þykir
mönnum gott að geta tekið sér
nokkurra daga frí, er þeir koma
hér.

/ .vlí
■:í h'imsf'tí s>j:'íí
hfUH >:!>:■.: Untfk. \>'» >':<(> • Y»>
> htiWtSÍ UÚ> t /:(: <>h tifry<h
\f.
Akureyrarkirkja
Litlar athugasemdir við útvarpserindi
ÞAÐ ER sunnudagsmorgun og
sól yfir Norðurlandi. M.s. Esja
er að renna fyrir Oddeyrartang-
ann. Á dekkinu eru margir far-
þegar, þeir eru að virða fyrir
sér Akureyri og umhverfi. Hinn
n.ikli trjágróður setur sinn sér-
staka svip á bæinn og gefur hon-
um einhvern sjarma, sem aðrir
kaupstaðir hafa ekki. Uppi á
hryggjunni er slangur af fólki,
sem bíður eftir að Esjan renni
sér þar að. Fólkinu á Esju verð-
ur starsýnt á kirkjuna sem
stendur á höfðanum sunnan við
Kaupvangsstraeti, en það liggur
beint upp frá bryggjunni. Þegar
skipið er lagzt við bryggjuna þá
slær klukkan á kirkjunni tíu.
Þessi klukka er gjöf frá gömlum
Akureyrinigi Kristjáni Halldórs-
syni úrsm. en lagið sem gefur til
kynna hvern stundarfjórðung, er
samið af Björgvin Guðmunds-
syni tónskáldi, og á það að tákna
mannsæfina.
Nú er kirkjuklukkunum hringt
til messu, hljómur þeirra berst
út um bæinn og vekur þá sem
morgunsvæfir eru. Nokkur hluti
farþeganna ákveða að fara í
kirkju og hlýða messu, en aðrir
ákveða að skoða sig fyrst um í
hjarta bæjarins, en fara síðar að
sjá kirkjuna, eftir hádegi.
Undanfarin sumur hefur
Akureyrarkirkja verið opin al-
menningi til sýnis 3 mánuði með-
an ferðamannastraumurinn hef-
ur verið mestur um Norðurland.
Á þessu sumri, sem nú er að líða,
var mjög mikil umferð um
Akureyri og margir lögðu leið
sína í kirkjuna. í gestabók henn-
ar hafa skrifað sig tæp fjögur
púsund manns, bæði innlendir og
útlendir. Þá daga sem m.s. Esja
kom hér við á hringferð kring
um land, kom æfinlega stór hóp-
ur af farþegum til að skoða
kirkjuna. Einn af farþegum m.s.
Esju í hringferð umhverfis land-
ið á þessu sumri, lét birta í
Ríkisútvarpinu ferðasögu úr
þessari hringferð með Esjunni.
Þar minnist þessi kona á heim-
sókn sína í Akureyrarkirkju. Ég
hlustaði á þetta útvarpserindi og
þó seint sé þá langar mig til að
gera nokkrar athugasemdir við
það. Ég vil þá fyrst geta þess að
kirkjutröppurnar, sem mörgum
finnast erfiðar, eru 112 en ekki
101 eins og konan segir. Þá segir
hún einnig að myndarúðurnar í
kórnum séu 3, en þær eru 5 allar
frá Englandi.
Miðrúðan var gefin kirkjunni
af hjónum hér á Akureyri, en
þau fengu hana úr enskri kirkju,
sem var eyðilögð í loftárás á
stríðsárunum. Þessi eina mynda-
rúða var um langt skeið, (líklega
18 ár) sem altaristafla í kirkj-
unni, og voru allir mjög hrifnir
af henni og fannst hún vera mik-
ið listaverk. Árið 1959 var svo
ákveðið að fá samskonar mynda-
rúður í hina kórgluggana og var
listamaðurinn Guðmundur Ein-
arsson frá Miðdal fenginn til að
annast um útvegun á mynda-
rúðunum, í sama stíl og munstri
eins og sú sem fyrir var. Það
tókst mjöig vel og árið 1960
setti Guðmundur nýju rúðurnar
í gluggana. Ótal margir kirkju-
gestir hafa látið aðdáun sína í
Ijósi yfir fegurð þessara sam-
settu rúðna. Þá finnst konunni
að skírnarengillinn (skírnar-
fonturinn) vera mjög illa stað-
settur þar sem hann er, og telur
að hann hefði átt að vera inni í
kórnum.
