Morgunblaðið - 15.10.1965, Blaðsíða 8

8
MORCUN BLABIÐ
' Fostudagur 15. október 1965
*rm

■ m
rædd á Alþingi í gær
Jeppi ■ síðasta sinn
Annað kvöld verður síð- í Austurbæjarbíói. Allur á-
asta sýning á gamanleiknum góði af þessari sýningu renn
Jeppa á Fjalli og hefst sýn- . ur í styrktarsjóð Félags ísl.
ingin kl. 11,30 um kvöldið leikara.
Leikurinn hefur nú verið
sýndur 60 sinnum í sumar
víðsvegar um Iandið við mikl
ar vinsældir og ágæta - að-
sókn. Sýningin verður ekki
endurtekin. — Myndin er úr
einu atriði leiksins.
í GÆR voru fundir í báðum
deildum Alþingis. í neðri deild
voru tekin fyrir stjórnarfrum-
vörpin um fuglaveiðar og fugla-
friðun og um iðnfræðslu.
Gylfi Þ. Gíslason menntamála-
ráðherra fylgdi úr hlaði frum-
varpinu um fuglaveiðar og fugla-
friðun. Rakti hann efni frum-
varpsins og sagði frá þeim meg-
inbreytingum er í því felast.
Umræður urðu
ekki um frum-
varpið og var
því vísað til
annarar umræðu
og menntamála-
nefndar með 26
samhljóða at-
kvæðum.
Þá fylgdi Gylfi
einnig úr hlaði
stjórnarfrumvarpinu um iðn-
fræðslu. Sagði hann það vera
samhljóða frumvarpi er lagt var
fram á þingi í fyrra, en hlaut
þá ekki áfgreiðslu.
31. okt. 1961 skipaði mennta-
málaráðherra nefnd til þess að
endurskoða gildandi lög um iðn-
skóla og iðnfræðslu. Skilaði
nefndin hinn 18. sept. 1964 ítar-
legum tillögum um endurskipu-
lagningu iðnfræðslunnar í land-
inu og voru þær breytingar á
gildandi löggjöf sem nauðsynleg-
ar þóttu til þess að koma tillög-
um nefndarinnar í framkvæmd,
teknar upp í frumvarpið.
Meðal þeirra breytinga Sem
er að tefla frá gildandi lögum
eru þessar:
Komið verði upp verknáms-
arinn að nauðsynlegt væri að
.setja inn í frumvarpið ákvæði
sem tryggðu framgang þess, því
alkunna væri að ríkisstjórnin
auglýsti sig með lögum sem síð-
an væri ekki framfylgt.
Gylfi Þ. Gíslason tók aftur til
máls og sagði misskilnings gæta
hjá Þórarni um tillögur fjár-
lagafrumvarpsins um iðnskóla.
Tillögur í fjárlagafrumvarpinu
væru vitanlega miðaðar við gild
andi lög, en ekki frumvarpið.
Hannibal Valdimarsson (K)
sagði frumvarpið vera stórt spor
í rétta átt, þótt það væri aðeins
millispor frá núgildandi lögum
til skóla, sem veita eiga vísinda-
lega menntun iðnaðarmanna.
Betra væri að framkvæma lögin
í áföngum, heldur en að eins
færi fyrir þeim og fræðslulögum
frá 1939, sem væru sum hver
ekki komin til framkvæmda enn.
Þórarinn Þórarinsson og Gylfi
Þ. Gíslason tóku aftur til máls,
en síðan var frumvarpinu vísað
til annarrar umræðu og mennta-
málanefndar með 25 samhljóða
atkvæðum.
Efri deild
f efri deild var til umræðu
stjórnarfrumvarp um heimild
fyrir ríkisstjórnina til lántöku
vegna vega og flugvallagerð.
Magnús Jónsson, fjármálaráð-
herra fylgdi frumvarpinu úr
hlaði og sagði það vera til stað-
festingar á bráðabirgðalögum
þeim er tóku gildi í sumar, þar
sem kveðið var á um, að ríkis-
stjórninni heimilaðist að taka
lán, allt að 60 millj. kr. vegna
flugvalla og vegagerða á Vest-
fjörðum og vegna lagningar
Reykj anesbrautar.
