Morgunblaðið - 28.01.1968, Qupperneq 13

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 28. JANÚAR 1968
13
Sitt sýnist hverjum um Siifurhestinn
MORGUNBLAÐIÐ hefur snú-
ið sér til nokkurra manna í
Reykjavík, og spurt þá álits á
verðlaunaveitingu gagnrýn-
enda dagblaðanna, er þeir
veittu Guðbergi Bergssyni Silf-
urhestinn fyrir bók hans Ástir
samlyndra hjóna. Fara svör
þeirra hér á eftir:
Kristján Albertsson:
f skiáldsögu Guðbergs Bergs-
sonar, Tómias Jónsson, metsölu-
bók, voru veigamiklarlýsingar
á mannlifi, mikil tillþrif, og
vegna þerra eðlilegra fyrir les
andann að fara fljótt yfir þegar
kom að ýmsum ljótum smekk-
leysum, iítt skiljanlegum úx
penina gáfaðs höfundar.
■
hann hlýtur verðlaunin fyrir
nú, en ég hef lesið aðrar bæk-
ur hans og margar smásögur.
Mér finnst, hann ágaetur höf-
undur og hafa skarpa sjón, ekki
hvað sízt á misfellur mann-
lífsins. Ég mundi þvi telja
verðlaununum vel varið.
Páll Kolka, fyrrv. héraðs-
læknir;
Einn af kollegum mínum,
sem sjálfur var dáMtið man-
iskur, gerði það stundum að
gamni sínu, þegar hann var
við skál að leika óða karla á
Kleppi en þar hafði hann gegnf
kandidafisstörfum áður en geð-
róandi lyfin komu til sögu.
Fyrsti kafli þessarar verðlauna
sögu minnti mig á þá kómedíu.
Ýmiislegt í orðbragði hinna
kaflanna er heldur ekkert ný-
næmi fyrir okkur, sem höfum
alizt upp á fjölmennum sveita-
heimilum eða umgengizt sjó-
menn allmikið. En jafnvel í
hópi alilskonar strákalýðs þótti
klám ekkert sérlega fyndið,
bvorki í bundnu máli né ó-
bundnu. Klúrar beinakerlinga
vísur geta flestir ort, sem eitt-
hvað kunna til ríms, en það er
ekki á allra færd að gera góða
beinia'kerlingavísu, þar sem tal-
að er undir rós, Ég held lÆka,
að Maupassant og Boccaccio
verði minnst, eftir að Guðberg-
ur Bergsson er löngu gleymd-
ur.
Það sem ég hefi komizt yfir
að lesa af hinni nýju skiáldsögu
Guðbergs Bergssonar þykir
mér aillt mdklu síðra en fy-rri*
bókin, og satt að segja uipp og
ofan þrautleiðiniegt, nema ef
ti'l vill á ýmsum stöðum fyrdr
krakka á vissum aldri, sem
hafa gaman af ljótum orðum,
og finn-st æsilegt að sjá þau
á prenti.
Ég hef alltaf talið að því
aettu að vera takmörk sett, hve
prentaður skáldskapur mætti
ver,a viðbjóðslegur, til þess að
þolað yrði í siðuðu þjóðfélagi.
Og eins hinu, hve bókaút-
gefendur gætu leyft sér mikið
álbyrgða'rleysi gagnvart sóma
og menningu þjóðar sinnar.
Og ennfremur því, hve rit-
dómarar geta leyft sér að lúta
lága,, þegar þeir knékrjúpa iUri
útlenzkri tízku, því að skríls-
legast er og ihraksmánarlegast
í nýrri tíma kynóraskáldskap,
og fjariægast heillbrigðum ís-
lenizkum hókmenntasmekk.
Og að lokum því, hve marg-
ir gerast mikil hænsni, þegar
þeir taka að skjálfa af ótta við
að gerast ósamþyk'kir hinum
voldugu ritdómendum blað-
anna.
