Morgunblaðið - 19.10.1968, Page 16

M
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 19. OKTÓBER 198«
Ingimar Einarsson:
Sagan af „Síríusi" og Tryggva Ófeigssyni
HINN 27. sept. s.l. birtist frétt
í Morgunb'laðinu um landanir ís-
lenzku togaranna heima og er-
lendis í sumar. Varð þetta tilefni
fjm-ir Tryggva Ófeigsson, útgerð
arman-n, til að veitast með stór-
yrðum að Bæjarútgerð Reykja-
víkur, þótt hennar væri hvergi
getið í hinni hlutlausu frétt.
Annar framkvæmdastjóri BÚR,
Þorsteinn Arnalds, svaraði síð-
an Tryggva í Mbl. 2. okt s.l., og
gérði þar skilmerkitega upp sak
irnar við hann, ekki aðeins fyr-
ir árásirnar á BÚR, heldur o,g
fyrir samskipti hans við aðra
togaraeigendur og félagsskap
þeirra, Félag ísl. botnvörpu
skipaeigenda. Fór þó fjarri því,
að Þorsteinn rekti alla þá leið-
indasögu.
Hinn 9. þ.m. birtist síðan í
Mbl tveggja síðna ritgerð eftir
Tryggva Ófeigsson. Mun henni
ætlað að vera að mestu svar við
grein Þorsteinis Amalds, þótt
margt þar í reynist næsta tor-
skilið, jafnvel kunnugustu mönn
um, en í leiðinni er veizt að mér
fyrir ýmis störf mín að málefn-
um togaraeigenda um tíu ára
bil, en þess ekki gætt, að í leið-
imni fær F.f.B. og stjórn þess
sitt vel útilátið, því að fáir munu
væntarilega ætla að mikilvægir
þættir í starfi mínu hafi , verið
af hendi inntir í trássi við hús-
bændur mína.
Torskilinn, persónulegan skæt
ing Tryggva í minn garð læt ég
mér f léttu rúmi liggja, mér
þykir aðeins heiður að skömmun
um, þegar þær koma úr þessari
átt, og mun ég ekki vera einn á
báti í því efni.
f Mbl. í fyrradag svarar Þor-
steinn Arnaíds ritgerð Tryggva
Ófeigssonar, aðallega varðandi
BÚR, en lætur að sjálfsögðu
hnjóðsyrði í minn garð að mestu
liggja á mi'lli hluta. Hrekur hann
þar staðhæfingar Tryggva lið fyr
ir lið svo að ekki atendur steinn
fyrir steini, en lætur sumu ósvar
að, og mun ég vikja að því ör-
fáum orðum sumu hverju.
SAGAN AF SÍRIUSI
Það er enginn smávegis minn-
isvarði, sem við Jón Árm. Héð-
inssön alþm., eigum hér í vestur
höfninni í Reykjavík, heiían 640
rúmlesta togara. Söguna af Sir-
íusi og sjálfum sér rekur Tryggvi
Ófeigsson efnislega þannig að
h.f. Marz hafi keypt skipið til
að „bæða úr mjög brýnni þörf
bátanna“ fyrir að fá flutta síld
á þýzka markaðinn, „því að skip
voru ekki til flutnings, nema að
takmörkuðu leyti“. Síðan hafi
„tveir, sem réðu þá útflutnings
leyfum, þeir Ingimar Einarsson
hjá F.f.B. og annar álíka. Jón
Héðins3on“ ráðið þeim ráðum, að
h.f. Marz fékk aldrei útflutn-
ingsleyfi. Var þá, væntanlega eft
ir mikla mæðu og ítrekaðar til-
raunir, upp gefizt og ráðizt í að
gera skipið út á þorskanet, „sem
orsakaði niðurbrot á vél“. —
Undarlegt, hvað þorskanetjaút-
gerð reynir meira á gufuvélar
en togveiðar! Síðan hefir skip-
ið legið í Reykjavíkurhöfn og
grotnað þar niður, sem minnis-
varði okkar lagsmannanna.
Öll er frásögn Tryggva svo
loðin og einhvern veginn ótraust
að það er með hana eins og flest
annað í ritgerð hans, að fáir eða
engir ókunnugir munu átta sig
á henni. En nú skal sagan af Sír-
íusi og Tryggva Ófeigissyni rak-
in sannleikanum samkvæmt.
Þess verður þó fyrst að geta,
lesendum til skilnings, að á þeim
tíma, sem Tryggvi _ á raunveru-
lega við, var Jón Árm. Héðins-
son deildarstjóri í útflutnings-
deild Viðskiptamálaráðuneytis-
ins, sem veitir öll útflutnings-
leyfi og hefir ein allt vald yfir
þeim leyfisveitingum.
