Morgunblaðið - 20.06.1968, Page 14

14
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 20. JÚNI 196«
Skipiö yöur óskorað undir
merki frjálsrar menntunar
- úr ræðs Steindórs Steindórs-
sonar, skólameistara
Skýrt hefir verið frá skóla-
slitum Menntaskélans á Akur-
eyri. Við það tækifæri flutti
hinn nýskipaði skólameistari
Steindór Steindórsson athyglis-
verða ræðu. Hann ávarpaði ný-
stúdenta skóians með þessum
orðum:
„Kæru nýstúdentar.
Á köldu vori, sem nú er ný-
afstaðið, þegar landsins forni
fjandi, hafísinn, hefir spennit
helgreipar sínar um hálft land-
ið að kalla, hafa þessi vísuorð
séra Matthíasar oft hvarflað
mér í hug:
„Annar jötunn ógurlegri æðir
allra þjóða menning hræðir
miklu meir en eldur is og hel
Það er mannsins æfagamla æði,
eldra en sögur, þjóðir, Nóaflæði,
auðs og valda óþrotlegu él.“
Kalt hefir blásið á ess að vísu
norðan af helköldum breiðum ís
hafsins, svo að stundum lá við
að oss fyndist sem vorið myndi
aldrei að koma. Fimþulvetur
væri að ganga í garð. En samt
sem áður hafa þessi ísköldu él
ekki verið nema sem smágustur
hjá ýmsum þeim ótíðindum, sem
til vor hafa borizt utan úr heimi,
og angi hefir borizt af til vor
sjálfra, í ofbeldi, mannvígum og
öðrum hermdarverkum. Þegar
slíkir atburðir gerast, getur ekki
hjá því farið, að oss verði að
spyrja: Hvar er nú menning vor
og menntun? Hefir hún ekkert
getað kennt mönnunum, er dýrs
eðli þeirra enn jafnóbundið og
traust þeirra á hnefaréttinum é-
haggað? Og vér hljótum enn að
spyrja: Hvað er það sem vant-
W, hvar eru veilurnar í öllu
voru menningarkerfi?
Um fjölmörg Evrópulönd hafa
nú síðustu mánuðina sem kunn
ugt er geisað óeirðir, sem 3ums
staðar hafa nálgazt 'uppreisn.
Óeirðir þessar hafa ekki átt upp
tök sín meðal hinna snauðustu
og lakast menntu þjóðfélags-
þegna, heldur spretta þær upp
hjá þeim æskulýð, sem mesta
menntun hefir hlotið, ogmestra
hlunninda notið af hálfu ríkis-
valdsins. Þá hafa óeirðir þessar
ekki verið einskorðaðar viðþau
lönd og ríki, sem búa við ein-
ræði, enda fljótt bældar niður
þar, heldur hafa þær gerzt einn
ig í löndum, þar sem tjáninga-
ifrelsi í orði og riti er viður-
íkennd regla, og þar sem lengst
er stefnt í átt lýðræðis og vel-
ferðarríkis svo sem í Svíþjóð.
Ekki dreg ég í efa, að ýmsu
kunni að vera ábótavaxvt í lönd
um þessum, og hinir upprei3nar
jgjörnu stúdentar hafi að því
leyti lög að mæla, að umbóta
sé þörf. En þótt svo sé fær það
ó engan hátt réttlætt ofbeldis-
aðgerðir og skemmdarverk í
löndum, ,þar sem málfrelsi og
lýðræði drottnar. Naumast er
hér neima um tvennt að ræða,
amnaðhvort að annarleg öfl séu
að verki, sem koma vilji afstað
glundroða og upplausn, og fái
lokkað áhrifagjarna æskumenn
til fylgis við sig, eða þá að ein-
hver sá þverbrestur sé í menn-
ingu vorri, sem veldur því að
æskumennirnir sjái ekki, hve
rangt sé stefnt með þessum að-
gerðum, nema hvorttveggja sé.
Og raunar hlýtur eitthvað
meira en lítið að vera að, þar
sem það getur gerzt í fjölda
landa, að þúsundir menntaðra
æskumanna skuli láta sefjast
svo af áróðri, að þeir varpi fyr-
ir borð öllum leikreglum lýð-
ræðis og menntunar til að koma
áhugamálum sínum á framfæri.
Ég nefndi þarna menntun.
Menntun hefir verið skilgreind
á ýmsan hátt, enda svo fjölþætt
hugtak, að ekki verður það
skýrt í einu orði né setningu.
