Morgunblaðið - 27.08.1967, Síða 16

f' 16
MORGUNBLAÐTÐ, SUNNUDAGUR 27. ÁGÚST 1907
*
V
\
TJtgefandi:
Framkvæmdastjóri:
ÍRitstjórar:
Ritstj ómarf ulitrúi:
Auglýsingar:
(Ritstjórn og afgreíðsla:
Auglýsingar:
í lausasölu:
Áskriftargjald kr. 105.00
v
i
i
i
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
[
s
s
Kf. Árvakur, Reykjavík.
Sigfús Jónsson.
Sigurður Bjarnason frá. Vigur.
Matthías Johannessen.
Eyjólfur Konráð Jónsson.
Þorbjörn Guðmundsson.
Árni Garðar Kristinsson.
Aðaistræti 6. Sími 104.00.
Aðalstræti 6. Sími 22-4-'80.
7.00 eintakið.
á mánuði innanlands.
ERFIÐAR HORFUR
Ýfmsar athyglisverðar en
uggvænlegar upplýsing-
ar komu fram í sjónvarps-
viðtali í fyrrakvöld. í þess-
um samtölum dró Sigurður
Egilsson, framkvæmdastjóri
Landsambands ísl. útvegs-
manna upp mynd af þróun-
inni í verðalagsmálum ;tvegs
ins og aflabrögðum. Síldar-
lýsi hefur lækkað frá í fyrra
úr 70 sterlingspundum og 10
shillingum niður í 40 pund.
Er það 43% lækkun.
Síldarmjöl, sem var í fyrra
selt fyrir 19 shillinga og 6
pence pr. eggjahvítueiningu,
hefur nú lækkað niður í 14
shillinga og 6 pence. Það
þýðir 27% lækkun.
Samtals nam útflutnings-
verðmæti síldarlýsis og síld-
armjöls á s.l. ári t æplega
tveim milljörðum króna.
Frystar fiskafurðir voru á
s.l. ári fluttar út fyrir 1600
millj. króna. Verð þeirra hef-
ur lækkað um tæpl. 20%.
ur lækkuð um tæpl 20.%
í fyrra var flutt út salt-
síld fyrir um 500 millj. króna.
Nú er eki búið að salt í eina
tunnu síldar. Bregðist salt-
síldin algjörlega, sem þó verð
tir að telja ólíklegt þýðir
það að útflutningsverðmæti
síldarafurða lækkar enn um
400—500 millj. króna miðað
við útflutninginn á s.l. ári.
í fyrra og hittiðfyrra var
flutt út skreið fyrir 200—300
millj. króna hvort árið til Ni-
geríu. Nú er Nigeríumarkað-
urinn lokaður og ekki sölu-
möguleikar til annara landa
á þessum gæðaflokki skreið-
ar. Ef ekki tekzt að selja
þessar afurðir á þessu ári,
dragast 200—300 milljónir
króna frá gjaldeyristekjunum
miðað við s.l. ár.
Loks má á það minna að
sölutregða er á vissum teg-
undum freðfisks og söluhorf-
ur slæmar á freðsíld til Aust-
ur-Evrópulanda.
Sigurður Egilsson benti
einnig á það, að fyrstu 4 mán-
uði þessa árs hefði vertíðar-
aflinn verið 308 þúsund tonn,
en 354 þús. tonn á sama tíma
í fyrra.
Síldin er nú 6—8 hundruð
mílur frá Austfjörðum. Á
síldveiðum eru nú aðeins 100
skip. En árið 1963 voru 250
skip á síldveiðum.
Sigurður Jónsson, fram
kvæmdastjóri Síldarverk-
smiðja ríkisins upplýsti að
mikill taprekstur yrði greini-
lega hjá síldarverksmiðjun-
um á þessu ári.
Loks upplýsti viðskipta-
málaráðherra í fyrrgreindu
sjónvarpsviðtali að þjóðar-
tekjur íslendinga myndu á
þessu ári lækka um 4%,
miðað við það sem þær voru
á árinu 1966.
Þessi sjónvarpsþáttur, sem
stjórnað var af Haraldi J.
Hamar blaðamanni var hinn
fróðlegasti. En þær upplýs-
ingar, sem komu fram í hon-
um gefa glögga mynd af hin-
um erfiðu horfum í íslenzk-
um efnahags- og atvinnumál-
um um þessar mundir. Greini
legt er, að ef ekki rætizt
skjótlega úr með aflabrögð á
síldveiðunum verða gjald-
eyristekjurnar á þessu ári á
annan milljarð króna lægri
en á s.l. ári. Þýðir þetta að
sjálfsögðu einnig stórkostlega
tekjurýrnun hjá sjómönnum
og útvegsmönnum og þjóð-
inni í heild. Sjávarútvegur-
inn er lífæð íslenzks efna-
hagslífs. Þegar illa árar hjá
honum bitnar það á allri þjóð
inni. Mestu máli skiptir nú að
þjóðin dragi skynsamlegar
ályktanir af þeim staðreynd-
um, sem við blasa. Vonandi
rætizt eitthvað úr um síld-
veiðarnar á haustmánuðun-
um. En þegar er auðsætt að
útflutningurinn verður miklu
minni í ár en á s.l. ári.