H.f. Marz fékk afsal frá rík-
issjóði fyrir b.v. Keili, nú b.v.
Síríus, 31. ágúst 1961 og var skip
ið fyrst skráð á nafn hins nýja
eiganda 15. des. sama ár. Er mér
næst að halda, að þá þegar hafi
verið ákveðið að gera skipið út
á veiðar með þorskanetjum á
næstu vetrarvertíð, enda var
skipið fremur vanbúið til tog-
veiða, með aðeins 800 hestafla
vél, en skipið sjálft 640 rúmlest
ir, eins og fyrr segir. Má nærri
geta, að það krefst mikils undir
búnings að gera nauðsynlegar
breytingar á heilum togara til
veiða með þorskanetjum. Þessar
veiðar hófust aíðan í byrjun
netjavertíðar eftir áramótin.
Þeim lyktaði síðan um mánaðar-
mótin apríl-maí, ef ég man rétt,
vegna einhverrar meiriháttar vél
arbilunar, þótt ég leyfi mér að
efast um, að vél skipsins hafi
brotnað niður. En hvað sem
því liður, hefir bilunin þó
greinilega verið þess eðlis,
að framkvæmdastjóranum hef-
ir ekki þótt ástæða til að láta
viðgerð fara fram, enda hefir
vél skipsins ekki farið í gang
síðan.
Þannig líða 7—8 eða öllu
heldur 4—5 mánuðir frá því
að h.f. Marz eignast þetta
margfræga skip, unz sögu þess
sem veiðiskips er lokið. Það hef
ir ekki ætíð sínan legið í Reykja
víkurhöfn, því að þrívegis hefir
því verið lagt við bauju inni á
Sundum, jafnoft slitnað upp og
rekið á land, jafnoft náðst á flot
og jafnoft verið lagt í Reykja-
víkurhöfn og liggur þar enn í
dag, eftir síðasta strandið.
Sérhver maður, sem þessa sögu
les, sér að Tryggvi Ófeigsson gef-
ur naumast hafa haft mikinn á-
huga á a'ð afla sér leyfa til útflutn
ings á síld í b.v. Siríusi, síðan
félag hans eignaðist skipið, enda
er sannleikurinn sá, að Tryggvi
Ófeigsson hefur aldrei sótt um
slíkt leyfi, hvorki munnlega né
skriflega, hvorki tii mín, Jóns
Ármanns Héðinssonar né Gunn-
ars í. Hafsteinssonar.
Hér má svo geta þess,
að veturinn 1961—1962 voru
gefin út alls 34 útflutnings-
leyfi á Þýzkaíand fyrir ísvar-
inni síld. Af þessum 34 leyfum
fékk Tryggvi Ófeigsson 8 leyfi
fyrir sín 4 skip (Siríus ekki með
talinn), en þá var togaraflotinn
yfir 40 skip. Þannig hafði
Tryggvi yfirráð yfir um 10%
af togaraflotanum, en fékk upp
undir 25 % af veittum leyfum.
SÖLUMÖGULEIKARNIR
ERLENDIS
Tryggvi Ófeigsson segist hafa
keypt skipið vegna bátanna.
Hann segir að skip hafi ekki ver
ið fyrir hendi til flutninganna.
Vandinn í þessu sambandi var
a'Jíls ekki þessi. Hann var fyrst
og fremst fólginn í því, að tak-
mörk voru og eru ætíð fyrir
því, 'hversu miklu magni ísfisks-
og sííarmarkaðurinn getur tek-
ið við hverju sinni. Vandi okk-
ar Jóns Árm. Héðinssonar og
Gunnars I. Hafsteinssonar (og
síðan Stefáns Gunnlaugssonar,
deildarstjóra, sem á sínum tíma
tók við Störfum Jóns), sem mest
fjölluðu um síldarútflutninginn,
var að gæta þess, að halda fraim
boðinu héðan á síldarmarkaðinn
í Þýzkalandi innan þeirra marka,
sem hann þoldi á grundveTli upp
lýsinga og leiðbeininga að utan
frá aðiTa, sem slíkar leiðbeining
ar hefir gefið allair götur síðan
1950. Jafnframt þurftum við að
gæta eftir föngum fulls réttlætis
þannig að togaraeigendur, sem
að langmestu leyti önnuðust
þennan útflutning á togurum
sínum, sætu við sama borð við
veitingu leyfa, en oft var það
svo að færri fengu en vildu.
