Morgunblaðið - 26.02.1965, Blaðsíða 19

1 Fostudagur 26. febrúar 1969
MORGUNBLAÐIÐ
19
ÚTVARP REYKJAVfK

SUNNUDAG, 14. febrúar, flutti
Hannes Jónsson, félagsfræðing-
ur, erindi um ástina, makaval-
ið og rtúlofunina. Var það, sem
vænta mátti, fróðlegt erindi.
Hannes gerði glöggan greinar-
mun á rómantískri ást og hjóna-
ást. Rómantíska ástin „brotnar
á skerjum raunveruleikans“,
en hjónaást er ástarkennd,
sem ræktuð er með aii-
langri kynningu, sameiginleg-
um áhugamélum og virðingu
fyrir sjónarmiðum hvors annars.
Til skýringar tók Hannes þessa
kunnu vísu Steingríms Thor-
•teinssonar:
Ást er föstum áþekk tind,
ást er veik sem bóla.
Ást er fædd og alin blind,
ást sér gegnum hóla.
l?arna mundu 1. og 4. hend-
ing, má ég segja, svara til hjóna-
ástar, en nr. 2 og nr. 3, til róm-
antísku ástarinnar. — Erinda-
flokkur Hannesar er mjög vel
valið útvarpsefni og á erindi til
allra.
Um kvöldið flutti Magnús
Gíslason námstjóri mjög fræð-
cand. mag. Hann byrjaði á því
rænt samstarf“.
Um dag og veg að þessu sinni
fjallaði Gunnar Finnbogason,
cand. mag. Hann byrjaði á því
að gagnrýna útvarpið nokkuð
fyrir val á mönnum til þessa
þáttar. T.d. bæri þar helzt til
mikið á blaðamönnum, en hann
var allkrítískur út í þá stétt
tnanna, hvar hann taldi þó mik-
ið velta á, að væri valinn mað-
ur í hverju rúmi. Einkum gagn-
rýndi hann málfar blaðamanna,
sem honum þótti ekki ætíð sem
vandaðast.
Gunnar sagði ennfremur, að
algengast væri þegar skólamál
væru rædd, að fjargviðrast út af
því, hve íslenzkukennslu væri
þar ábótavant, hún væri þurr,
og þetta væri ekki annað en
málfræðistagl og setningafræði.
Svo notuðu menn þetta til af-
sökunar því, að þeir væru ekki
meiri íslenzkumenn en raun
væri á. Sagði hann, að auðveld-
ast væri að afsaka sig með því
að skeila skuldinni á aðra.
„Tungutak máls er list, sem
aldrei verður lærð til hlítar,“
sagði Gunnar. Menn þyrftu að
viðhalda íslenzkukunnáttu sinni
með lestri góðra bóka að skóla-
námi loknu, fremur en skella
allri sök slæmrar íslenzkukunn-
áttu á skólana.
Siðar tók Gunnar m.a. skatta-
málin til umræðu, þótti skattar
þungir, en skattamálin hafa ver-
ið svo mikið rædd bæði í þessu
blaði og víðar, að ég sé ekki
ástæðu til að rekja þær um-
aagnir hans.
tg vil að endingu geta þess,
•ð ég er honum ekki fyllilega
aammála um, að blaðamenn troði
•f oft upp í þættinum um dag
•g veg. Þeirrar stéttar menn
hafa oft aðstöðu til að kynnast
margvislegustu málefnum frá
álikustu hliðum. Útvarpinu þykir
•eskilegt, að gripið sé á 4—5
lítt skyldum atriðum í rabbi um
dag og veg. Þetta verður því oft
•Umikill þeysingur, þar sem
•kki vinnst tími til að gera
hverju einstöku málefni, sem á
•r drepið, nein ýtarleg skil. En
þessu eru blaðamenn ekki óvan-
ir, þeir verða oft að vinna af
hraða miklum og hafa ekki ávalt
tima til að rekja mál eins ýtar-
lega og margir mundu telja æski-
legt. Þetta er eðlislægur ann-
marki dagblaðaútgáfu. Mér finnst
því alls ekki óeðlilegt, þótt út-
varpið leiti alloft til blaða-
manna, er það velur menn í dags
og vegs rabb, á meðan það ver
aðeins 20 mínútum í þennan
þátt.
Hitt er svo annað mál, eins og
ég hef áður minnzt á, að æski-
legt væri að lengja tíma dags og
vegs manna, svo að þeir þyrftu
ekki að viðhafa slíkan ógnar-
hraða, sem raun er á, við mál-
flutning sinn, því að eins og
Gunnar benti á, þá er þetta einn
af þeim þáttum útvarpsins, sem
mun eiga einna stærstan áheyr-
endahóp.
