Morgunblaðið - 09.01.1969, Qupperneq 12

12
MORGUN’BLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 9. JANÚAR 198».
Önundur Ásgeirsson:
OLIUVERDIN
Söluverð hér eru Iægri en í núgrannu-
löndunum þrúti fyrir öhugstæð innkuup
AÐ UNDANFÖRNU hefur það
mjög verið haft á orði manna á
milli að oliuverð Ihér á landi væru
mjög óhagstæð. Hefur þar hver
sagt öðruim, svo sem verða vill,
án þess að rannsaka hvert sé h'ið
raunverulega ástand þessara
mála.
Þegar rætt er um verðlag á olí-
um hérlendis verður þó jafnan
að hafa í huga eftirfarandi stað-
reyndir varðandi framkivæmd
þessara mála:
1. Sala á öllum helztu olíutag-
undunum hefur verið háð verð-
lagseftirliti ífrá því á árinu 1038
og hefur því ekki verið um
frjálsa verðmyndun að ræða.
2. Frá árinu 1953 hefur verið
lögákveðið að verðjöfnun skyldi
gilda í landinu, þannig að útsölu-
verð á sömu olíutegund skal vera
hið sama frá öllum sölustöðum í
landinu.
3. Olíufélögin eru ekki frjáls
að innkaupum á söluvörum sín-
um og frá árinu 1953 heifur meg-
infhluti af söluvörunum verið
keyptur af Rússum með samning
um gerðum af Viðlskiptamiála-
ráðuneytinu. Þessir samningar
hafa lerugzt af verið óhagstæðir
IslendingtJim ef borið er beint
saman verðlag á olíum frá vest-
rænum olíuféiöígum og Rússum.
Hinsvegar hefur verið talið nau'ð
synlegt að halda áfram þessum
viðskiptum í því skyni að greiða
fyrir fisksölu til Rússlands. Mið-
að við áætlaðar ársþarfir Islend-
inga á árinu 1969 eru innkaup
samkvæmt núverandi olíusamn-
ingi við Rússa 78 milljónum krón
, um hærra en olíufélögin gátu
keypt af frá vestrænum olíufé-
lögum á s.I. hausti, þegar sarnn-
ingurinn var gerður.
1. VERÐ A GASOLlU FRA
TANKBÍL.
Verð á gasolíu afgreiddri í
gegnum leiðslu frá olíustöð hér á
landi er nú kr. 3,22 pr. ltr., en
megin hluti þeirrar olíu, sem af-
greidd er, er hinsvegar afgreidd
rneð tankbíl og er núverandi
verð kr. 3,27 pr. Itr. Samanburð-
ur hér að neðan er miðaður við
þá afgreiðsluaðferð, þar sem hún
skiptir hér mestu máli.
Til þess að fá fram réttan sam-
anburð á söluverðum á gasolíu til
viðskiptamanna í hinum ýmsu
.lönduim, er nauðsynlegt að taka
tillit til hinna breytilegu skatt-
lagningar sem á sér stað milli
landa. Hér á landi er skattlagn-
ing á gasolíu mjög lág, eða kr.
Belgrad, 7. janúar, AP.
MOHMOUD Riad, utanríkisráð-
herra Egyptalands, kom hingað í
dag til viðræðna við Tító forseta
um ástandið fyrir botni Mið-
jarðarhafs, og hlutleysi landa
þeirra. Litið er á heimsóknina
sem lið í tilraunum til að kom-
ast að samkomulagi um lausn
deilunnar milli ísraelsmanna og
Araba, en Tito og Júgóslavía hafa
stutt Araba allt frá sex daga
stríðinu.
Stjórnmálasérfræðingar telja
að Riad og Tító muni nota tæki-
færið til að leysa ýmis vandamál
í sambúð ríkjanna, sem risu eftir
innrásina í Tékkóslóvaikíu. Júgó-
slavar fordæmdu þá innrás og
það voru Tító mikil vonbrigði að
Nasser skyldi þegja, þótt hann
skildi vel aðstöðu Arába.