Ólafur Jóhannesson (F) taldi
að eðlilegra hefði verið að leyta
til Alþingis vegna lántökunnar,
í stað þess að setja bráðabirgðar-
lögin og að vegalögin væru að
litlu gerð með þessum aðgerð-
um.
Magnús Jónsson tók aftur til
máls og sagði að hér væri ekki
um nýjar lántökur að ræða,
heldur aðeins breytingar á lán-
um sem áður voru tekin.
Að umræðum loknum var
máiinu vísað til annarrar um-
ræðu og fjárveitingarnefndar.
Annað málið á dagskrá í efri
deild var stjórnarfrumvarp til
laga um breytingar á lögum nr.
8 14. febr. 1961 um Bjargráðasjóð
íslands.
Eggert G. Þorsteinsson félags-
málaráðherra fylgdi frumvarp-
inu úr hlaði og sagði að með
frumvarpi þessu væri gert ráð
fyrir að framlög sveitarfélaga og
ríkissjóðs til Bjargráðasjóðs yrðu
tvöfölduð. Hefði sjóðurinn orðið
að hlaupa undir bagga með
bændum, einkum á Austurlandi
vegna hins mikla grasbrests sem
þar hefði orðið vegna kals í tún-
um. Sjóðurinn hefði varið í þessu
skyni samtals 6.6 milljónum
króna, þar af 4.2 miljónum
króna sem styrk og 2.4 milljón-
um króna sem vaxtalaus lán til
5 ára. Til þess að geta gert þetta
varð sjóðurinn að taka 3 milljóna
króna lán í Búnaðarbankanum.
Páll Þorsteinsson (F) taldi þaS
sjálfsagt, að stuðla bæri að fram-
gangi þessa máls, jafnframt þvi
sem hann gerði nokkrar fyrir-
spurnir til ráðherra.
Að loknum umræðum var
málinu vísað til annarrar um-
ræðu og félagsmálanefndar.
Reynt að grafa undan starfsemi
skattrannsóknardeildar
skólum iðnaðarins, þar sem
kennd verði undirstöðuatriði
iðnaðarstarfa.
Stofnað verði til skipulegrar
kennslu fyrir verðandi iðn-
meistara, þ. e. meistaraskóli.
Lagt er til, að._ s'atrfræktur
verði einn iðnfræðsluskóli í
hverju núverandi kjördæma
landsins.
Lagt er til, að stfarræktur
samræmdri yfirstjórn á fram-
kvæmd iðnfræðslunnar, iðn-
fræðsluskrifstofa og veiti iðn-
fræðslustjóri henni forstöðu.
Taldi menntamálaráðherra að
stórt framfaraspor yrði stigið
með samþykki þessa frumvarps.
Framkvæmd þess yrði þó að
koma til í áföngum vegna kostn-
aðar og fL Veigamiklar endur-
bætur á iðnfræðslulöggöfinni
mundi stuðla að velmegun er
íram liðu stundir.
Þórarinn Þórarlnsson (F)
minntist í upphaf máls sín á,
að ungir Sjálfstæðismenn hefðu
fyrir skömmu stofnað rannsókn-
arnefnd menntamála og í grein-
argerð er sú nefnd hefði skilað,
fæii í sér áfellisdóm um stjórn
kennslumála á undanförnum ár-
um. Frumvarpið væri á mangan
hátt mikilsvert, og bæri að
hraða því sem mest að til
framkvæmda kæmi, þó sér-
staklega að iðnskólarnir tækju
upp verklega kennslu. Vafasöm
væri sú fyrirtælun að hafa að-
eins einn iðnskóla í hverju kjör-
dæmi, þar sem nú væru um
20 iðnskólar í landinu. T. d. væru
nú tveir iðnskólar í Reykjanes-
kjördæmi. í Hafnarfirði og
Keflavík, og væru þeir það fjöl-
mennir að óheppilegt væri að
slengja þeim saman. Þá hefði
vakið athygli sína að á fárlaga-
frumvarpinu væri ekki gert ráð
fyrir nema V* hluta þeirrar upp-
hæðar, sem nefndin teldi nauð-
synlega til þess að hefja fram-
kvæmdir, að framlag til iðn-
skólans í Reykjavík hefði ekki
aukizt, heldur þvert á móti
Isekkað um 44%. Þá sagði Þór-
GUÐMUNDUR Skaftason, lögfr.,
forstöðumaður skattrannsóknar-
deildar, hefur sent Mbl. eftirfar-
andi athugasemd til birtingar
vegna blaðaskrifa um störf deild-
arinnar að undanförnu:
Greinargerð fjármálaráðuneyt-
isins um störf skattrannsóknar-
deildar við embætti ríkisskatt-
stjóra hefir orðið dagblöðunum,
Þjóðvilanum og Tímanum, að
umtalsefni með þeim hætti, að
ástæða er til að ræða nokkur at-
riði í sambandi við stofnunina.
