Morgunblaðið - 20.10.1968, Blaðsíða 10

/r 10
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 20. OKTÓBER 1968
Merkileg hringnæla frá víkingaöld
ÍAttunda íeiðangri Heige _ fannst í sumar í L'Anse aux Meadows
Kanadamenn finna líka víkingaskála
Helge Ingstad í stofu sinni heima í Noregi með böggulinn, sem
hefur að geyma moldarköggulinn með hringnælunni, sem
fannst í tóftinni á Nýfundna- landi.
ilngstads til Leifsbúða, eða
ÍL’Anse aux Meadows, á Ný-
fundnalandi er lokið. Ingstad
Og Anne Stine kona hans komu
ítil Oslóar" núna fyrir miðjan
rmánuðinn og í farangri þeirra
,var dýrmætur böggull í svell-
(þykkum pappaumbúðum, áletr
laður „Denne side opp“ og
i,,Handle with care“. Þetta
Ekrifar fréttamaður Mbl. í
ÍNoregi, ESSKÁ. Og blaðamað-
rurinn spyr, á líka leið og Tóm-
ias spurði, er bann vildi vita
jhvað væri í pokanum: „Hvað
ier í þessum böggli?"
— I>að er öskublandaður
anoldarkög.gull úr eldstæði í
jlanghúsi, 27 metra löngu og 6
jmetra breiðu, sem við vorum
lað grafa ofan af í sumar. En
pnoldarköggullinn er dýrmæt-
lur. Þann 2. september, á 50
tára stúdentsafmælinu mínu,
Voru kona mín og annar norsk
(ur fornfræðingur, Sigrid Hell-
len Hansen, að grúska þarna í
(tóftinni. Þá kom Sigrid auga á
leinhverja spanskgrænu og
(dustaði af henni moldina.
(Þetta var hringnæla — flatur
jhringur með þorni yfir þvert
i— en þær voru mikið notaðar
é söguöld, meðal annars til að
(halda saman skikkjunni að of-
an. Líklega hefur einhver ver-
ið að bogra þarna yfir eldin-
|um og misst næluna án þess
lað taka eftir því. Við vildum
lekki losa næluna úr kögglin'-
um, en tókum hann eins og
(hann var, og nú fer hann beint
é rannsóknarstofu fornmenja-
isafns háskólans til rannsóknar.
(En síðar verður nælunni skil-
að til Kanadastjórnar, sem nú
íhefur afráðið að reisa minja-
safn á L’Anse aux Meadows.
Á sínum tíma sendi Helge
Jngstad frétt um þennan merki
lega fund til Noregs og þaðan
íflaug fregnin út um heim og
Vakti mikla athygli, einkum
fi Kanada og Bandaríkjunum.
í sumar bárust einnig fregnir
4af þvi, að kanadískir fornleifa-
(fræðiixgar frá Lavalháskóla
hefðu fundið leifar af norrænu
ianghúsi frá 1(2. öld á Ungavas-
skaga norðarlega í Quebec-
(fylki í Kanada ,líku þeim, sem
tfundizt hafa á íslandi og
,Habrides-eyjum. Þykir hvort
tveggja góð viðbótarsönnun
um, að norrænir menn hafi
komið til Norður-Ameríku fyrr
á öldum, eins og sagt er frá í
íslendingasögum.
Nú eru Helge og Anne Stine
Ingstad komin heim til Nor-
egs og blöðin hafa getað spurt
(þau nánar um uppgröftinn á
iTAnse aux Meadows í §umar
og þessa merkilegu víkinga-
nælu, sem þar fannst. Snældu-
isnúðurinn, sem áður er fund-
inn í rústum Leifsbúða, er
hingað til merkasti forngripur
inn og sönnunargagnið þess,
að Leifur heppni hafi reist
landnámiSbæ sinn þarna, sem
Ingstad hefur verið að grafa
undanfarin ár. En nælan er ef
itil vill ennþá merkilegra sönn-
unargagn. — Þegar nælan
fannst, féllust toonurnar í
tfaðma, og þetta var stór stund
1 lífi okkar allra, segir Helge
fngstad. Málmnálin, sem þama
dá, var nokkurs konar boðskap
ur til okkur allra frá fólki, sem
endur fyrir löngu bjó á þess-
um stað. Um mikilvægi þessa
einstaka fundar, segir Helge
ilngstad: — Það er erfitt að
imeta og gera samanburð á slík
um fundi og þvd sem áður er
tfram komið, eins og t.d. snældu
snúðurinn, því þetta eru allt
liðir í samhangandi keðju sann
ana varðandi norræna byggð
fyrir daga Kolumbusar í Norð-
ur-Ameríku. En það liggur í
augum uppi, að nælan er mjög
■mikilvæg í því samfoandi.