Meðal annars er menntun skii-
greind svo, að hún sé fólgin í
að greina aðalatriði fra aukaat-
riðum, hismið frá kjarnanum,
eða í því að greina staðreyndir
£rá hugarburði, og aS bera virð
ingu fyrir staðreyndum, ef ef
svo er gert þá leiðir af því virð
ingu fyrir mannhelgi ag kunn-
áttu í að fara með frjálsræði og
beita réttum leikreglum. Sann-
menntaður maður kann að þola
þau bönd, sem frjálst samfélag
hlýtur að leggja á hann, svo að
það fái staðizt. Hann leitar leið-
réttinga mála sinna eftir lýð-
frjálsum leiðum en ekki með
hnefahöggum.
Enginn mun draga í eía, að
þeir stúdentar, sem að óeirðun-
um standa hafi hlotið mikla
skólamenntun og kunnáttu á
mörgum sviðum og færni til að
beita henni. Þeir eru vafalítið
flestir það, sem daglega er kaJll
að menntaðir menn, og í hópi
þeirra er að finna marga, sem
eftir eiga verða forystumenn
þjóða sinna. En einmitt vegna
þessara hluta hljóta aðfarir
þeirra að vekja oss enn meiri
ugg en ella um hvert stefni í
menningu vorri. Enda þótt slík
átök hafi ekki enn orðið hér á
landi, má þó sjá, að vísir til
þessa hefir skotið rótum, og enn
vitum vér eigi hvað af honum
kann að spretta Þess vegna hljót
um vér að ræða þetta vandamál
og leita þess, hvort ekki sé
unnt að finna úrbætur eða öllu
heldur að koma í veg fyrir slíka
atburði.
Uppeldi þjóðarinnar frá
Jyrstu bernsku til fullorðins-
ára hvílir sífellt meira og meira
á skólunum. Starf þeirra verður
bæði meira og ábyrgðin þyngri.
Hljótum vér þá ekki að leggja
þá spurningu fyrir oss, hvort
skólarnir í kappi sínu að gefa
sem flesta fróðleiksmola og
þekkingu, svo sem nútíminn
krefst, hafi að einhverju leyti
misst sjónar á eða glatað mögu-
leikunum á að rækja það sem
mest á ríður, að ala upp ung-
menni með sterkri skaphöfn, sið
gæðisþreki og almennum félags
legum skilningi. Mér er ekki
fyllilega ljóst með hverjum
hætti þeim þætti skólas'tarfsins
yrði við komið, en víst er, að
með auknum tíma og sérstökum
uppeldisráðunautum mætti þoka
þessu nokkuð áleiðis, en um leið
gerir það starf meiri kröfur til
persónuleika og þroska kennar-
anna sjálfra. Val þeirra verður
að vanda, en slíkt tekst ekki með
an kennarastarfið er jafn lítt
eftirsótt og raun ber vitni um.
En ekki er að saka skólana og
kennsluna eina um það, sem mið
ur fer í þessum efnum. í kröf-
um nemenda till skóla sinna ber
sífellt mjög hátt, hvað það sé af
námsefninu, sem mestar vonir
gefur um fjárhagslegan arð.
Slíkt viðhorf er að vísu skiljan-
legt í því blinda kapphlaupi,
sem háð er um hylli gullkálfsins
í heiminum, en af því leiðir óhjá
kvæmilega, að mönnum gleymist
að leita þeirra verðmæta, sem
mölur og ryð fá ekki grandað.
Það er lögmál lífsins, liggur
mér við að segja, að æskan aé
gagnrýnin og aðfinningasöm, og
sé um leið ófeimin að láta skoð-
anir sínar í ljós. Ekkert ernema
gott um það að segja, meðan
slíkt fer fram eftir löglegum
leikreglum hins lýðfrjálsa þjóð-
félags. En því aðeins er gagn-
rýnin nytsöm að hún sé jákvæð,
að hún sé ekki einungis til þess
gerð að rífa niður og skapa
glundroða, hefldur hafi hún á
reiðum höndum tillögur til úr-
bóta, ný goð að setja á stalla
hinna gömlu. Og umfram allt
verður gagnrýnin að vera bor-
in fram á siðmenntaðan hátt en
ekki með ofbeldisaðgerðum og
ærslum.
Steindór Steindórsson,
skólameistari.
Ofbeldi knýr alltaf fram nýtt
ofbeldi, ranglæti nýtt ranglæti
nýja hefnd ef svo mætti aðorði
kveða. Því er það, að umbætur,
sem knúðar eru fram með of-
beldisverkum einum saman
6. BEKKUR A.
Anna B. Halldórsdóttir.
Anna Valdimarsdóttir.
Ásbjörg Poulsen.