Agnar Þórðarson, rithöfundur:
— Ég hef ekki lesið síðu.-iu
bók Guðbergs Bergssonar, sem
1
Rdtdómendur á voru landi
virðast einkum hrífast aif lýs-
ingum á lífeðlisfiræðilegum at-
höfnum. Ég vil því gefa metn-
aðargjörnum höfundum það
ráð að gkrifa skáldsögu um
örlagajþrungna ferðareisu, ýmis
konar lostætis ,svo sem humtra
og kjúklinga gegnum melting-
arfæri veizlugesta, einkum
neðsta hlutann, ristilinn. Hver
veit nema þeir flái fyrir það
silfurhest eða jafnvel silfur-
fíl.
Séra Árelíus Níelsson:
— Ég hef ekki kynnt mér
bók Guðtoegs Bergssonar nægi-
' 1
'■
L ,

Ég tel að Guðbergur sé vel
að þessum verðlaunum kom-
inn, enda þótt ég hefði per-
sónulega tekið bók Indriða G.
Þorsteinssonar fram yfir Ástir
samlyndra hjóna.
Sigrún Gísladóttir,
yfirhljómplötuvörður í Tón-
listardeild Ríkisútvarpsins
sagði:
Ég hneykslaðis't, þegar ég
heyrðd Þorsteinn Ö. Stephen-
sen. lesa upp úr þókinni, fannst
minnkun að.
Mér finnst minn tími vera of
dýrmætur til að sitja undir
sUku skítkasti. Las því ekki
bókina. Hvað er nú orðið okk-
ar starf í sex hundruð sumur?
Bjarni Guðnason, pórfessor:
— Eins og kunnugt er, er
ekiki tU neinn algildur mæli-
kvarði við bókmenntamat, og
sýnist því sitt hverjum, þegar
verðlauna á skáld eða rithöf-
unda. Gildir þetta raunar um
allar listgreinar, og er hin
árlega verð'launúflhlutun Norð-
urlandaráðs gott dæmi um það.
Átök við skáldsöguformið og
stíltilraunir hafa vafalaust rið-
ið baggamuninn, þegar Guð-
bergur Bergsson hlaut Silfur-
hestinn, fremur en t.d. Indriði
G. Þorsteinsson og Guðmund-
ur G. Hagalín.
lega vel ofan í kjölinn, en hygg
að sögurnar, sem koma fyrir í
hennd, séu nokkurn veginn
lýsing á þjóðlífinu, eins og það
er í raun og veru, þegar komið
er bak við flágaða yfirborð sam
kviæmislifisinis og meinleysiis-
grímu hversdagsleikans.
á sl. ári og ég hief lesdð, eru
tvær bækur mér sérstaklega
minnisstæðar. Það eru Grikk-
land hið forna, sem er vel
skrifuð bók og sérstaklega vel
þýdd, og eins Kviður af Got-
urn og Húnum eftir Jón Helga-
son. Að skáldsögum þeim, sem
ég hef l'esið, finns-t miér Þjófiur
í Paradís efitir IndTÍða G. Þor-
steinsson bezt, en ég hef* ekki
enn lesið bók Guðmundar
Hagalín.
Verðliaunagripurinn minnir
mig mest á harfallna bykkju
og gæti hentað vel til að
verð'launa misheppniaðar bók-
menntir.
Guðtoergs úr skóla, þar sem
hann var gamall nemandi
minn, og minnist bess að hann
atti tii að skrifa glettilega góða
stíla, bæði hvað snerti málfar
og hugmyndir.
En af þeim bókum, sem ég
hef þegar lesið, myndi ég hafa
talið skáldsögu Guðmundar
Hagalín bezt að þessum verð-
launum komina,
Hjörtur Pálsson, fréttamaður:
Guðbergur Bergsson er áreið
anilega um margt athyglisverð-
ur höfundur, og sannarlega
vierður fróðl'egt að fylgjaist með
höfundaxferli hans framvegis.
