Morgunblaðið - 10.08.1969, Síða 14

14
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 10. ÁGÚST 1069
tíitgefandi H.f. Árvafcuir*, Reykjavíik.
Framkvæmdaatj óri HaraiLdur Sveinsaon.
•Ritstjóraí Sigurtte Bjaraason frá Vigur.
Maiithías Joíhannes&'en.
Eyjólfur Konráð Jónssion.
Eitstj ómarfulltrúi Þorbjöm Guðknundsson.
Fréttastjóad Bjöim Jóhannsson.
Auglýsihig'aatj'óri Arni Garðar Kristinsson.
Kitstjórn og afgreiðsla Aðalstræti 6. Sími 10-103.
Auiglýsingaa? Aðalstræti 0. Sími 22-4-00.
Aiskriiftargjald kr. 150.00 á mánuði innanlands.
í lausasöiu kr. 10.00 eintakið.
FLÚIÐ UNDANKÚGUN
„T ÁTUM þetta vesæla skor-
kvikindi A. Anatole
skríða undir lappir hins gula
djöfuls unz hann mer það und
ir fæti, þegar þess er ekki
lengur þarfnazt. Slík verða
jafnan örlög svikarans“. Með
þessum orðum senda fimm
sovézkir rithöfundar Anatoly
Kuznetsov, fyrrverandi ná-
búa sínum í þorpinu Tula í
Sovétríkjunum, kveðju sína,
eftir að Kuznetsov leitaði
hælis í Bretlandi. Þannig
bregðast þeir, sem eftir sitja
við, til þess að bjarga eigin
skinni og forða sér undan stór
felldari ofsóknum en orðið er.
Flótti Kuznetsovs hefur
vakið heimsathygli. Enn einu
sinni hefur það gerzt, að sov
ézkur menntamaður og rithöf
undur gefst upp á þrúgandi
harðstjórn og andlegri kúgun.
Hann afneitar fyrri verkum
sínum, rýfur fjölskyldubönd
sín og yfirgefur ættjörð sína
fyrir frelsið. Slíkar ákvarð-
anir eru ekki teknar nema í
algerri neyð. Innrás Sovétríkj
anna í Tékkóslóvakíu réði úr
slitum um örlagaríka ákvörð
un Kuznetsovs.
Þegar Krúsjoff sat við völd
í Kreml voru nokkur skref
stigin í átt til frjálslyndis í
Sovétríkjunum. Meira um-
burðarlyndis gætti í garð rit-
höfunda og annarra lista-
manna. En augljóslega voru
þessari þróun takmörk sett.
Sovézka valdkerfið þolir ekki
frelsi. Krúsjoff tók sjálfur í
taumana, ef honum þótti of
langt gengið. En eftirmenn
Krúsjoffs líta fremur á sig
sem arftaka Stalíns en hans.
Þeir hafa markvisst unnið að
því að færa allt sovézkt menn
ingarlíf í sömu fjötra og á tím
um Stalíns.
Rithöfundarnir Sinyavsky
og Daniel voru sendir í þræla
búðir. Larissa, kona Daniels,
og Pétur Litvinov voru sett
á bak við lás og slá, því að
þau mótmæltu innrásinni í
Tékkóslóvakíu. Sovézka skáld
ið, heimsþekkta, Yevtushenko
virðist ekki vera í náðinni hjá
sovézkum valdamönnum um
þessar mundir. Þannig mætti
lengi halda áfram að rekja
raunasögu sovézkra lista-
manna og rithöfunda. Þeir
eríi orðnir býsna margir, sem
sovézka stjórnin hefur ekki
getað hamið með öðru móti
en að svipta þá frelsinu.
Leiðtogamir í Kreml hafa
aldrei skýrt þegnum sínum
fyllilega frá því, sem gerðist
í Tékkóslóvakíu fyrir tæpu
ári síðan. Samt sem áður réðu
atburðimir þar úrslitum um
ákvörðun Kuznetsovs. Þetta
sýnir, að sovézku þjóðinni er
ekki allsendis ókunnugt um
hið glæpsamlega verk stjórn-
enda sinna. Hvað gerist, þeg
ar vitneskjan verður enn al-
mennari?
