Morgunblaðið - 20.07.1968, Side 3

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 20. JÚLÍ 1068
3
Sœnski menntamálaráðherrann í viðtali við Mbl.:
afnumin að mestu á skylduetigi
menntaskólum
Fjöldi stúdenta í Svíþjóð hefur aukizt
úr 10 prósent í 30 prósent síðan 1950
Mbl. átti í gær stutt við-
tal við menntamálaráð-
herra Svíþjóðar, Sven Mo-
berg, sem hér hefur setið
fund menntamálaráðherra
Norðurlandanna, um skóla
mál í Svíþjóð.
Rá'ðherrann skýrði frá því,
að stúdentafjöldi í Svíþjóð
hefði aukizt mjög verulega á
undanförnum árum. Arið 1950
eða þ.u.b. hefðu 10%—12% af
hverjum aldursflokki lokið
stúdentsprófi, en nú lykju um
30% af hverjum aldursflokki
stúdentsprófi í Svíþjóð og þar
með teldu Svíar sig hafa náð
hæfilegu marki í stúdenta-
fjölda. Sven Moberg sagði,
að þegar á heildina væri litið
mundu um 60% þeirra, sem
innritast í háskóla í Svíþjóð
ljúka prófi frá háskólanum
en sú hlutfallstala væri þó
mjög misjöfn eftir deildum.
Þannig lykju um 90% þeirra
sem hefja læknanám eða
tækninám, prófi, en aðeins
50% þeirra, sem legðu fyrir
sig húmanistísk fræði.
Er ráðherrann var spurður
að því, hvernig Svíum hefði
tekizt að auka svo mjög fjölda
stúdenta, sagði hann, að það
hefði verið gert með því að
byggja fleiri skóla, mennta
fleiri kennara og veita náms-
mönnum ýmis konar fjár-
hagslega aðstoð svo og með
almennum hvatningum um,
að ungt fólk legði fyrir sig
langskólanám. Hann sagði, að
um 30% af hverjum aldurs-
flokki færi í iðnskóla og um
20% í sérskóla.
Þá skýrði ráðherrann frá
því, að í Sviþjóð hefðu nú
próf í sinni gömlu mynd ver-
ið feld niður á skyldustigi og
einnig að mestu í menntaskól
um en í þess stað væru sér-
stakir aðilar, sem kynntu sér
kunnáttu nemenda. Þessi þró-
un hefði hins vegar ekki náð
enn til háskólanna, þótt um
það væri rætt að fella niður
lokapróf í sinni núverandi
mynd í sumum deildum.
Þá var Sven Moberg spurð-
ur að því, hvort Svíar hyggð-
ust lækka skólaskylduna í 6
ára aldur og kvað hann nei
við því, en sagði hins vegar,
að ætlunin væri að koma upp
forskólum fyrir öll 6 ára börn
og mundu þeir forskólar
starfa í sömu byggingum og
barnaskólarnir, þannig að
þegar börnin hæfu venjulegt
skólanám gerðu þau það í um
hverfi, sem þau þekktu.
Hinn sænski ráðherra sagði
loks, að áherzla væri lögð á
það, að samræma námsefni
þannig að skólanemendur
læsu sama námsefni á sömu
kennslustigum.
- RAY
Framhald af bls. 1
brynvarðri bifreið frá flugvell-
inum í Memphis í fylgd með 10
—12 lögreglubifreiðum og lög-
reglumönnum á vélhjólum. Þrír
vopnaðir lögreglumenn sátu í
bifreiðinn hjá Ray, og var haldið
beint til dómshúss Shelby-hér-
aðs, sem jafnframt er fangelsi.
Hann var leiddur í miklum
flýti úr bílnum inn í fangelsið.
Sterkir ljóskastarar lýstu upp
svæðið, þar sem fjöldi bláða-
manna, ljósmyndara og áhorf-
enda hafði safnazt saman bak
við tálmanir lögreglunnar.
1 skotheldu vesti.
Blaðamönnum var meinað að
tala við Ray, en William Morris
lögreglustjóri dreifði ljósmynd-
um af fanganum og sýndi þær
að hann var klæddur „hlífðar-
fötum“, eins og lögreglustjórinn
komst að orði. Svo virtist sem
Ray væri klæddur skotheldu
vesti, og hann var handjárnað-
ur við þungt leðurbelti.