En síðustu bók hans, Ástir
samlyndra ihjóna, hefði mér
aldrei dottið í hug að verð-
Jauna sérstaklega. Hún virkar
á mig sem meira og minna
flormlaus óskapnaður uim allt og
ekkert. Höfundurinn er gædd-
ur mörgum þeim hæfileikum í
ríikum mæli, sem rithöfundi
Friðfinnur Ólafsson, forstjóri:
— Ég hefi að minnsta kosti
lesið tvær betri bækur, en
þessa þók Guðbergs, og voru
þær eftir Indriða G. Þorsteins-
son og Guðmund G. Hagalín.
Freysteinn Gunnarsson, fyrrv.
skólastjóri:
— Ég á ákaflega erffitt með
að dæma um þessa verðlauna-
veitingu, þar sem ég er rétt
að byrja að lesa jólabækurnar
núna. Þá hef ég heldur ekki
lesið tvær síðustu bækur Guð-
bergs Bergssonar, og get ekkj
dæmt um þær.
Á hinn bóginn minnist ég
Guðbergur er ekki enn fuil-
burða ritihöfundur, en hann hef
ur til brunns að bera óvenju-
lega næmt veruleikaskyn og
djörfung til að beina atgeir
sínum' að öllum sviðum mann-
legs lífii Slikur rithöfundur er
vel að Silfurhestinum kom-
inn.
Aðalgeir Kristjánsson, skjala-
vörður.
— Ég get ekki dæm*t um
það, hvort Guðbergur er vel
að þessu'm verðlaunum kominn
eða ekki, þar sem ég hefi ekki
lesið verðlaunabók hans. Að
vísu greip ég aðeins niður í
fyrri bók hans, Tómas Jóns-
son í húsi, þar_sem ég var gest-
kamandi .Guðbergur kann sitt
fag að mörgu leyti og heflur
að mörgu leyti ótvíræða hæfi-
leika, enda þótt þetta sem ég
las, hafi ekki fallið í minn
smekk.
Aif bókum þeiim er út komu
eru ómeta'nlegix. En það ex
með hann eins og fljót ó vor-
degi; meðan það er að ryðja
sig, er flaum'urinn kolmóraiuð-
ur. Ég hef það á tiKinning-
unni, að Guðbergur hafi sjálfis
sín vegna þurft að skrifa
þessa bók. en ég er efins um,
hve mikið erindi hún á tái
ma.rgra lesenda. Steinn Stein-
arr skrifaði einu sinni ritdóm
um nýútkomna skóldsögu og
sagði, að sér fyndist all'taf bæk
■ur fyrst og fremst vera skrif-
aðair fyrir skóld og rithöfunda,
nokkurs konar sendilbrétf frá
einu sik'áldi til annairs, trúnað-
armál,, sem væri í eðli sínu öðr
um óskiljanlegt og óviðkom-
andL Ég er ekki. frá því, að
Ástir samlyndra hjóna sé í
þeim flokki. En er ástæða til
að verðlauna sendiibréf milli
rithöfunda?
Ástir saml'yndra hjóna segir
enga venjulega sögu, aðeins
sundurlaus brot. Hafi hún sér
stakan boðskap að flytja, hef-
ur hann farið fyrir ofan garð
og neðan hjá mér. Og ég skil
ekki almennilega, hvað áitt er
við með því almenna orðalagi,
að höfundurinn hafi íslenzkan
veruleik samtímans á valdi
sínu í svo miklu ríkari mæli
en ýmsir aðrir. Víða e.ru að
ví'SU mjög skarplegar og
hnyttnar athugasemdir um ým
islegt, sem okkur kemur kunn
uglega fyrir sjónir nú og hér,
en í heild er veruleiki bókar-
innar svo óraunverulegur og
óhrjálegur, að mér kæmi ekki
á óvart, þótt fleiruim en mér
þætti hann ekki sérstakt keppi
kefii. Surns staðar eru innan
um 'bnáðfyndnir fjörsprettir, en
í heild er bókin langdregin og
ekki skemmtileg aflestrar. Og
þokukenndur sa.m'breyskingur
í bókm.snntum og listum finmst
Framh. á bls. 21