Bæði blöðin slá málinu upp með
stóru letri á forsíðu. Tíminn
kemst að þeirri niðurstöðu, að
það muni taka um mannsaldur
að ljúka um 250 skattsvikamál-
í GÆR voru lögð fram í Al-
þingi: Tillaga til þingsályktunar
um endurkaup Seðlabankans á
framleiðslu og hráefnavíxlum
iðnaðarins. Flutningsmenn Þór-
arinn Þórarinsson o. fl.
Tillag til þingsályktunar um,
að framfylgt verði lögum um
það hlutverk Seðlabankans að
tryggja atvinnuvegúnum hæfi-
legt lánsfé. Flutningsmenn Þór
arinn Þórarinsson o. £1.
Frumvarp til laga um sérstak
ar ráðstafanir til að stuðla að
jafnvægi í byggð landsins. Flutn
ingsmenn Gísli Guðmundsson
o. fL
Frumvarp til laga um verk-
fræðiráðuauta ríkisins á Norður
Austur- og Vesturlandi. Flutn-
ingsmenn Gísli Guðmundsson
og Ágúst Þorvaldsson.
um og niðurstaða Þjóðviljans er
sú, að afrek skattalögreglunnar
allt til þessa, séu þau, að sex
mál um skattsvik hafi verið af-
greidd af ríkisskattanefnd. „Þetta
er allt og sumt“, segir þar.
Ekki skal neinum getum að því
leitt, hvað fyrir blöðunum vaki,
með því að setja málið upp á
þennan hátt. En hitt er ljóst, að
slík skrif eru mjög til þess fallin
að svipta skattrannsóknardeild-
ina því trausti, sem hún kann að
hafa notið hjá almenningi og
grafa á þann hátt undan starf-
semi hennar. Þetta er mjög auð-
velt verk af ýmsum ástæðum.
M.a. vegna þess, að deildin er
sett á fót í -andstöðu við sterk öfl
í þjóðfélaginu. Enn fremur er
þess að minnast, að á undan-
förnum áratugum hafa verið
gerðar tilraunir til að ráða bót á
þvi ástandi, sem ríkt hefir í
skattamálum, en án viðunandi
árangurs. Má sem dæmi nefna
stofnun embættis skattdómara
(1942), eignakönnun o. fl. Eðli-
legt er því, að spurt sé, hvort
eigi muni fara á sömu leið nú og
hvort þessi rannsóknardeild sé
annað en bóla, sem springi, þegar
á reyni.
Ætla má, að ofangreind um-
mæli blaðanna, hafi að þeirra
dómi að geyma meginatriði máls-
ins. Sá, sem eigi er málinu kunn-
ugur af öðrum upplýsingum,
hlýtur að fá þá hugmynd, að
mjög slælega hafi verið að unnið
í rannsóknardeildinni. Nú er það
ekki í verkahring þess, sem
þetta ritar að leggja dóm þar á.
En rétt virðist að gera grein fyr-
ir nokkrum atriðum, sem snerta
deildina og þá ekki sízt af því,
að hún mun hafa vakið nokkurt
umtal manna á milli.
STARFSLIÐ OG STÖRF
Við stofnun deildarinnar var
heimilað að ráða til hennar 6
starfsmenn, 4 rannsóknarfulltrúa,
1 deildarstjóra og forstöðumann.
Stöðurnar voru auglýstar sumar-
ið 1964. Var síðan ráðið í stöðu
forstöðumanns og tveggja full-
trúa. Þeir hófu störf í september
og október það ár. Þriðji fulltrú-
inn tók til starfa í nóvember. í
marz lét einn þeirra af störfum.