Innrásin í Tékkóslóvakíu tafði
fyrir toppfundi leiðtoga hlut-
lausra eða óháðra ríkja, en talið
0,33 pr. ltr. í ofangreindu verði,
en auk þess verður að taka til-
lit til þess að hér á landi er
jöfnunarverð og að verðjöfnunar-
gjald er innifalið í söluverðum
hérlendis. Nemur það nú kr. 0,23
pr. ltr..í öðrum löndum eru hins
vegar víðast hvar svæðaverð,
þannig að olían er seld á lægra
ver'ði á þeim stöðum þar sem
hagkvæmast er og næst liggur
innflutningsstöðvum eða hreins-
unarstöðvum, en verðið fer síð-
an hækkandi eftir því sem kostn-
aður eykst við flutning til fjar-
lægra staða. Til þess að gefa
heildarmynd af þessum verðum
er því í töflunni hér að neðan
gefin bæði hæztu og lægstu verð
me’ð og án skatta og ennfremur
að því er ísland varðar verð án
verðjöfnunarigjailds, sem ætti að
vera sambærilegt við lægstu verð
í öðrum löndum:
Sjá töflu I.
Af ofanrituðu kemur fram að
söluvedð hér á landi að frádregn-
um sköttum, er mjög hliðstætt
því sem lægst er í Noregi og
Danmörku, en þegar tekið er til-
lit til þess að innifalið í verði hér
er verðjöfnunargjald sem nemur
23 aurum pr. ltr., en sú fjárhæð
gengur til þess að greiða kostnað
við flutninga á olíum um land
allt, sést að söluverð á gasolíu
hérlendis er miklum mun lægra
en í nokkru öðru nágrannalandi
nú.
Hér við baetist að minnsta af-
greiðsla í nágrannalöndunum er
yfirleitt 1000 ltr. og í Bretlandi
er minnsta afgreiðsla 500 gallon
eða 2270 Itr. Hér á landi heto
hinsvegar ekki verið um neitt
lágmarksmagn að ræða í sam-
bandi við afgreiðslur á gasoliíu,
heldur nánast afgreitt eins og um
hefur verið beðið hverju sinni.
2. SMASÖLUVERÐ á BENZÍNI.
Hér á landi er seld aðeins ein
tegund af bílabenzíni sem hefur
oktantöluna 93. Til þess að gera
samanbui'ð við verð í nágranna-
löndunum verður að taka hlið-
stæða benzíntegund, sem I flest-
um tilfellum er ódýrasta benzín-
tegundin í viðkomandi landi. Enn
fremur verður að taka tillit til
skattlagningar á benzíni, sem er
allbreytileg. Þá hefur ísland hér
sérstöðu, að þvi leyti að hér er
jafnunarverð, og verður því að
draga verðjöfnunargjald frá sölu
verðinu til þess að finna sambæri
legt verð við lægsta verð í ná-
grannalöndunum. Verðjöfnunar-
er að Tító muni nota heimsókn-
ina til að leiða Nasser fyrir sjón-
ir nauðsyn slíks fundar á þessu
ári.
Á flugvellinum við komuna til
Júgóslavíu ræddi Riad við frétta
menn. Hann kvaðst hafa með-
ferðis persónuleg skilaboð frá
Naisser til Títós og sagðist mundu
skýra forsetanum og öðrum ráða
mönnum frá sjónarmiðum stjórn
ar sinnar varðandi ástandið fyrir
botni Miðjarðarhafs, og almennt
stjórnmálaástand í þeim heims-
hluta. Hann bar lof á Tító fyrir
stuðning hans við Araba allt frá
upphafi ísraelsku árásanna og
sagði Júgóslavíu gegna mikil-
vægu hlutvenki í endanlegri
lausn vaiidamálsins. „Við höfum
.mikinn áhuga á stöðugu sam-
bandi við ráðamenn í Júgóslavíu,
í sambandi við lausn deilunnar",
sagði hann.
Önundur Ásgeirsson
gjald á benzíni er nú kr. 0,22 pr.
ltr. Slíkur verðsamanburður kem
■ur þá þannig fram:
Sjá töflu II.
Af ofanrituðu kemur fram að
nettoverð olíufélaganna til neyt-
enda að frádregnum opinberum
gjöldum er lægri hér en á öllum
Norðurlöndunum og mjög hlið-
stætt því sem gerist í þéttbýlustu
löndunum, svo sem er um Hol-
land og Bretland. Eru innkaup á
benzíni til landsing þó mjög óhag
stæð og mundi vera hægt að
gera miklu betri kaup á þessari
vöru frá vestrænum félögum en
nú er í samningum um kaup frá
Rússlandi. Til samanburðar skal
þa’ð nefnt að þegar samið var um
viðskipi ársins 1967 lágu fyrir
ákveðin tilboð um að selja benzín
til íslands á 15% lægra verði en
það sem samið var um við Rúss-
land. Fyrir afgreiðslu til landsins
á árinu 1968 lágu hinsvegar ekki
slík tilboð, sem var afleiðing
þeirra vandræða sem fylgdu í
kjölfar lokunar Suez-skurðarins
eftir ísraels styrjöldina.