Og þá hvessti. Tryggvi gat
ekki frekar en aðrir alltaf feng-
ið þau leyfi, sem hainn bað um,
þótt Siríus kæmi raunar aldrei
við þá sögu. En úr því svo
þurfti að fara, var öílu réttlæti
á glæ kastað að hans áliti. Mín
reynsla er sú í níu ára samskipt-
um við Tryggva Ófeigsson eða
fyrirtæki hans, að það eitt er
réttlæti, sem honum hentar, hag-
ur annarra skiptir engu máli.
LEYFISLAUSAR SIGLINGAR
f grein sinni 2. október rekur
Þorsteiran Arna'lds það, er b.v.
Úranus selidi afla í Bretlandi 15.
janúar 1964 án útflutningsleyfis
og án vitundar útflutningsdeild
ar Viðskiptamálaráðuneytisins
og án vitundar eða samþykkis
F.f.B. og ennfremur er Teika átti
sama leikinn með b.v. Júpiter
hálfum mánuði síðar.
f svari sínu 9. október reynir
Tryggvi Ófeigsson engan veg-
inn að forsvara framkomu sína,
en segir, að synjun leyfis hafi
verið til stórskaða fyrir Island!
Ja, ekki er að sökum að spyrja
Það átti auðviitað að brjóta lög
og skuldbindingar í þágu fs-
lands. Það er gott fyrir ísland
að eiga slíka hauka í horni.
Parísarsamningurinn, sem gerð
ur var 15. nóvember 1956 til 10
ára, eftir fjögurra ára löndunar-
bann í Bretlandi, var um siitt-
hvað hagstæður ísTenzkri tog-
araútgerð, en setti óneitanlega
miklar hömlur á innflutning tog-
aranna á ísfiski til Bretlands.
Eitt sem gerði framkvæmd hans
mjög erfiða, var að hann var
v?rðmætissamningur en ekki
magnsamningur, þ.e. innflutnings
heimildin miðaðist ekki við magn
innflutts ísfisks, heldur verð-
mæti hans. Auk þess voru regl-
ur um framkvæmd samningsins
svo og skiptingu á upphæðum
þeim, sem selja mátti fyrir, milli
tegunda þ.e. ýsu og ftatfisks
annars vegar og þorsks og ann-
arra tegunda hins vegar o.fl. at-
riði, erfiðar í framkvæmd og svo
flóknar, að með engu móti er
fært að skvra þær í blaðagrein.
En það kom fljótt í ljós, að
innflut.ninigsheimildir samnings-
ins fullnægðu ekki óskum tog-
araeigenda um landanir í Bret-
landi. Hinn 6. september 1961
voru því á félagsfundi í F.f.B.
samþykktar og síðan undirritað-
ar af öllum meðTimum félagsins
reglur, sem tryggja áttu jafnrétti
félagsmanna gagnvart brezka
markaðnum og félagsstjórn fal-
in framkvæmdin. Því verður vart
með orðum lýst, hvílíka vinnu fé
lagsstjómdn og einkanlega for-
maður félagsins lagði á sig til að
halda þessum máTuim í horfi.
Það rak fljótt að því, að
Tryggvi Ófeigsson heimtaði meiri
rétt en hann átti, en
stjórn F.f.B. bar skylda til að
sjá til þess að sölur h.f. Júpiters
og Marz gengju ekki út yfir
sölurétt annarra togaraeigenda.
Þessi félög Tryggva urðu því að
sæta því eins og aðrir meðlimir
F.Í.B. að fá ekki aðgang að
brezka markaðnum eftir vild.
En það samrýmdist ekki rétt-
lætiskennd Tryggva ófeigssonar.
Og þá var sjálfsagt að taka
framkvæmdina í eigin hendur.
Það tókst með b.v. Úranus 15.
janúar 1964, en mistókst með b.v.
Júpiter rúmlega hálfusm mánuði
síðar, enda bar stjórn F.Í.B.
skyTda til að koma í veg fyrir
brotið.
Þess má svo að lokum geta
hér, að upp úr þessu löndunar-
ævintýri b.v. Úranusar hætti
Tryggvi Ófeigsson með öllu að
tala við mig og hefir svo hald-
izt síðan. Fól hann einum starfs-
manna sinna að hafa samband
við mig um állar landanir skipa
sinna erlendis og önnur félags-
málefni m.a. oft til að spyrjast
fyrir um, hvernig gengi með
væntanTegar greiðslur til stuðn-
ings togurunum, og hélzit það síð
an, unz úrsögn h.f. Júpiters og
Marz úr F.Í.B. gekk í gildi um
s.l. áramót. S amstarf mitt við
þennan mann var alla tíð hið
bezta og liprasta, og vona ég
að ég skaði hann ekki, þótt ég
geti þessa hér.