— Eftir þann uppgröft, sem
áður var búið að gera á þeiss-
um stað, lá það fyrir, að rúst-
irnar voru frá því fyrir daga
Kolumbusar, að þær voru nor-
irænar og frá því um 1000, seg-
ir Ingstad ennfremur, Það
sanna aldursrannsóknir á
forunaleifum, eldstæði, húsa-
gerð og snældusnúðurinn,
ásamt fleiru sem fundizt hetfur.
iHringnælan istyður mjög grund
vallarkenningu okkar, en slík
næla er sérkennandi fyrir vík-
ingaöldina, eins ag allir forn-
íeifafræðingar vita, og hún gef
ur tækifæri til að staðsetja
fundinn betur í tíma. Við fund
lum bana í eldstæði í nýupp-
grafinni tóft af stóru langhúsi.
Víkingarnir hafa líklega notað
slíkar nælur til að halda sam-
an að framan sláinu, sem þeir
foöfðu oft á öxlunum. Senni-
lega hefur einhver íbúa húss-
iirvs misst nálina, er hann
beygði sig yfir eldinn.
Langhúsið, sem grafið var
upp í sumar, er af sömu gerð
og lainghús tíðkuðust á íslandi,
Grænlandi og Nregi fyrir þús-
und árum. Það er 27 metra
langt og sex metra breitt og er
éttunda húsið, sem grafið hef-
ur verið ofan af þarna á staðh-
um. Eru naustin þá ekki með-
■talin. Tóftin sýnir, að í lang-
húsinu haifa verið nokkur her-
foergi og þótti vísindamönnun-
um gaman að sjá torflagið, sem
veggimir höfðu risið upp af
endur fyrir löngu. Jarðfræðing
ur leiðangursins gat þó talið
'í þeim 12 klömforulög. Þarna
voru líka eldstæði og hlóðir.
ÍNausttóftirnar gróf Arne Emil
Christensen, fornleifafræðing-
lur, upp, en hann er sérfræðing-
lur í skipum frá fyrri tímum.
(Hann gróf við sjóinn, þar sem
áður höfðu verið afmarkaðar
TÚstir. Þetta er neðam við tún-
ið, sem er um H6 hektarar.
lEnda var það mjöig algengt, að
víkingarnir byggðu naust fyrir
iSkip sín. Eftir húsakynnum að
'dæma má áætla að þarna hafi
lí allt búið um hundrað manns
og vel það.
Imgstad segir, að ©kki sé úti-
lokað að fleiri húsarústir frá
víkingaöld sé að finna undir
jarðveginum þarna. Oft sé nær
ógerlegt að sjá hvort nokkuð
ler undir ,stundum markar að-
eins fyrir dæld eða hæð í gras-
lendinu, ssm þarna er svo ein-
kennandi. „Lands of Meadows"
ikalla menn staðinn á ensku
eða flóann við beitilöndinn. í
Æslendingasögunum er frá því
skýrt, að Vínlandsfarar hafi
haft með sér kvikfé sitt og
þarna hafa þeir einmitt getað
tfundið góða haga fyrir það.