William Morris lögreglustjóri
sagði, að Ray fengi til umráða
fbúð í fangelsinu með setustofu,
svefnherbergi og baðherbergi.
W. Preston Battle, sem hefur
verið skipaður dómari í máli
Rays, hefur bannað ljósmynda-
vélar og segulbandstæki í fang-
elsisbyggingunni, lóð þess og
næstu götum. öllum, sem við-
riðnir eru málið, er bannað að
ræða við blaðamenn eða aðra,
sem ekki eru viðriðnir málið
utan dómshússins.
Enn hefur ekki verið ákveðið
hvenær réttarhöldin fari fram,
né heldur hvenær Ray verði
leiddur fyrir rétt. Opinberar
heimildir herma, að málið verði
tekfð fyrir í lok október eða
nóvemberbyrjun. Ekki hefur
heldur verið ákveðið hvar réttar
höldin fari fram, en orðrómur
er á kreiki um, að það verði í
réttarsal í kjalíara fangelsisins,
en þá þyrfti Ray aldrei að fara
úr byggingunni.
Ray var fluttur frá London
með mikilli leynd og var ekki
sagt frá brottförinni fyrr en níu
klukkustundum eftir að hartn fór
frá Bretlandi. Að sögn embættis
manna fór hann frá flugvelli í
Lakenheath, rétt fyrir norðan
Cambridge. Thomas Butler, lög-
reglufulltrúi frá Scotland Yard,
fylgdi Ray til Lakenheath, sem
er um 100 km frá London, en
þar voru fyrir bandarískir lög-
reglufulltrúar, sem tóku Ray í
sína vörzlu og færðu hann í
Boeing-flutningaflugvél banda-
ríska fluhersins, sem flutti fang-
ann til Memphis.
Viðriðinn bankarán?
Brezka blaðið „The Daily
Sketch“ hermdi í dag, að komið
hefði í ljós, að fingraför Rays
kæmu heim við fingraför vopn-
aðs manns, sem rændi banka í
London nokkrum dögum áður
en hann var handtekinn í Lond-
on.
Sagt er, að þetta hafi komið í
ljós fyrir nokkrum vikum, en
ekki hafi verið unnt að segja
frá því vegna þess, að brezk lög
mæli svo fyrir að ekki megi
birta slíkar fréttir um mann,
sem mál hafi verið höfðað gegn.
Áður en Ray var framseldur
voru ákærurnar um að hann
hefði borið falsað vegabréf og ó-
skráða skammbyssu felldar nið-
ur. Scotland Yard hefur neitað
að staðfesta eða bera til baka
fréttina um bankaránið.
— Tjdningafrelsi
Framhald af bls. 1
sviðum, bæta efnahag landsins
og hagnýta auðlindir þess.
25 ráðherrar eiga sæti i nýju
stjórninní, og eru óbreyttir borg
arar í meirihluta. Tveir Kúrd-
ar, átta prófessorar og átta her-
foringjar eiga sæti í stjórninni.
Utanríkisráðherra stjórnarinnar
er dr. Nasser Alhani, sendi'herra
í Líbanon og innanríkisráðherra
Saleh Aromash, sem var land-
varnarráðherra í febrúarbylt-
ingunni 1963. Ibrahim Rahman
hershöfðingi, sem tók þátt í
þeirri byltingu, er varnarmála-
ráðherra. Sérstakur ráðherra á
að vinna að einingu Araba.
Kúrdar herskáir
Að sögn blaðsins Kayhan í
Teheran í dag féllu 80 óbreytt-
ir borgarar og 15 hermenn i
götubardögum í Bagdad þegar
byltingin var gerð á miðviku-
daginn. Blaðið vitnar i ferða-
menn, sem komnir eru til íran
frá Norður-írak, og segir, að
harðir bardagar geisi milli
Kúrda og hermanna ,sem fyigja
nýju stjórninni að málum.
Samkvæmt þessum fréttum
hefur leiðtogi Kúrda, Mustafa
Barzani („Rauði Mullah"), skip-
að Kúrdaþjóðinni að vígbúast og
krafizt þess að Kúrdar fái helm
ing ráðherraembætta í nýju
stjórninni.