ÞÝZKALANDSSALAN 1965
Það virðist koma mjög við
kaun Tryggva Ófeiigssonar, er
Þorsteinn Arnalds rekur það,
hvernig Tryggvi reyndi að
smeygja b.v. Júpiter á þýzka
markaðinn í nóvember 1965 með
síldar- og bolfiskfarm á bak við
alla íslenzka aðila, sem um málið
áttu að fjaTla, en sá atburður
leiddi að lokum til þess að
stjórnarformaður h.f. Júpiters og
h.f. Marz gaf yfirlýsingu um að
framvegis myndu félögin hlíta
fyrirmælum F.Í.B um ísfisksölur
í Bretlandi og ÞýzkalandL
Keyra stóryrðin alveg úr hófi í
sambandi við þetta mál.
Staðreyndir málsins eru þær,
að þýzki markaðurinn neitaði
fyrst í stað með ölTu að taka
við þessum fiskafla, var talið
að það mundi valda verðíhruni
á markaðnum. Gilti það bæði um
síldina og fiskinn. Framboð á
fiski var mikið á markaðnum og
síldveiði var allmikil í Norður-
sjó og þar í kring og framboð á
henni því einnig mikið. Viðskipta
málaráðuneytið synjaði því um
leyfi til útflutnings á farminum
og tilkynmt F.Í.B. á sínum
tíma þá niðurstöðu aðalum-
boðsmanninum í Þýzkalandi
með leyfi ráðimeytisins.
Samt var skipið látið halda
áfram för sinni til Cuxhaven.
Vitneskja barst um það hingað,
er umboðsmaðurinn þar símaðL
að sér hefði borizt skeyti frá
b.v. Júpiter, þar sem hamn var
staddur norður af Skotlandi, um
.að skipið væri að leið suður.
Þetta hafði þó engin áhrif á
afstöðu yfirválda hér, þar sem
ekki var vitað um breytt við-
horf í Þýzkalandi. — En svo
vildi þó til, að þá 4 daga sem
b.v. Júpiter var á leið til Cux-
haven var veiðiveður í Norður-
sjó óhagstætt síTdveiðiskipum,
þannig að síldarframboð varð
minna en reiknað hafði verið
með. Var það til þess, að þegar
b.v. Júpiter var búinn að liggja
í höfn í heilan sólarhring, að
kaupendur féllusit á að kaupa
síldina, en mótmælt var fram-
boði bolfisksins á markaðnum.
Skilaboð um þetta bárust réttum
aðiluim hér og var þá ákveðið
að veita leyfi fyrir síldina gegn
Til sölu - SKODA
Höfum eftirtaldar Skodabifreiðar til sölu:
SKODA 1000 MB DE LUXE 1967.
SKODA COMBI STATION 1966.
SKODA 1000 MB 1965.
SKODA 1202 1965 (SENDIBIFREIÐ).
SKODA 1202 STATION 1964.
SKODA OCTAVIA SUPER 1964.
SKODA OCTAVIA 1962.
Bifreiðarnar eru allar nýskoðaðar af Bifreiðaeftirliti
ríkisins og eru til sýnis að Elliðaárvogi 117, Rvík
í dag kl. 1—5 síðdegis.
Hagstætt verð og mjög hagstæðir greiðsluskilmálar.
Vaxtalaus lán.
— HAGSÝNIR KAUPA SKODA —
— ÁHYGGJULAUSIR AKA SKODA —
Tékkneska bifreiðaumboðið hf.
SÍMAR 19345 og 82723.
Norðuriand eystra
Atvinnumálaráðstefna
Sjálfstæóismanna —
• Kjördæmisráð Sjálfstæðisflokksins á Norðurlandi eystra efnir til ráðstefnu I
Sjálfstæðishúsinu á Akureyri (uppi) dagana 19. og 20. október, þar sem fjallað
verður um atvinnumál I kjördæminu, stöðu atvinnulifsins og framtíðarmöguleika.
Ráðstefnan hefst kl. 14 laugardaginn 19. okt.
Stjómandi ráðstefnunnar verður Herbert Guðmundsson ritstjóri.
• Ráðstefnan er opin öllum áhugamönnum um stórhuga atvinnuppbyggingu
í kjördæminu.
STJÓRN KJÖRDÆMISRÁÐSINS.