SÖLUVERÐ A BRENNSLUOLlU
FRA TANKBÍL.
Hér að neðan eru gefnar upp-
lýsingar um söluver'ð með og án
skatta á brennsluolíu í nágranna
löndunum til samanburðar við
verð hér. Hér þarf einnig að taka
tillit til verðjöfnunar og verður
því að draga verðjöfnunargjald-
ið frá til að fá sambærilega tölu
við lægsta verð í nágrannalönd-
unum. Ennfremur eru seldar hér
á landi tvær þykktir af brennslu
olíu og er því nauðsynlegt að
sýna verðsamanburðinn me'ð
tveim töflum svo sem hér fer á
eftir.
Þar sem ekki er í öllum til-
fellum vitað um eðlisþyngd á
þeirri olíu, sem afgreidd er í
öðrum löndum, er tekið það ráð
að sýna verðin ýmist á krónum
per tonn (1000 kg.) eða í krón-
um á lítra, og eru því hvoru-
tveggja verðin sýnd að því er Is-
land varðar:
Sjá töflu m.
Ofangreind verð í Noregi eru
miðuð við afgreiðsiu í heilum
járnbrautarvögnum (Rail Tank
Cars) en verð í Bretlandseyjum
er miðað við minnstu afgreiðslu
500 gallon eða 2270 ltr.
Sjá töflu IV.
Söluverð í Noregi, sem til-
greind eru hér að ofan, eru mið-
uð við afgreiðslu frá birgðastöð,
en ekki frá tankbíl. Minnsta af-
grefðsla í Englandi og Skotlandi
er hér eins og áður 500 gallon
eða 2270 ltr.
Af ofangreindum upplýsingum
Þakkar Júgóslövum
kemur fram að söluverð hér á
landi að frádregnum sköttum eru
mjög hliðstæð því sem bezt ger-
ist amnarsstaðar, en í flestum til-
fellum allmiklu lægri heldur en
er í nágrannalöndunum.
SAMNINGAR UM SÖLU A
SKIPAOLÍUM
Mjög mikið magn af olíum er
árlega selt til kaupskipa, tank-
skipa og annarra skipa sem eru
í alþjóðlegum siglingum. Hafa
því öll hin stóru olíufélög tekið
upp sérstaka þjónustu við kaup-
skipaflotann og er um þau við-
skipti ger’ðir sérstakir viðskipta
samningar (International Bunk-
er Contracts). Vegna hreyfan-
leika skipanna eiga þau að jafn
aði völ á að taka olíuna á þeim
stöðum sem verð er hagkvæm-
ast, og ríkir því mjög mikil og
hörð samkeppni milli olíufélag-
anna um þessa tegund viðskipta.
Af þessu leiðir að verðlag á slík-
um skipaolíum er jafnan mjög
lágt.
Þá er það ennfremur viður-
kennd alþjóðleg venja að slíkar
olíur eru seldar til kaupskipa-
flotans án skattlagningar (Bond-
ed Stocks) en að baki þeirri,
framkvæmd liggur sú hugsun a’ð
óeðlilegt sé að skip séu skattlögð
óbeint í öðrum löndum.
Öll íslenzku olíufélögin hafa
útvegað kaupskipaflotanum hér
og öðrum viðskiptamönnum, sem
stunda alþjóðlegar siglingar, svo
sem stórum togurum og fleiri
stærri skipum slíka samninga þar
sem þau geta keypt slíkar olíur á
hagkvæmum verðum í erlendum
höfnum.
Við gerð slíkra samninga er
að jafnaði gengið út frá því að
um mjög stórar afgrei’ðslur sé
að ræða og jafnan ekki minna en
séu 100 tonn (t.d. í Bretlandi
6/6d per tonn eða minnst
£32.10.0 fyrir afgreiðslu) verða
því skip, sem taka minna en 100
tonn, að greiða fullt afgreiðslu-
gjald mfðað við minnst 100 tonn.
Augljóst er að mjög ósann-
gjarnt er að miða við þessi verð
í sambandi við athugun á verð-
lagningu hér. Sá verðlagsgrund-
völlur sem hér er hafður til við-
miðunar er á engan hátt sambæri
legur við þann verðlagsgrundvöll
sem miðað er við á innanlands-
markaði hér á landi, þar sem
bæði eru teknir margvíslegir
skattar af olíusölunni svo og verð
jöfnunargjald af öllum viðskipt-
um.