Hallarvörður sveik
Hálf oþinbert dagblað í Bag-
dad, A1 Jumhuriya, hermdi í
dag, að Abdel Rahman Aref,
fyrrverandi forseti, hefði verið
neyddur til að gefast upp í bylt-
ingunni, þegar skriðdrekar hefðu
umkringt höll hans og skotið við
vörunarskotum. Blaðið segir, að
aðgerðin hafi heppnazt vegna
þess, að menn úr hallarverðin-
um hafi fylgt byltingarmönnum
að málum og hleypt hermönn-
um inn á hallarlóðina. Síðan
hafi hersveitir umkringt höllina
■og skriðdrekasveit sótt frá stöðv
um sínum skammt frá Bagdad
inn í borgina.
Ritstjóri blaðsins A1 Anwar í
Beirút, Saeed Freiha, ræddi við
Aref skömmu eftir að hann kom
til London, og kvaðst Aref
fyrst hafa heyrt um byltinguna
þegar sími við rúm hans
hringdi. og byltingarforingi í
landvarnaráðuneytinu sagði
honum að skriðdrekar væru á
leið til hallarinnar og að öllum
væri fyrir beztu að hann gæfist
upp friðsamlega. Aref reyndi að
hringja í nokkra stuðningsmenn
sína, en þeir voru annað hvort
ekki viðlátnir eða gengnir í lið
með byltingarmönnum.
„Ég hringdi aftur í landvarna
ráðuneytið og sagði þeim, að
það væri óþarfi að senda skrið-
dreka, venjuleg bifreið mundi
nægja“, sagði Aref. „Bifreiðin
kom, en skriðdrekarnir voru
komnir á undan, og einn af hall-
frá Bandaríkjunum
1 viðtali sem Mbl. átti við
stjórnarformann Loftleiða, Krist
ján Guðlaugsson, kom það fram
að rekstur fyrirtækisins hefur
ekki gengið eins vel og oft áður,
það sem af er árinu. Veldur því
vaxandi samkeppni og aukinn
kostnaður. Einnig hefur aukn-
ing ferðamanna frá Bandaríkj-
unum ekki orðið eins mikil og
gert hafði verið ráð fyrir. Blað-
ið Economist hafði gert ráð fyr-
ir 40% aukningu á þessu ári, en
mun vera miklum mun minni.
Kristján sagði, að aukning í
sölu farmiða frá Bandaríkjun-
um með Loftleiðaflugvélum hefði
arvörðunum skaut fimm viðv’ör
unarskotum. Ég gaf hallarvörð-
unu þegar í stað skipun um að
veita ekki viðnám Þetta var sið
asta fyrirskipunin sem ég gaf:
Skjótið ekki“
Ávítur
Aref segir, að í landvarna-
ráðuneytinu hafi hann hitt full-
trúa byltingarráðsins oð ávítað
þá fyrir vanþakklæti. „Sumir
ykkar voru í útlegð eða í fang-
elsi, og ég frelsaði ykkur". En
byltingarmennirnir létu engan
bilbug á sér finna og Aref féllst
á að fara í útlegð. Hann fór
með sérstakri flugvél rúmum 10
klukkustundum eftir að bylting-
arleiðtogarnir höfðu tilkynnt
brottför hans í Bagdad-útvarp-
inu. Aref sagði, að hann hefði
sætt góðri meðferð og verið
tryggð eftirlaun, sem hann á
rétt á fyrir störf sín í hernum.
Að sögn blaðsins A1 Jumhur-
iya í Bagdad var gerð skothríð
úr skriðdrekum og vélbyssum á
forsetahöllina, þegar Aref neit-
aði í fyrstu að gefast upp. Blað-
ið segir ,að nýi forsetinn, Ahmed
A1 Bakir, hershöfðingi, hafi
skorað á Aref að gefast upp og
hafi hann fallizt á það að lok-
um með því skilyrði, að lífi sínu
yrði þyrmt. Að sögn blaðsins
var hann niðurbrotinn maður
þegar honum var fylgt frá höll-
inni.
aukizt um 1%, sætanýting hefði
þó minnkað, vegna þess að mun
fleiri ferðir eru nú en áður. Hins
vegar sagði Kristján, að staða
Loftleiða hefði ekki versnað í
sjálfu sér, ástandið væri viðun-
andi og hann kvaðst vona að því
hrakaði ekki úr þessu. Um það
hvort útlit væri fyrir að tap
yrði á rekstri félagsins þetta ár,
sagði Kristján, að um slíktværi
ekki unnt að fullyrða að svo
stöddu. Á þessum markaði væru
oft og tíðum mjög miklar sveifl-
ur, er gætu gert út um málin á
nokkrum vikum.