SKIPABYGG-
INGAR OG
FRAMLEIÐSLA
Á árunum 1930-—1940 má
segja að sáralítil endur-
nýjun íslenzka fiskiskiptaflot
ans hafi átt sér stað. Á þessu
tímabili ríkti hafta- og
kreppuástand hér á landi.
Bannað var að flytja inn skip.
Einn útgerðarmaður var
meira að segja sektaður fyrir
það að hafa flutt inn nýjan
bát til Siglufjarðar!
Á tímabilinu 1940—1945
var heldur ekki um neina
aukningu fiskiskipastólsins
að ræða vegna styrjaldar-
ástandsins. En upp úr 1945
byrjar glæsileg uppbygging
fiskiskipaflotans, bæði báta
og togara. Árið 1955 er heild-
araflinn kominn upp í 409
þús. smálestir á árinu. Árið
1960 er heildaraflinn 514 þús.
smálestir. Árið 1965 er heild-
araflinn 1199 þús. smálestir
og árið 1966 er hann orðin
1238 þús. smálestir.
Þessi geysilega aukning
aflamagnsins er afleiðing
þeirar miklu aukningar
fiskiskipaflotans, sem orðið
hefur á valdatímabili Við-
reisnarstjórnarinnar. Heildar-
aflamagnið eykst úr 514 þús.
smálestum 1960 í 1238 þús.
smálestir árið 1966. Þessar
tölur segja sína sögu. Það
sem nú veldur erfiðleikum er
fyrst og fremst stórfellt verð-
Leið Ladislav Mnackos
HINN 16. ágúst sl. var tékk-
nesa rithöfundinum Ladis-
lav Mnacko tilkynnt af stjórn
arvöldum Tékkóslóvakíu, aS
hann hefði verið sviptur rík-
isborgarrétti sínum, rekinn
úr kommúnistaflokki lands-
ins og sviptur öllum heiðurs-
viðurkenninguom, sem hann
hefði hlotið í heimalandi sínu
fyrir ritstörf sín. Ástæðan:
Hann hafði gagnrýnt opinber
lega stefnu tékknesku stjórn
arinnar gagnvart löndunum
Iöndunum fyrir botni Mið-
jarðarhafsins.
Mnacko fékk þannig að
reyna hvaða afleiðingar það
hefði í för með sér, að gagn-
rýnia stjórnarvöldin í landi
sínu. Hann var staddur í ís-
rael, þegar þessi tilkynning
barst honum, en áður en hann
fór þangað frá Austurríki,
hafði hann sagt, að hann
myndi ekki snúa heim aftur
til Prag, fyrr en stjórnmála-
samband hefði verið tekið
upp að nýju af hálfu tékk-
nesku stjórnarinnar við ís-
rael. „Ég veit ekki, sagði
Mnacko, „til hvers konar ráð
stafana verður gripið gegn
mér. en ég held, að þær muni
verða ófagrar. Ég held samt,
að ég muni lifa þær af og
komast í gegnum þær. Ég hef
þegar orðið að þola margt.
Hvers vegna ekki einnig nú?“
Þetta er það, sem fram
snýr í þessu máli, en að baki
felst annað og meira. Leið
Mnackos frá því að vera áð-
ur dyggur línukommúnisti,
unz hann fær ekki lengur
stilit sig og gerir uppreisn
gegn utanríkisstefnu stjórnar
sinnar, endurspeglar þróun
kommúnismans í Tékkósló-
vakíu undanfarin ár. Mnacko
er dæmigerð þeirra mennta-
manna og hugsuða, sem tek-
izt hafði að vinna sér nókk-
urt frelsi, en varð síðan að
sæía því, að tjánimgafrelsi
hans voru settar þeim mun
ákveðnari skorður á nýjan
leik.
Ladislav Mnacko
Mnaco hefur áður látið til
sín heyra. Árið 1963 gagn-
rýndi hann harðlega bók-
menntir Stalíntímabilsins. f
Síðbúnum frásögnum“
hirti hann duglega réttarfar-
ið í landinu, leynilögregluna,
tækifærissinnaða embættis-
menn og skrifstofumennsku.
Hann tók málstað þeirra, sem
sakiausir höfðu orðið að þola
óréttlæti. Þessi gagnrýni
hans var samt einungis ætluð
til birtingar innanlands.
Hann bannaði, að þessi skrif
sín yrðu þýdd og birt erlend
is.
í byrjun þessa árs brást
hann hins vegar öðru vísi við.
f það sinn var um að ræða
skáldsögu hans, „Keimur
valdsins.“ Því var stöðugt
frestað með fyrirslætti að
gefa hana út í Tékkóslóvakíu
og Mnacko lét þá gefa hana út
erlendis. Þessi skáldsaga fjall
ar um skæruliða, sem spillist
af því valdi, sem hann fær í
hendur. Þrátt fyrir þetta
vakti þessi bók engan efa um
stjórnmálaskoðanir Mnack-
s. Hann var kommúnisti að
skoðun, en hann snerist
gegn starfsaðferðum hins
kommúnistíska stjórnarfars.