Á meðan Kuznetsov býr sig
undir nýtt líí í frjálsu landi,
verða fyrrverandi nábúar
hans og starfsbræður að
leggja sig alla fram um að
þóknast þrúgandi ráðstjórn.
FALL FRANKANS
FVRANSKA stjórnin undir
*■ forystu Pompidous, for-
seta, hefur fellt gengi franska
frankans um 12,5% miðað
við bandarískan dal. Er þetta
fyrsta breytingin á gengi
frankans í 11 ár, eða þann
tíma, sem gaullistar hafa ver-
ið við völd. Allt frá upplausn
arástandinu í Frakklandi frá
því í maí-óéirðunum á síðasta
ári hefur gengi frankans ver
ið talið valt. Á valdatíma sín
um hafnaði de Gaulle nokk-
urri breytingu á gengi frank
ans, þar réði vafalaust úrslit
um, að slíkt hefði dregið úr
áhrifum stórveldisdrauma de
Gaulles. Fjármálamenn og sér
fræðingar spáðu falli frank-
ans á síðasta hausti, en de
Gaulle sagði nei. í stað þess
voru ströng gjaldeyrishöft*
sett í Frakklandi í lok síðasta
árs. Þau hafa sanriazt vera
haldlaus, þess vegna var grip
ið til gengisfellingar nú.
Viðskipti íslands og Frakk-
lands eru ekki það mikil, að
fall frankans hafi bein áhrif
á gengi íslenzku krónunnar.
Og vegna fyrrgreindra gjald-
eyrishafta í Frakklandi hafa
franskir peningar ekki verið
seldir í íslenzkum bönkum.
Magnús Jónsson, fjármálaráð
herra, sagði í Mbl. í gær, að
hann reiknaði ekki með því,
að þessi gengisbreyting ein
hefði áhrif á okkar gjaldmiðil
og bætti við „ . . . en aðrar
gengisbreytingár, sem henni
hugsanlega gætu fylgt, — og
á ég þar fyrst og fremst við
enska sterlingspundið — geta
skapað okkur erfiðleika“.
Brezka stjórnin hefur gefið
út yfirlýsinngu þess efnis, að
sterlingspundið verði ekki
fellt. Aðrar ríkisstjómir í
Evrópu hafa gefið út sams-
konar yfirlýsingar. En þær
eru fyrst og fremst nauðsyn-
legar til að koma í veg fyrir ó
eðlilegt gjaldeyrisbrask, sem
gæti haft alvarlegar afleiðing
ar í för með sér. Framtíðin
ein sker úr um það, hvort þær
eru raunhæfar eða ekki.
Innan þýzku stjómarinnar
ríkja skiptar skoðanir um
það hvort hækka beri gengi
þýzka marksins eða ekki.
Kristilegir demókrátar em á
A
W
UTAN ÚR HEIMI
Rússar kynda bál
undir Husak
MARGT bendir nú til þess, að
Rússar séu að kynda bál undir
manninum sem þeir fyrir
fjórum mánuðum komu til
æðstu valda í Tékkóslóvakíu,
Gustav Husak. Nú verður
brátt ár liðið frá því að her-
ir Varsjárbandalagsins undir
forustu Rússa réðust inn í
Tékkóslóvakíu og kæfðu
frelsishreyfinguna þar, áður
en hún næði að festa rætur.
Þrátt fyrir þetta er að dómi
Rússa of mikið lífsmark með
fómarlambinu og allt bendir
í þá átt að Rússar ætli nú að
kæfa síðasta lífsneistann.
Nú í viikiuinini kom yfirbers-
böfðim/gi sovézka ibersins, Al-
exei Yepislhiev til Praig og
b inigað til hefuir koarna 'hams
tiá aonairra lamidia ætíð boðað
illl tíðinidií og kama 'hams nú
virðist þýð'a það eitt, að
stá'ómnáinmi í Prag verði seittiur
stó'llimin fyrir dyroar. Þá þótti
það einmig boða ill tíðindii að
sl. lauigairdiag fóru Husaik og
Svoboda forseti í sfcuitta siuim-
amleyfisferð til Krimslkiaga,
eims og Ruide Pravo orðaði
það. í>að var emigim tfilviljun
að þair voru fyrir þeir
Brezniev aðalritari og Pod-
.gormy forseti Savétríkjamina
og segir sagam að Brezniev
Ihiafi þar lesið upp úrslita-
'kositimia. Rússar eru ekki á-
nægðir með hvermdig Husak
toefur haldið á miáluim firá því
að hiamm tók við vöidiuim.