Verri sætanýting hjá
Loftleiöum en í fyrra
— Orsökin minni aukning ferðamanna
STAKSTEIHIAB
Ný félagsleg viðhorf
Með örum vexti Reykjavikur-
borgar hafa ýmis félagsleg vanda
mál, sem fremur fylgja þéttbýli
er fámenni, orðið víðtækari, og
krefjast nýrra vinnubragða og
breyttra sjónarmiða í grundvall-
aratriðum. Einn þáttur þessara
vandamála og e.t.v. sá þýðingar-
mesti snýr að borgaræskunni,
sem óhjákvæmilega elst upp við
ólíkar aðstæður þeim, sem jafn-
aldrar hennar fyrir einum manns
aldri áttu við að búa. Annar
þátturinn snýr að börnum, sem
búa við erfiðar heimilisástæður
og er af þeim sökum sú hætta
búin að verða fyrir varanlegu
sálarlegu tjóni, sem markar allt
líf þeirra, ef ekki er að gert.
Og enn einn þáttur hinna félags-
legu vandamála höfuðborgarsvæð
isins er hlutskipti hinna full-
orðnu, sem af einhverjum ástæð-
um eiga við erfiðleika að etja,
vegna áfengisneyzlu, veikinda
eða af öðrum ástæðum. Áður
fyrr byggðist viðleitni borgar-
innar gagnvart þessum vanda-
málum á framfærslusjónarmið-
inu, þ.e. að sveitarfélaginu bærl
skylda til að sjá því fólki far-
borða, sem af einhverjum ástæð-
um hafði orðið undir í lifinu.
Það fólk var á bænum. En með
nýjum tímum og nýjum mönn-
um koma ný sjónarmið. Nú bygg
ir félagslegt starf borgarinnar
á tveimur höfuðstoðum, annars
vegar hinu fyrirbyggjandi starfi,
sem miðar að því að koma í
veg fyrir að vandamálin kom)
upp, þar sem hætta er á og
hins vegar á endurhæfingarstarf
inu þar sem þeim, sem orðið
hafa undir í lífinu er hjalpað
til þess að verða nýtir þjóðfél-
agsþegnar á ný, hjáípað til þess
að hjálpa sér sjálfum.
Breytt skipulag
Til þess að koma við nýjum
vinnubrögðum til baráttu gegn
hinum víðtæku félagslegu vanda
málum i höfuðborginni, hafa
Sjálfstæðismenn í borgarstjórn
Reykjavíkur gjörbreytt skipu-
lagi þessara mála í borginni.
Aður voru þeir aðilar, scm að
þessum málum unnu, sundraðir
á fjölmörgum stöðum og 1 fjöl-
mörgum nefndum og ráðum og
lítið samband á milli. Nú hafa
allir höfuðþættir þessara mála,
beint eða óbeint verið felldir
undir einn aðila, félagsm ilaváð.
Á vegum þess fer fram bæði
fyrirbyggjandi starf og endur-
hæfingarstarf og allt þar á mllli
og í þágu þess starfar sérhæft
fólk að þessum málum, svo sem
félagsráðgjafar, læknir og sér-
hæft fólk á fleiri sviðum. Fél-
agsmálaráð er enn ung stofnun
og augljóslega tekur nokkurn
tíma að móta starf þess og kotna
þvi í fastan farveg, en nú þegar
er ljóst að borgarstjórn Reykja-
víkur hefur stigið rétt skref með
þessar skipulagsbreytingu til
þess að takast á við hin marg-
brotnu félagslegu vandamál í
borginni.
Þýðingarmesti
þátturinn
Vafalaust munu borgarbúar
sammála um, að þýðingarmesti
þáttur þessa starfs er sá sem
lýtur að því að koma í veg
fyrir, að börn og unglingar lcndi
á glapstigum. Því miður er það
of algengt, að félagsleg vanda-
mál verði varanleg í sönm fjöl-
skvldu, kynslóð fram af kynslóð.
Til þess að koma i veg fyrir
slík örlög hefur Reykjavíkur-
borg byggt myndarlegt upptöku-
og vistheimili við Dalbraut,
heimavistarskólar eru starfandl
á vegum borgarinnar og með
beinum og óbeinum hætti er
stuðlað að öfiugu æskulýðs-
starfi í borginni.