Frá þeim tíma og þar til í júlí
sl. störfuðu þrír menn við deild-
ina. Þá hóf þriðji fulltrúinn vinnu
og sá fjórði þ. 1. október sl. Enn
er óráðið í stöðu deildarstjóra.
Sú regla hefir verið viðhöfð
að ráða ekki í stöðurnar fyrr en
fengizt 'hefur vel hæfur umsækj-
andi. í því sambandi er þó rétt
að geta þess, að menn með
reynslu í endurskoðunarstörfum
hafa ekki sótt um þessar stöður.
Því veldur vafalaust það, að þeir
eiga völ á mun betur launuðum
störfum viða annars staðar. Eigi
þótti það áhorfsmál að hafa þenn
an hátt á, þótt e.t.v. megi segja,
að þetta hafi valdið því, að
minna hafi unnizt fyrst í stað en
ella hefði orðið.
Svo sem sjá má af þessu er
rangt með farið, að deildin hafi
nú starfað í hálft annað ár. Rétt-
ast er, að hin eiginlegu rann-
sóknarstörf hennar hófust ekki
að marki fyrr en að afloknum
flutningum í núverandi húsnæði
um mánaðamótin október og
nóvember 1964.
Störf deiidarinnar eru að
miklu leyti ýmis konar endur-
skoðunarvinna og könnun áreikn
ingshaldi gjaldenda ásamt upp-
lýsinga- og gagnasöfnun þar að
lútandL
Hlutverk
Það er meginregla, að refsi-
varzlan í þjóðfélaginu er í hönd-
um dómstóla og stofnana á þeirra
vegum, svo sem t.d. rannsóknar-
lögreglu. Þessir aðilar hafa með
höndum ránnsóknir í refsimál-
um og fella dóma í þeim. Frá
þessu eru þó gerðar undantekn-
ingar í vissum flokkum mála,
svo sem t.d. varðandi brot á
skattalögum. Þar er fram-
kvæmdavaldinu fengið í hertdur
vald til að rannsaka slik brot og
jafnframt vald til að ákveða refs
ingar, sektir, við þeim. Hlut-
verk skattrannsóknadeildarinnar
er að rannsaka brot á skattalög-
um og létta með því þeim mála-
flokki af dómstólum eins og kost
ur er á. Af þessu leiðir að vanda
verður til þessarar starfsemi eft-
ii föngum. M.a. til þess, að vinna
dómstóla verði sem minnst við
afgreiðslu mála, sem vísað kann
að verða til þeirra, hvort held-
ur það er til frekari rannsókna
eða dómsálagningar. Hitt er þó
þyngra á metunum, að rannsókn-
ir deildarinnar verða 1 mörgum.
tilfellum lagðar til grundvallar
við ákvörðun refsingar án þess
að málið verði nokkum tímann
borið undir dómstól. Hér er ekki
úr vegi að minna á vinnubrögð
dómstóla og kröfur, sem þeir
gera til málsmeðferðar við slíkar
kringumstæður. Einn mesti vand
inn við þessar rannsóknir á
skattalagabrotum utan dóms, er
sá, að finna þeim það form, sem
leiðir til nægilega öruggrar nið-
urstöðu án þess að vera of þungt
í vöfum og tímafrekt.
Vöntun framkvæmdavenju '
Rétt er að athuga á hvaða
reynslu hérlendri sé að byggja
í þessu efni bæði að því er snert-
ir málsmeðferð og ákvörðun
sekta hjá yfirvöldum. Því er fljót
svarað. Enginn dómur mun vera
til, þar sem dæmd hefir verið
refsing eftir lögum um tekju-
og eignarskatL Ekki eru heldur
til neinir birtir úrskurðir yfir-
valda um það efni, enda munu
þeir' ekki margir til. Við athug-
un virðist skattsektum aðeina
hafa verið beitt í einu máli (gegn
þremur gjaldendum) frá eigna-
könnun (31/12 1947) og til árs-
loka 1958. Kringum 1940 virðist
skattsektum hafa verið beitt of-
urlítið, en eftir það nálega ekk-
ert. Á þetta er bent til að sýna.
Framhald á bls. L9.