Það var ekki vald floikksins,
sem Mnacko fann að, held-
ur meðferð flokksmannsins á
því.
Nú hefur Mnacko gengið
feti iengra. í yfirlýsingu, sem
hann lét hafa eftir sér, áður
en hann lagði af stað í för
sína til ísraels, sagði hanm:
„Það verður að breyta skipu
laginu í Tékkóslóvakíu á
gagngerðan hátt, ef við ætl-
um að fá staðizt sem sósía-
listískt, mannúðlegt og heil-
brigt ríki. Þessi glundroði,
þessi teygjanleiki laganna, all
ir þessir möguleikar á því að
smðganga lögin, þegar það
hentar valdhöfunum og mögu
leikarnir á því að beita slík-
um lögum í tilfellum sem
þau ná ekki til þetta gerræði
verður að eiga sinn endi.“
Mnacko segist samt eftir sem
áður vera kommúnisti en
hann muni berjast gegn því
fyrirkomulagi, sem ríki 1
Tékkóslóvakíu. „Ég er hollur
kommúnisti, ég er ekki út-
flytjandi. Hvernig geta stjórn
arvöldin í landi mínu svipt
mig ríkisborgararéttindum
svo stuttu eftir að hvert ein-
asta blað í Tékkónlóvakíu hef
ur fordæmt harðlega Grikki
fyrrr að svipta Melinu Merc-
uri ríkisborgararéili hennar.“
Svo mörg eru pau orð Þau
segja sína sögu. Þau eru harð
ur dómur sannfærðs kommún
ista frá kmmúnistaríki yfir
réttarfarinu í landi sínu.
Verzlunarlóöir
í Árbæ og Breiðholti
Á SÍÐASTA fundi borgarráðs
var samþykkt a3 gefa eftirtöld-
um aðilum kost á lóðum undir
verzlunarmiðstöð í Árbæjar-
hverfi, sem er milli Rofabæjar
og Hraunbæjar:
Jakobi Tryiggvasyni 100 ferm
lóð fyrir vefnaðarvöruverzlun,
Runólfi Elíassyni 150 ferm lóð
fyrir efnalaug, Ernu Guðmunds-
dótutr 50 ferm lóð fyrir hiár-
greiðsilustofu, Jóni Einarssynd 60
ferm lóð fyrir vefnaðarvöru-
verzlun, Björgvini Magnússyni
100 ferm lóð fyrir bókaverzlun
og Byggingarfélaginu Súð hf.
fall íslenzkra sjávarafurða og
minnkandi afli.
BÚFJÁRVEIKIN
EYFIRSKA
stæða er til að það komi
greinilega fram að Ingólf
ur Jónsson, landbúnaðaráð-
herra hefur haft samráð við
yfirdýralækni og dýralækna
í Eyjafirði um útrýmingu bú-
fjársjúkdóms þess, sem kom-
240 ferm lóð fyrir verzlanir.
Ennfremur var fyrir nokkru
Birni Jónssyni úthlutað lóð fyr-
ir kjöt- og matvöruverzkm á
sama stað. Þá var nýlega út-
hlutað verzlunarlóð fyrir kjöt-
og matvöruverzlun að Kóngs-
bakka í Bneiðholtshverfi.
Húskóla-
íyrirlestur
DR. CHARLES Dunham, for-
stjóri læknisfræðiideildar rann-
ið hefur upp í Eyjafirði.
Landbúnaðaráðherra hefur
ekki gert annað en það sem
sérfræðingar í búfjársjúk-
dómum hafa talið eðlilegt og
hyggilegt. Það er þess vegna
fjarri sanni, sem gefið er í
skyni samþykkt sýslunefnda í
Þingeyj arsýslum að eitthvað
standi upp á landbúnaðar-
ráðuneytið í þessum efnum.
Ástæðulaust er að vera með
dylgjur um að ráðuneytið
sóknarráðs Bandaríkjanna, sem
er hluti af National Academy of
Sciences, flytur fyrtirleistur í
boði Háskólans þriðjudag 29.
ágúst n.k. kl. 5.30 ejh. í L
kennislustofu.
Fynirlesturinn nefnist kjam-
orka og hagnýting kennar og Mf-
fræðileg vandamál í sambandi
við han-a.
Fyrirlesarinn hefir verið um
langt árabiil forstjóri líffræði-
og læknisfræðideildar kjarnortku
málanefndar Bandaríkjanna, en
sú deild hefir undanfarin ár
veitt styrki til mannerfðaifræði-
legra rannsókna á vegum erfða-
fræðinöfndar Háskólans.
Fyrirlesturinn verður fluttur
á ensku, og er öllum heimill að-
gangur.
hafi ekki gert allt sem í þess
valdi stendur í sambandi við
þetta mál. Það ligur í augum
uppi að ekki kemur til mála
annað en að hafa samráð við
sérfróða menn á þessu sviði.
Það hefur landbúnaðarráð-
herra gert. Og þannig verður
á málunum haldið framvegis.
Allt mun verða gert, sem
mögulegt er til þess að út-
rýma þessari hættulegu og
hvimleiðu veiki.