Hamm lýsti því að vístu yfir
við þjóð sína að hún yrði að
gera sér það að góðu að
frelsi áh reyfimgin væri diaiuð,
en Rúsisiuim hefur eklki fundizt
hanm fylgja miáli síniu nægi-
laga fast eftir.
Alexei Yepishev er 61 árs
að aldri og einm af elztiu og
reyndiustu starfsmönmium sov-
ézkiu öryggiislögregluininar. —
Hamn er sérfræðimgur í að
láta hal'dia uppi og framnfylgja
gruind'vaillairriegluim kiomimún-
istmans mieðai hermiammia og
iögregluimanmia og befu'r eimm-
ig reynslu í því að uimiganig-
ast erfiða kiommúinistaleið-
toga, því að barun hefiur verið
seodilherra bæði í Rúmemíu
og Júgósiavíu. Hanrn heiflur
verið ráðgjafi Moskvuileiðtoga
al'lit frá dögum Sfcalíns og þar
til nú. Rúizt er við að tiíLgamig-
urinn mieð för Yepisíhevs sé
að harða á blýðmi og uindir-
gefini iinman bers og l'ögregillu
í Tékkióslóvakíu. Einmig er
talið buigsanlegt að hamn
miuini hafa yfirumsjóm með
mannaskiptum í Prag, þar
sem menm auðsveipari Kreml-
artoerrum mynidu taka við
völdluim. En verkefmi hanis er'
fyrsfc og fremst að brjóta á
bak aftur andsovézk öfl í
Tékkóslóvaíkíu.
Gustav Husalk heflur aldrei
verið traustur í sessi. Hann
beflur áður kornizt í kymmi
við jármigreipar mamnammia í
Moskvu. Hamm var eimm af
helztu baráttumönnium komrn-

Gustav Husak
únista gegn naisistuim í heilms-
styrjöldimmi síðari em eftir að
kornmúniistar tóku völdin
1946 féll hamn í ónáð og var
lengi í felum umdan flugu-
möninum Stalíns sem leituðu
uippi „borgaralega þjóðermiis-
sinna“. Hanm var grunaður
um að bera mál Tékkóaló-
valkiíu jafmfc umdir brjósti seun
hagsimuni Sovétríkjiamma. Eft-
ir lát Stalíns dæm/du Stal'ín-
istar í Prag, Husak í ævilamigt
fanigelsi og bann var eklkj lát-
inm lauis fyrr en árið 1960.
Hamm fékk ekki að flullu upp-
reisn æmu fyrr em mú fyrir
noklkrum áruim, Þegar Rú-ssar
réðuiat inm í landið 21. ágúsfc
sl. var Husak forimigi slóvak-
íska arms kDmmiúmistaiflokks-
in® og hanm leit á inmrásinia
sem naiuðsymlegar bráðabirgða
aðgerðir og varaði fólk við
upp.sfceyt, er gæiti baft í för
með sér emn alvarlegri að-
gerðir. Þegar svo Rússar loks
gátu boliað Dulbcek frá, fékk
Husak sitöðuma. Flestir mumu
þó sammála um að stöðuveit-
imgin hafi verið mjög skiíl-
orðsbundin.

Skotin á flótto
Köningshofen, V.-Þýzkalandi,
7. ágúst — AP.
LÖGREGLAN í Königshofen
slkýrði frá því í dag að austur-
þýzkir landamæraverðir hefðu
skotið einn félaga sinna, er hann
reyndi að flýja yfir til Vestur-
Berlínar. Segir lögreglan að
flóttamaðurinn hafi verið kom-
inn um 12 metra vestur yfir
landamærin þegar austur-þýzku
verðirnir hófu Skothríð að hon-
um. Féll þá flóttamaðurinn til
jarðar, alvarlega saeirður að því
er virtist.