Birna Valdís Hjartardóttir
Dóra Thoroddsen
Elín B. Björgvinsdóttir
Guðiaug Jóhannesdóttir
Guðlaug Jónsdóttir
Guðrún Yngvadóttir
Guðrún Þórsdóttir
Haildóra Viktorsdóttir
Hrafnhildur Ragnarsdóttir
Ingibjörg Jóhannesdóttir
Ingveldur Sveinbjörnsdóttir
Jóna Ó. Guðjónsdóttir
Kristín Guðmundsdóttir
Kristín Sigurðsson
Magdalena Schram
Margrét Reykdal
Ólöf J. Stefánsdóttir
Sigríður Jóhannsdóttir
Sigurbjörg Pálsdóttir
Sigþrúður Guðmundsdóttir
Sjöfn Magnúsdóttir
Steinunn Sigurðardóttir
Sóiveig Bergs
Þóra Magnúsdóttir
6. BEKKUR B.
Arent Claessen
Bjarni Bjarnason
Einar Bjarnason
Erlingur Sveinsson
Ernst E. Geirsson
Gestur Árnason
Gunnar Gröndal
Gunnar I. Gunnarsson
Helgi Guðmundsson
Ingvar Sigfússon
Jón S. Thoroddsen
Ólafur Sigurgeirsson
Óttarr Guðmundsson
Pétur Gunnarsson
Pétur Gunnlaugsson
Sigfinnur Þorleifsson.
Skúli Kristjánsson
Stefán Friðfinnsson
Ævar Petersen
6. BEKKUR C.
Ásdís Magnúsdóttir
Auður Haraldsdóttir
Birgir Guðjónsson
Birna Hrólfsdóttir
Björg Hauksdóttir
verða löngum of dýru verði
'keyptar. Það er og á að vera
aðalsmerki sannrar menntunari
lýðriæðisríki, að sneitt sé hjá
.slíkum aðgerðum, og að minni
hyggju ætti það að vera undir
staða alls skólastarfs að kenna
nemiendum þessa fyrstu bókstafi
í stafrófi menntunarinnar. Kær-
leikur @g mannhelgi eru horn-
steinar trúarbragða vorra, og
um leið hornsteinar hins frjálsa
þjóðfélags. Það er ungum manni
meira virði að kunna þessi at-
riði til hlítar en allar formúlur
og orðaromsur, þótt góðra gjalda
séu verðar og ekki verði hjá
þeim komizt. En líkt og vegg-
urinn hrynur, ef undirstaðan er
of veikburða, þá hrynur einnig
vort lærða þjóðfélag, ef hinn
siðræna grundvöll skortir.
Það var einmitt þetta, sem sr.
Matthías óttaðist. meira en níst-
ingsikulda hafísanna. Hann vissi
sem var, að lögmál náttúmnnar
var að bræða ísinn fyrr eða síð-
ar, og þá mundir vorþeyrinn
blása á ný og sól skína í heiði.
En hann óttaðist mannsins æva-
gamla æði, að þar myndu niður-
rifsöflin, ofbeldið, auðshyggjan
og eigingirnin hafa tökin, ogþví
miður hefir hinn aldni skáld-
spekingur ekki óttazt að ástæðu
lausu.
Menning vor og menntun hef-
ir unnið ótrúleg afrek. Vér töd
um um það sem næstum sjálf-
sagðan hlut, að innan skamms
svífum vér í gervihnöttum um
himingeiminn og til framandi
hnatta, svo að eitthvað sé nefnt.
Afrek vísindanna hafa þegar
skapað oss svo ótrúlega mörg
gæði, forðað oss frá ótalmörgu
böli, og geta enn unnið furðu-
leg afrek á því sviði, ef rétt er
stefnt. En þau hafa enn ekki
megnað að bægja á brott eigin-
girninni, valda- og auðshyggj-
unni og því ofbeldi, sem af þeim
leiðir.
Ungu stúdentar. Þér hverfið
nú brott frá hinum gamla skóla
yðar til æðra náms og ýmissa
starfa. Þér flytjið í malpoka yð-
ar þá mola, sem skólinn hefir
miðlað yður. Engir finna betur
en vér kennarar yðar, hve æski
Guðm. S. Ingimarsson
Gunnar Þ. Grettisson
Gunnþór Ingason
Inga Þóra Geirlaugsdóttir.
Ingibjörg Benediktsdóttir
Ingibjörg Sveinsdóttir
Loftur Melberg
Páll Pálsson
Pétur Kjartanssón
Ragnbildur Guðmundsdóttir
Ragnhildur Pálsdóttir
Sigurborg Ragnarsdóttir
Skarphéðinn Þórisson
Stefanía Sigurjónsdóttir
Torfhildur Samúelsdóttir
Viktoría Jónsdóttir
Vilborg Ingólfsdóttir
Vilmundur Gylfason
Karólína Sveinsdóttir
Utanskóla
Árni Bergur Sigurbjörnsson
Guðmundur Grímsson
Jón Snorri Ásgeirsson
Stærðfræðideild:
6 BEKKUR R.
Ásmundur Ásmundsson
Bjarni Ólafsson
Björn Ragnarsson
Börkur Aðalsteinsson
Einar Guðmundsson
Einar Sveinsson
Einar Thoroddsen
Erlendur Jónsson
Gísli Ragnarsson
Guðmundur Þormóðsson
Halldór Gunnarsson
Halldór Runólfsson
Hannes Pétursson
Haukur Jóhannesson
Jón Briem
Jón B. Þorsteinsson
Kristinn Einarsson
Ólafur Ólafsson
Óiafur Pálsson
Rúnar Sigfússon
Sigurður I. Sigurðsson
Vigfús Ásgeirsson ð
6. BEKKUR S.
Árni B. Haraldsson
Baldur Hafstað
Birgir Jakobsson
Bolli Björnsson
Edward Finnsson
Eggert Gunnarsson
Geir Zoega
Gísli Friðjónsson
legt hefði verið að nestið hefði
verið meira og staðbetra. En eitt
er víst: það er fengið yður í
hendur af góðum huga og með
innilegum óskum um, að það
mætti verða yður til nytja og
au'ka á manngildi yðar.
Öll eigið þér yðar drauma
um framtíðina, ag í þeim draum-
um setjið þér eitthvert mark að
keppa að. Sumum er ef til vill
enn markið óljóst, en það skýr-
ist smám saman, og ekki dreg
ég í efa að öll viljið þið keppa
að því að verða að manni. verða
drengir góðir, hvað sem líður
auði metorðum og öðrumframa
Vissulega munu margar tálman
ir verða á vegum yðar ogmarga
brekkuna verðið þér að klífa,
áður en markinu verður náð. En
eitt bið ég yður að muna, og
mun það verða síðasta bæn skól
ans til yðar. Verið ætíð jákvæð
í baráttu yðar ag starfi. Heyið
kappleilk lífsins af fegurð og
drengskap hins sannmenntaða
frjálsa manns. Munið ætíð, að
frelsið leggur á oss þær hömlur,
að taka tillit til samfélagsina
sem vér lifum í, og hver sá
einstaklingur, flokkur eða
stefna, sem gleymir því ogbrýzt
um eins og berserkimir til forna
er átumein þjóðfélagsins líkt og
krabbameinið í líkamanum.
Enga gjöf getið þér í fram-
tíðinni fært skóla yðar betri en
þá að skipa yður óskorað und-
ir merki lýðfrjálsrar menntunar,
þeirrar menntunar, sem ber lotn
ingu fyrir staðreyndum, sem
skapar manninum skilning, hóf
semi og kærleika, en fordæmir
um leið ofbeldi og yfirgang.
Ég nefndi áðan mark, sem
þér munið keppa að. Þétt þér
ekki náið alla leið að markinu,
er það yður gæfusamlegra, en að
ná því með því að traðka ná-
unga yðar eða fremja ranglæti
og ofbelldisverk, Minnist þess,
þann dóm getið þér fegurstan
fengið, ef um yður verður sagt,
að þar sé góðra manna getið.
Farið svo heil mót sól og
sumri, önn og athöfnum, leik
og lífsbaráttu. Guð og gæfan
fylgi yður á leiðum yðar.“
1968
Halldór Jónsson
Haukur Angantýsson
Helgi Skúli Kjartansson
Jón Bergsson
Jón Jóhannsson
Jón örn Thordarson
Kristinn Halldórsson
Magnús R. Jónasson
Mímir Arnórsson
Páll Bragason
Sigurður Rósarsson
Svend Ricther
6. BEKKUR T.
Ágúst Þ. Jónsson
Gestur Þorgeirsson
Guðmundur Einarsson
Gylfi Garðarsson
Hallgrímur Axelsson
Jens ÓIi Eysteinsson
Kristinn Magnússon
Lárus Karlsson
Magnús Sigurðsson
Olgeir Kristjónsson
Pétur Svavarsson
Rafn Skúlason
Ragnar Steinarsson
Samúel Erlingsson
Sigurður Bjarklínd
Sigurður A. Hansson
Sigurður Guðmundsson
Sigurbjörn Ólafsson
Stefán B. Sigurðsson
Þór Steinarsson
Þorsteinn Hákonarson
6. BEKKUR U.
Ágúst Jósefsson
Andrés Sigvaldason
Ásbjörn Sigfússon
Ásgeir Ingvason
Davíð Þorsteinsson
Erlendur Sveinsson
Friðfinnur Sigurðsson
Friðrik Yngvason
Guðmundur Bjartmarsson.
Halldór Halldórsson
Jóhann Sigurðsson
Leifur Bárðarson
Leó Löve
Logi Jónsson
Magnús Guðmundsson
Magnús Ólason
Ólafur Thors
Pétur Jónsson
Pétur Ragnarsson
Sigurgeir Bóasson
Framhald á bls.
Stúdentar vorið
Stúdentar MR.
Máladeild.