Þessi síðasta ferð Ingstads
Ivar kostuð af Kanadastjórn og
iNorðmönnum. í henni voru
þrír norskir fornfræðingar og
jarðfræðingur og að auki ame-
ríski forntfræðingurinn Birgitta
'Wallace frá Carnsgie-safninu
og verkfræðingurinn Nicolai
tEdkhoff, en þau hafa bæði ver
ið við Leifsbúðir áður. En enn-
þá eru næg rannsóknarefni í
ÍLeifsfoúðum og næista sumar
halda þau Helge og Anne Stine
Ingstad þangað á ný. Enn er
óvíst hvenær vísindaritið um
Ingstadsfundinn kemur út.
Þetta verður mikið rit, en Ing-
stad vill ekki láta það frá sér
tfara fyrr en rannsóknunum
vestra er að fullu lokið.
Stjórmarvöld á Nýfundna-
,landi hafa nú skipað umsjón-
.armann með rústunum á 1‘Anse
aux Meadows. Hann býr í litl-
'Um fiskibæ skammt fná þeim.
iPerðamannastraumurinn hefur
laukizt mjög að tóftunum nor-
rænu. „The Vikingside“, eins
og kanadamenn kalla þær. Eft-
ir að vegur var lagður þangað,
hafa Bandaríkjamenn komið
akandi að heiman til að sjá
þær. Áður var staðurinn alveg
einangraður frá umheiminum
og engar samgöngur þangað.
Um hinn nýja fund forn-
leifafræðinganna frá Laval há-
iskóla í Montreal er ekki mik-
.að vitað ennþá. Norðarlega 1
iQuebeck-héraði á Ungava-
iskaga, ekki langt fná sjó, telja
þeir sig hafa grafið upp nor-
rænar víkingatóftir frá 12. öld.
IÞar sé að finna langhús, af
svipaðri gerð og lanighúsin á
íslandi og Hebrideseyjum.
iLanghúsið er að nokkrum
hluta byggt úr viði, en þar
isem 240 kílómetrar eru til
næsta skógar, þá telja þeir að
viðurinn hljóti að hafa komið
imeð skipum. Talsmaður þeirra
'kveður þetta enn eina sönnun
ifyri rþví að norrænir víkingar
ihafi sezt að á meginlandi Norð
ur-Ameríku.
Stórt útflutningsfyrirtæki
vill ráða mann til trúnaðamstarfa. Maður þessi þarf
að veira góður málamaður. Hainni þairf að geta annazt
söliu og samningagerðir jafnt á erlendum sem inn-
lendum vettvangi og komið fram fyrir hönd fyrir-
tækisins þegar þörf krefur.
>• Umsóknir með nauðsynlegum upplýsingum sendist
blaðinu fyrir 25. okt. merktar: „Trúnaðarstarf — 2130“.
^^SKÁLINN
Bílar af öllum gerðum til sýnis og sölu I glæsilegum sýningarskóla
okkar að Su8urlandsbraut 2 (vi8 Hallarmúla). Geri8 góð bllakaup —
HagstæB greiðslukjör — Bílaskipti. Tökum vel me8 farna bíla í um-
boSssölu. Innanhúss e8a utan.MEST ÚRVAL—MESTIR MÖGULEIKAR
^ KR.HRISTJÁNSSDN H.F
M R (1 fl I fl SUÐURLANDSBRAUT 2, VID HALLARMÚLA
Irl D U u I U sfMAR 35300 (35301 — 35302).
Gömul heildverzlun
vill kaupa af íslenzkum framleiðendum niðursuðu-
vörur og fleiri iðnaðarvörur.
Upplýsingar merktar: „Vörukaup — 2164“ leggist inn
til afgreiðslu Mbl.
Frúarleikfimi félagsins
í Langho’ltsskóla hefst í næstu viku. Vegna mikillar
þátttöku eru þátttakendur vinsaml'ega beðnir að láta
skrá sig mánudaginn 21. okt. í síma 37382.
Kennari Aðalheiður Helgadóttir.
STJÓRNIN.
Kortið sýnir legu Nýfundnalands, þar sem víkingatóftimar á
L’Anse aux Meadows og einnið Ungavaskaga, þar sem kana-
dískir fornleifafræðingar hafa nú grafið upp langhús. Aðstaðan
til Grænlands sést vel á þessu korti.