Þessi skírnarengill er gjöf frá
hjónum, sem um fjölda ára voru
búsett hér. Það eru 12 ár síðan
þetta listaverk var sett í kirkj-
una. Þá var kirkjan 12 ára og í
kór hennar hafði enginn staður
verið ætlaður fyrir svo stórann
skírnarfont. Úr þessu var bætt
með því að smíða upphækkaðan
pall undir skírnarengilinn innst
að sunnanverðu í kirkjunni.
Yfir englinum hangir altaris-
taflan úr gömlu kirkjunni, sem
stóð inni í Fjörunni. Þetta finnst
konunni mjög ósamstætt. Alt-
aristaflan er mynd af Kristi á
krossinum, og við krosinn stend-
ur móðir hans. Nú eru öll börn
skírð með tákni hins heilaga
kross, og til nafns heilagrar
þrenningar. Þessi mynd hlýtur
því að eiga vel við þá athöfn sem
þarna fer fram.
Þá finnst konunni að mynda-
rúðurnar í kórnum og lágmyndir
Ásmundar Sveinssonar á svala-
bríkinni beint á móti eigi ekki
vel saman. Ef við ' athugum
þetta nánar, þá fær þetta ekki
staðizt. Aðalmyndirnar á sam-
settu rúðunum eru allar um
fæðingu Krists og þroskaár hans.
Hinar steyptu myndir Ásmundar
Sveinssonar eru 7; tvær þær
fyrstu eru endurtekning á því
sem myndarúðurnar túlka;
næstu 4 myndir eru tákn um
störf og líknarverk Jesú Krists
og sú síðasta táknar dauða hans
og upprisu. Myndirnar allar
hljóta því að vera samstaæðar.
Ein af hinum góðu gjöfgum til
kirkjunnar er krossinn, sem
hangir yfir kórdyrunum, hinar
sterku ljósaperur í honum lýsa
um allan kórinn og þá sérstak
lega á myndarúðurnar. Margir
hafa horft á þennan kross með
mikilli hrifningu, en engan hefi
ég heyrt minnast á að hann færi
illa þarna.
Eflaust var það eitthvað fleira
sem stóð um Akureyrarkirkju í
þessu útvarpserindi en ég man
ekki eftir fleiru sem ég vildi
gera athugasemd við.
Af öllum þeim fjölda, sem í
kirkjuna komu í sumar, voru
ótal margir sem létu í ljósi hrifn-
ingu sína bæði um ytra útlit
kirkjunnar, staðsetningu og sér-
staklega látleysi hennar og stíl-
fegurð innan. Margir voru mjög
hrifnir af hinu nýja pípuorgeli,
og gaman hefði verið að geta lof-
að söngelsku fólki að heyra í
því. En þvi miður var ekki hægt
að veita þá þjónustu, nema því
fólki, sem gat verið við guðs-
þiónustu á sunnudögum. Akur-
eyringar kunna vel að meta sitt
guðshús og þá sem við það starfa.
Eftir skýrslum kirkjuvarðar, þá
var meðalaðsókn að almennum
guðsþjónustum síðastliðið ár
205 manns á hverja almenna
messu. Auk þess eru svo guðs-
þjónustur fyrir börn, þar sem
oftast eru mætt 500-600 börn.
í skammdeginu sem nú er
framundan, munu ungir og gaml-
ir gleðjast yfir að sjá ljós kross-
ins milli kirkjuturnanna, upp-
lýstar kirkjutröppurnar, og flóð-
ijósin kasta geislum sínum á
turnar sem gnæfa til himins.
Bjarni Halldórsson.
Námsstyrkir frá
British Coimeii
EINS og á umliðnum árum,
mun brezka menntastofnunin
British Council nú veita tveim-
ur íslendingum skólastyrki.
Gilda næstu styrkir skóiaárið
1965—1966. Að venju verður
annar styrkurinn veittur ensku-
kennara en hinn til háskóla-
náms.
Umsóknareyðublöð er hægt að
fá í brezka sendiráðinu, Laufás-
vegi 49. Fylla verður þau út og
skila þeim fyrir 15. desember
næstkomandi.
Styrkþegar 1964—1965 eru
Þorvaldur V. Guðmundsson,
sem leggur stund á efnafraeSi-
lega sjúkdómafræði undir hand-
leiðslu Wottons, prófessors i
Lundúnum, og Ásmundur Jóns-
son, B. A., sem nemur við há-
skólann í Leeds. *
Viðar Alfreðsson, sem leikur
nú, við Sadlers Wells í Lundún-
um, hlaut sex mánaða námsstyrk
frá British Council (frá októ-
ber 1963 til marz 1964), og Guð-
bjartur Gunnarsson, kennari,
lagði stund á ensku í eitt ár við
háskólann í Leeds.