Níels Dungal, prófessor, kom
fram á blaðamannafundi síðar á
mánudagskvöldið. Spyrjendur
auk dr. Gunnars Schram, voru
Indriði G. Þorsteinsson og Valdi-
mar Jóhannesson. Til umræðu
var krabbamein og þá einkum
lungnakrabbi í sambandi við
reykingar.
Dungal upplýsti, að fyrst eftir
að ameríska nefndin, sem sann-
aði beint samband á milli reyk-
inga og lungnakrabbameins,
birti niðurstöður sínar — en síð-
an er rúmt ár liðið — hefði dreg-
ið mjög úr sígarettureykingum
hér á landi. Þannig seldust um
18 milljón sígarettur í febrúar
1963, en ekki nema 12—13 millj-
ónir í febrúar 1964. En smátt og
smátt virðist fólk hafa farið að
jafna sig eftir hin vofeiflegu tíð-
indi, sem bárust frá Ameríku,
því að í desember 1964 seldust
17,585,000 á móti 18,330,000 í des.
1963. Á öllu árinu 1964 var þó
allmiklu minna reykt en 1963.
Heildarsalan á sígarettum 1963
var 243 milljónir, en 202 milljón-
ir 1964. Hafði þannig minnkað
um 41 milljón. Taldi Dungal vafa
laust, að þetta stafaði af niður-
stöðum amerísku nefndarinnar.
Nokkuð hefur píputóbaksnotkun
og vindlareykingar aukizt á
þessu tímabili en það er þó hverf
andi á móts við minnkun sígar-
ettureykinganna.
Dungal var ekki mjög svart-
sýnn, þótt tölur
þessar sýni, að
sígarettureyking
ar hafa aftur
færzt í vöxt. —
Hann sagði, að
haldið væri uppi
fræðslustarfsemi
til að vara fólk
við afleiðingum
reykinga. Skipti
þar mestu máli, að hafa áhrif
á börnin í skólunum. í leiðinni
gat hann þess, að það væru
helzt heimskustu böm í skól-
um, sem hneigðust til reykinga.
Enn fremur sagði hann, að kven-
fólki virtist ganga ver að hætta
að reykja en körlum.
Dungal taldi vindla litlu
hættuminni en sígarettur, en
pípu hins vegar meinlausari. Úr
öllu jurtaefni. sem brennt er,
myndast krabbameinsvaldur,
upplýsti prófessorinn síðar.
Síðar beindust umræðurnar að
magakrabbameini, en það er
langalgengasta krabbamein hér
á landi. Athyglisvert var, að
Dungal sagði, að magakrabba-
mein væri mun algengara í sveit
en við sjó hérlendis. Orsakir
þess taldi hann mundu liggja
í nokkuð ólíku mataræði. Var
I hann tortrygginn út í reyktan
mat, en taldi fiskmeti hollara.
Miklar líkur taldi Dungal til
þess, að næmi fyrir krabbameini
gengi í ættir, en hann áleit, að
menn væru misjafnlega móttæki-
legir fyrir sjúkdóminn.
Þá var enn fremur athyglis-
vert, að prófessorinn taldi, að
magakrabbi væri misalgengur
eftir sýslum og landshlutum.
Þannig væri hann allalgengur í
Húnavatns- og Skagafjarðar-
sýslu svo og í Vestmannaeyjum.
Hins vegar fremur sjaldgæfur
t.d. í Rangárvallasýslu.
Lengra eða ýtarlegar verður
þessi fróðlegi fundur ekki rak-
inn hér. Má að endingu geta
þess, að prófessorinn sagðist
vera vondaufari nú en fyrir einu
ári eða svo, um það, að lyf fynd-
ist gegn öllum tegundum krabba
meins í náinni framtíð. Því bæri
að leggja ríkasta áherzlu á, að
koma í veg fyrir sjúkdóminn.
„Byrjið ekki að reykja“ voru
lokavarnaðarorð Dungals.
Andrés Björnsson Iauk lestri
Kjalnesingasögu á miðvikudags-
kvöldið. Andrés hefur mjög
snyrtilega og áferðarfagra út-
varpsrödd, en við lestur íslend-
ingasagna kemst hann ekki með
tærnar, þar sem Helgi Hjörvar
hafði hælana. Þetta stafar ekki
af því, að tær Andrésar séu aft-
an við normalstöðu, heldur námu
hælar Helga við útlínur hins
mögulega.
í vísnaþætti Guðmundar Sig-
urðssonar á kvöldvökunni kom
fram eftirfarandi vísu fyrrihluti,
sem við eigum öll að reyna að
botna og senda útvarpinu fram-
leiðsluna, ef við teljum hana
frambærilega:
Birtir daginn, borgin rís
brátt af vetrardvala.
