Alþýðublaðið - 17.07.1920, Blaðsíða 1

Alþýðublaðið
Gefið út af Alþýðnflokknnm.
Laugardaginn 17. júlí
161. tölubl
Vinnau og auðurinn.
(Niðurl.)
Auðurinn í þjóðfélagi, þar sem
framleiðsluaðferð auðvaldsins drotn-
ar, er innifalinn í geisilegri fram-
ieiðslu ýmissa þæginda. Þægindin
eru fyrst og fremst hlutur, sem
gerður er þann veg, að hann
þægir þörf manna og þörfin fyrir
notkun hans veitir honum nota-
gildi. Notagildið hlutarins er stoð
auðvaldsins. í nútíðarþjóðfélögum,
þar sem framleitt er til þess, að
fullnægja kröfum markaðsins,
verður notagildið að sölugildi.
Sölugildi er það kallað, þegar
ýmissir hlutir, eða notagildi, vega
upp hvert á móti öðru. En geisi-
fjöldi hluta sem í hringterð eru
á heimsmarkaðinum, eru virtir i
mjög mismunandi hlutföllum hver
til annars. En þeir hljóta að hafa
einhvern sameiginlegan eiginleika,
því annars væri ekki hægt að
líkja þeim saman. Þessi sameigin-
iegi eiginleiki getur ekki verið
neinn af eðlilegum eiginleikum
þægindanna. í verzluninni er eitt
jafngott öðru, svo framarlega, að
mergð sé til af því.
Þegar vér því sleppum hinum
Ifkamlegum einkennum, sem veita
þægindunum notagildi, finnum vér
að eins eina líkingu með þeim —
að þeir allir eru framleiddir með
vinnu manna. Þeir eru allir stirn-
uð vinna manna. Vinnan, sem
notuð er til þess að draga hlutina
í hendi sér, veitir þeim verðgildi.
Vínnutfminn, sem notaður er til
þess að framleiða verðgildi, er
einnig mælir þess. Auðvitað mið-
að við það, sem meðalmaður
afkastar undir venjulegum kring-
umstæðum, en ekki þegar alt er
úr skorðum fært, eða miðað við
duglausan mann. Vinnan er þannig
bæði uppspretta og mœlir verð-
gildisins og par með auðsins.
Hér er ekki rúm til þess, að
fýsa því hvernig Marx sýhir, að
auðmennirnir og öreigalýðurinn
hafi myndast. En það hefir ekki
gerst á skömmum tíma, heldur
hefir hvað rekið annað, smátt og
smátt. Fundur Amerfku, leiðin til
Indlands, losið, sem kom á alt
þegar hinir stóru bóndabæir, sem
veittu fjölda manna atvinnu lögð-
ust niður, afnám átthagabandsins
(menn máttu ekki áður flytja úr
þeirri sveit sem þeir voru fæddir í)
og ýmislegt annað, neyddi fjölda
manna til þess, að fara á flakk,
eða leita til bæjanna og þann veg
hófu öreigar nútímans göngu sína
í veraldarsögunni. A hinn bóginn
þróaðist auðvaldið að sama skapi.
Þrælaverzlunin, hvernig amerísku
nýlendurnar voru sognar fjárhags-
íeg®! gripdeildir, yfirgangur og
allskonar ójöfnuður er íeiddi af
því, þegar jarðir kaþólsku kirkj-
unnar og munir gengu henni úr
greypum, uppfundingar og ótal
margt fleira gaf auðvaldinu byr
undir báða vængi.
Munurinn á þræli og nútíðar-
verkamanni hér á landi er tiltölu-
lega lítill, þegar gáð er að þvf,
að honum hefir til skams tfma
verið -— og er að miklu leyti
enn — skamtað kaupið úr hnefa.
Allir viðurkenna nú orðið frelsið,
sem dýrmætustu náðargjöfina. En
hvaða frelsi er það, ef verkamað-
urinn er svo háður atvinnurek-
andanum, að hann má svo að
segja, hvorki hræra legg né lið,
svo honum sé ekki sparkað?
Þar sem vinnan, óneitanlega, er
uppspretta auðsins, þá er ekkert
eðlilegra en að allir þeir verka-
menn sem að framleiðslunni starfa,
andlega og líkamlega — um fram.■
leiðslu &n andlegrar eða lfkam-
legrar vinnu getur alls ekki verið
að ræða, slíkt er aðeins barnahjal
úr Morgunblaðinu — beri hlut-
fallslega jafnan hlut frá borði, við
það sem þeir leggja til verksjns.
Um annað ætti aldrei að þurfa
að ræða. Þegar einhver, sem menn
nú kalla framleiðanda, tökum t.
d. togaraútgerðarmann, safnar stór-
um auði af atvinnurekstrinum, þá
er sá auður í raun og veru ekkert
annað en óskiftur arður framleiðsl-
unnar. Árður, sem allir þeir eiga,
sem að útgerðinni hafa starfað.
Því hvað gæti útgerðnrmaðurinn
mannlaus? Og hverju ætti hann
að stjórna ef engir ynnu hjá hon-
um?!
Atvinnurekandinn hefir því f
raun og veru ekki leyfi til að fara
með þetta fé eins og honum bezt
Ifkar. Setjum svo, að hann alt í
einu færi á hausinn. Hver yrði
afleiðingin? Sú, meðal annars, að
allir þeir sem að útgerðinni ynnu,
yrðu atvinnulausir. Útgerðarmað-
urinn hefði sólundað þeirra fé, án
þess að gera þeim viðvart í tæka
tfð. En það hefði hann þó að
minsta kosti átt að gera. Um ó-
fyrirsjáanleg atvik er anðvitað ekkí
að ræða. Um þau verður enginn
sakaður. Það minsta sem verka-
maðurinn því verður að fá af arði
vinnu sinnar, er sæmilegt lífsvið-
urhald. Fái hann það ekki, er
hann hróplegu misrétti beittur.
Það er því engin furða, þó verka-
maðurinn krefjist hærri launa,
þegar alt sem framleitt er hækkar
í verði, því hann lifir ekki á öðru
en því, sem honum er skamtað
af arði vinnunnar.
Kvásir,
Stúúentar lokið prófií Khöfn.
Fyrrihluta verkfræðingeprófs:
Benedikt Gröndal, Finnbogi R.
Þorvaldsson, Bjarni Jósefsson.
Inntökupróf í verkfræðingask.:
Bolli Thoróddsen, Gunnlaugur
Briem, Guðmundur Emil Jónsson,
Jakob Guðjónsson, Magnús Krist-
insson, Hannes Arnórsson.
Fyrrihluta magisterprófs í nátt-
úrufræði:
Brynjólfur Björnsson, Pálmi
Hannesson.
I . ....