Þá er ennfremur rétt í þessu
sambandi að láta þess getið, að
verðlagsyfirvöld hafa aldrei frá
upphafi viðurkennt að taka upp
sérstakt verð til skipa á hliðstæð-
an hátt og gert er í öðrum lönd-
um, enda þótt íslenzk skip njóti
þeirra sérréttinda sem fylgir slík
um kaupum i öðrum löndum. Þeg
ar lögin um verðjöfnun voru
sett árið 1953 var ennfremur
ákveðið með þeim að olían
skyldi vera seld á sama verði til
allra aðila og leiðir af þvi að sam
kvæmt þeim lögum er ekki heim
ilt að taka upp sérstakt skipa-
verð hérlendis nema þeim lög-
um verði breytt. Er því mjög
ósanngjarnt einkanlega af þeim
miönnum sem fremstir stóðu í
sambandi við setningu löggjafar-
innar um verðjöfnun á olíum, að
gera slíkan óraunhæfan saman-
burð.
Um verðjöfnunina sjálfa er
hinsvegar það að segja að hún
hefur hækað mjög verulega all-
an dreifingarkostnað á olíum hér
lendis, eins og reyndar var vitað
fyrir og olíufélögin sögðu fyrir
100 tonn. Þannig eru minnstu um, í umsögn þeirra um verð-
gjöld fyrir afgreiðslu með jöfnunarkerfið begar löggjöfir
pramma miðað við það að tekin var sett.
Tafla I.
VERÐ A GASOLÍU FRA TANKBÍL
Söluverð Söluverð án skatta
lægst hæst lægst hæst
ísland . . . 3,27 2,94
do. án verðj.gjalds .... 3,04 2,71
Noregur 4,54 2,94 4,05
Danmörk . .. 3,28 2,95
Svíþjóð . . . 3,44 4,29 3,01 3,86
Holland . . . 5,07 5,12 3,85 3,90
Skotland . . . 3,88 4,27 3,45 3,84
England • • . 4,00 4,20 3,38 3,58
Shetlandseyjar . . . 4,22 3,79
Orkneyjar . .. 4,22 3,79
Hebrideseyjar .../ 4,65 4,22
Tafla n.
VERÐ A BENZÍNI FRÁ DÆLU.
Oktantala SöluverS SöluverS án skatta
lægst hæst lægst hæst
ísland 93 11,00 4,20
do. án verðj.gj 10,78 3,98
Noregur 90 14,90 15,40 5,30 5,70
Danmörk 90 14,65 4,55
Svíþjóð 94 15,15 15,50 5,45 5,80
Þýzkaland 13,45 4,35
Holland 87 12,45 12,90 3,85 4,30
Skotland 91 12,90 13,25 3,80 4,15
England 91 12,60 12,80 3,50 3,70
Shetlandseyjar 90 13,25 4,15
Orkneyjar 90 13,25 4,15
Hebrideseyjar 90 13,80 4,70
Tafla m.
SÖLUVERÐ A LÉTTRI BREN SLUOLÍU FRA TANKBÍL
Þykkt Söluverð Söluverð án skatta
lægst hæst lægst hæst
ísland 2.450,00 2.195,00
do. kr./ltr 2,32 2,08
do. án verðj.gj. 200 2.260,00 2.005,00
do. kr./ltr 2,14 1,90
Noregur 200 2,64 3,70 2,34 3,30
Danmörk 2.479,00 2.204,00
Svíþjóð 220 2,21 3,00 1,94 2,73
Holland 450 2.942,00 3.235,00 2.538,00 2.831,00
Skotland 220 3,88 4,27 3,45 3,84
England 220 3,25 3,45 2,82 3,02
Shetlands- og
Orkneyjar 220 3,58 3,15
Hebrideseyjar 220 4,03 3,60
• Tafla IV
SÖLUVERÐ A ÞYNGRI BREN NSLUOLÍU FRA TANKBÍL
Þykkt Söluverð Söluverð án skatta
lægst hæst lægst hæst
tsland 4/600 2.175,00 1.945,00
do. kr./ltr. 4/600 2,08 1,86
do. án verðj.gj. 1.985,00 1.755,00
do. kr./ltr. 1,90 1,68
Noregur 400 2.314,00 2.453,00 2.066,00 2.190,00
Svíþjóð 650 2,04 2,83 1,77 2,56
Holland 600 2.810,00 3.118,00 2.388,00 2.696,00
England 950 2,99 3,18 2,56 2,75
Skotland 950 3,37 2,94