Þátturinn „Raddir skálda“ á
fimmtudagskvöld var helgaður
Steingrími Thorsteinssyni. Las
Hannes Pét.ursson fyrst úr bók
sinni um skáldið, en síðan voru
lesin kvæði, ljóðaþýðingar og
ævintýri úr „Þúsund og ein nótt“,
sem Steingrímur þýddi.
Steingrímur Thorsteinsson er
eitt af þeim skáldum, sem sætt
hefur endurmati hjá skarp-
skyggnum ljóðaunnendum síð-
ustu árin. Er hann þannig kom-
inn á nýjan leik
upp á öldutopp
mannlegrar við-
urkenningar. —
Sem kunnugt er
naut Steingrím-
ur mikillar hylli
í lifanda lífi hjá
flestum íslenzk-
um ljóðaunnend-
um og var jafn-
vel af fjölmörgum metinn til
jafns við . skáldtröllið Matthías
Jochumsson. En siðar dalaði orð-
stír Steingríms, líklega mest fyr-
ir áhrif lærðra bókmenntafræð-
inga, þótt langsótt reyndist að
myrkva þann ljóma, sem jafnan
stóð um skáldið í augum íslenzkr
ar alþýðu. Var hann þó' meðal
annars sakaður um skort á hag-
mælsku! — Svo fór, að alþýðan
sigraði, og Steingrímur hefur á
ný hlotið verðugan sess meðal
höfuðskálda okkar. Mun Halldór
Laxness eiga drjúgan hlut að
þeirri endurreisn og fleiri bók-
mennta-„autoritet“, en íslenzk
alþýða þó drýgstan, sem ávalt
hélt tryggð við skáldið jafnt í
velgengni og mótgangi. — Og
hafi Hannes Pétursson þökk fyrir
sitt myndarlega framlag.
Þeir Björgvin Guðmundsson
og Tómas Karlsson hafa með
þættinum „Efst á baugi“ gefið
gott sýnishorn af því, hvernig
byggja skal upp skemmtilega
fréttaþætti. Því miður verður
ekki það sama sagt um erlendar
fréttir í útvarpinu almennt. Þær
eru oft næsta handahófskennd-
ar ekki nægur munur gerður á
aðal- og aukaatriðum. Fréttir,
sem lítið gildi virðast hafa, eru
endurteknar í tíma og ótíma, en
annað látið ósagt, sem hlustend-
ur bíða kannski í ofvæni eftir.
Þannig væri fréttastofan vís með
að slá því upp sem aðalfrétt, að
Erhard, kanzlari Vestur-Þýzka-
lands ætlaði að heimsækja, segj-
um Túnis“ einhvern tíma á næsta
ári“ eins og oft er komizt að
orði. Væri nú ekki nóg að bíða
með slíkar fréttir, þar til svona
1—2 vikur væru til heimsóknar-
innar. — Þá má naumast nokk-
ur konungborin persóna hreifa
sig úti í löndum, svo að þær
hræringar komi ekki fram á stór
viðburðamælum fréttastofu út-
varpsins og séu kannski síendur-
teknar. En djúptækum hræring- .
um í atvinnu-, fjármála-, lista-
og menningarlífi þjóða er oft
helzt til lítill gaumur gefinn.
Það má líka ljóst vera af þeim
stutta tíma, sem fréttalestri út- -
varpsins er ætlaður, að frétta-
þjónusta útvarpsins er ekki gizka
yfirgripsmikil. í aðalkvöldfrétta-
tíma útvarpsins fara kannski
ekki meira en 5 mínútur í er-
lendar fréttir og oft litlu meira
í innlendar, ef fréttaaukar eru
fráskildir. En um fréttaaukana
verður það að segjast, að þeir
eru afar misjafnir, og oft dreg-
ur hátíðleiki og formfesta úr
fréttnæmum áhrifum þeirra að
miklum mun. Sumir þeirra eru
auðvitað ágætir. — En hvað er-
lendu fréttunum viðvíkur, þá
fyndist mér ekkert óeðlilegt, þótt
í aðalkvöldfréttatíma væri um
15 mínútum varið í. erlendar
fréttir. Og þær mættu gjarnan
vera í svipuðu formi og þætt-
irnir „Efst á baugi.“
Vegna þess hve mikið af frá-
bæru efni kemur fram í útvarp'-
inu, þá finnst mér það ekki eiga
minni rétt en Stephan G. Steph-
ansson ætlar brezka heimsveld-
inu, er hann gagnrýnir það og
segir meðal annars:
„þá áttu helga heimting á
tun höfuðgiæp þinn nið að fá.“
Sveinn Kristinsson.
Súkkulaðikex frá CARR
er komið á markaðinn — ljúffengt og ódýrt.
Biöjið um LUNCH frá Carr.
CAKR er í fremstti róð
hrezltra kex-fmmleiðenda
Carr-kex af ýmsum tegundum.
Fæst í öllum matvöruverzlunum.