Áður en vestur-þýzkum landa
mæravörðum tókst að korna
flóttamanninum til hjálpar,
náðu Auscur-Þjóðverjarnir hon-
um, og fluttu hann með sér aiust
ur yfir lándamærin. Var flótta-
maðurinn svo fluttur á brott í
sjúkrabifreið, og er ékki vitað
hve illa særður hann var. Hafa
móti gengishækkun, en sósíal
demókratar eru fremur henni
fylgjandi. Vafalítið mun ekk
ert gerast í gjaldeyrismálum
Þýzkalands, fyrr en í fyrsta
lagi eftir þingkosningarnar
þar, sem fram fara í septem-
ber.
Ákvörðun frönsku stjórnar
innar sýnir augljóst, að núver
andi leiðtogar hennar ætla að
leysa vandamál Frakklands á
raunhæfari hátt en de Gaulle.
yfirvöld í Vestur-Þýzkalandi
sent austur-þýzkum yfirvöldum
mótmæli vegna' þessarar árásar
innan landamæra Vestur-Þýzka-
lands.
Skammt 'frá Königshofen, við
landamærin hjá Coburg, reyndi
rúmlega tvítug kona að flýja yf-
ir landamærin til Vestur-Þýzka-
lands. Austur-þýzkir landamæra
verðir slkutu á konuna og hæfðu
Minnisvnrði
um Vilhjdlm
Stefdnsson
ÞANN 3. ágúst síðastliðinn var
minnisvarði um landkönnuðinn
Vilhjálm Stefánsson afhjúpaður í
fæðingarbæ hans, Arnes > Mani-
toba. Minnisvarðinn er eftirlík-
ing af steinlíkönum, sem Eski-
móar kölluðu „inushuk“ og not-
uðu í sambandi við hreindýra-
veiðar.
Miinin/iis v arð inn, siem eir úr stern
sbeypu, er eflbir mynidlhöggvairainin
Waillfcer Yarwood frá Tananibo.
Orð VilUhjiáiims sjálifls enu Jetruð
á mi'niniÍ3va®Sainin: Ég veit hvaða
neynslu óg h'ef h/Lotið og ég veit
hversu miikils vir®i hún er mér.
ísl'e'ndiinigamiir Grettiir L. Jó-
Ihaminsisiarv, dir. Þorvaldiuir Jónssion,
dir. VaHdikniar Eylainds og frú V.L.
Siigurðsson voru vi/ðisfcödld aflhj úp-
iun míi mnirsvarðarus.
hana í aðra öxlina, að því er
virtist. Gafst konan þá upp og
var handtekin.
- FLUG
Framhald af bls. 3
í sambandi við sýninguna fer
hér fram flugsýning, fallhlífa-
stökik, sem verður um aðra
helgi, góðflugsikeppni um næstu
helgi frá Sandskeiði, fyrri dag-
inn í flugi, en seinni daginn í
marklendingum og nauðlending
ingum, og verður keppt um stór
an bikar, sem Skeljungur gefur.
Nefndin hefur skrifað brezk-
um yfirvöldum til að fá hingað
frægustu listflugsveit í heimi,
Red Arrows, og standa vonir til
að hún geti komið hingað ein-
hvern tíma á meðan á sýning-
unni stendur.
Boðið hefur verið hingað
Frank Frederidkason, lifþjálfe
firá Vancouver, úr slkandinavísiku
flugsveitinni, og hefur hann kom
ið við sögu flugsins fyrr á árum.
Síðast en eklki sízt ber að
nefna það, að hingað mun koima
Anders geimfari, sem allir kann-
ast við, og ýmsir muna, að kom
hér, er hann var hér í æfingum
undir tungl'ferð ásamt félögum
sínum. Fór hann með íslenzkan
25 eyring í fyrstu ferð mannaðs
geimfars kringum tunglið. Eklki
er endanlega ákveðið, hvenær
hann kemur, en unnið er að því
að fá hann til að sýna hér mynd
ir frá ferð sinni og halda fyirir-
lesfcur um hana.
Flugdagurinn verður 31. ágúst,
og verður hann með svipuðu
sniði og vant er.