Morgunblaðið - 22.11.1969, Page 14

14
MORGU NBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 22. NÓV. 1>960

Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
RitstjórnarfuMtriii
Fréttastjóri
Auglýsingastjóri
Ritstjórn og afgreiðsla
Auglýsingar
Áskriftargjald kr. 165.00
1 lausasölu
H.f. Árvakur, Reykjavík.
Haraldur Sveinsson.
Sigurður Bjarnason frá Vigur.
Matthías Johannessen.
Eyjólfur Konráð Jónsson.
Þorbjörn Guðmundsson.
Björn Jóhannsson.
Árni Garðar Kristinsson.
Aðalstraeti 6. Srmi 10-100.
Aðalstræti 6. Sími 22-4-80.
á mánuði innanlands.
kr. .10.00 eintakið.
„SKEMMTILEGT UPPATÆKF4
i^uðmundur skáld Böðvars-
^ son ritar afar fróðlega
grein í Þjóðviljann í gær. Rit-
smíð þessari er fyrst og
fremst ætlað að bera blak af
framferði Sovétríkjanna í
Tékkóslóvakíu. En Guðmund
Böðvarsson munar ekki um
áð lýsa í leiðinni velþóknun
sinni á helztu glæpaverkum
Sovétríkjanna á síðustu þrem
tir áratugum. Ofbeldisárás-
inni á Finnland er lýst þann-
ig, að Rússar „sáu sig nauð-
beygða til að taka þann brú-
arsporð, sem herjum Hitlers
var annars ætlaður“.
Griðarsáttmáli einræðis-
herranna Stalíns og Hitlers,
sem hleypti síðari heimsstyrj
öldinni af stað var aðeins
„berstjómarlist“ af hálfu Sov
éfcmanna. Uppreisnin í Ung-
verjalandi var einungis til-
raun ti'l „að koma þar enn á
ný til valda hinum gömlu
feapítalistum, Hortysinnunum
frægu, sem ekki létu sér allt
fyrir brjósti brenna".
Og þá er komið að Tékkó-
slóvakíu. Um það mál segir
Guðmundur Böðvarsson
skáld: „Og nú stöndum við í
miðjum fellibyinum frá
Tékkóslóvakíu. Þegar ég
snemma sumars var staddur
í Reykjavík, þá fann ég að
hitinn í sumum mönnum var
mjög hár .... Auðvitað fóru
heldur ekki fram hjá mér
frekar en öðmm þær viðtök-
ur, sem María Þorsteinsdótt-
ir, Friðjón Stefánsson og
Torfi Ólafsson fengu, er þau
komu heim úr sinni Berlínar-
för — kaldar kveðjur úr öll-
um áttum, fyrir það eitt, að
þau játuðust ekki einhliða og
gagnrýnislaust til fylgis við
þá fordæmingu, sem Rússum
skyldi ger fyrir sitt skemmti-
lega uppátæki austur þar í
Varsjárbandalaginu“.
Guðmundur sfcáld Böðvars-
son hefur talað og er óþarft
að hafa um það fleiri orð. En
líklegt má telja, að skáld-
bræður hans í Tékkóslóvakíu
eigi erfitt með að skilja þá
sérstæðu kímni að lýsa inn-
rás Sovétríkjanna í land
þeirra, sem „skemmtilegu
uppátæki“.
Óhreinlyndi og blekkingar
V/firlýsing, sem hljómsveitin
Trúbrot birti í £ær vegna
þátttöku hljómsveitarinnar í
fundarhaldi í Háskólabíói sl.
laugardag, gefur glögga
mynd af vinnubrögðum
þedrra manna, sem að þeirri
samkomu stóðu. Þegar hljóm
sveitin var beðin um að koma
fram á þessari samkomu, var
meðlimum hennar tjáð, að á
þessum fundi yrði rætt al-
mennt um frið í heiminum,
en pólitík ekki blandað inn í
það mái. Síðan segir í yfir-
ýýsingu hljómsveitarinnar:
„Aldeilis annað kom í ljós hjá
ræðumönnum, sem misnot-
uðu aðstöðu sína í málflutn-
ingi. Allt friðarvandamál
þeirra virfist beinast að Suð-
ur-Víetnam og Bandaríkjun-
um, en við viljum, þó ekki sé
nema frá aðeins víðara sjón-
arhomi, spyrja t.d.: Af
hverju var ekki einu orði
ræfct um nauðsyn þess, að
rússneski herinn færi burtu
úr Tékkóslóvakíu? Standa
Tékkar okkur ekki nær en
Víetnamar?"
Einn af meðlimum hljóm-
sveitarinnar skýrði Mbl. frá
því, að á sunnudaginn hefði
verið gérð tilraun til þess að
fá meðlimi hljómsveitarinnar
til þess að taka þátt í aðför
Jónasar Ámasonar, alþingis-
manns og félaga hans, að
fréttamönnum útvarps og
sjónvarps. Hefði því að sjálf-
sögðu verið neitað.
Eitt af því, sem ungt fólk
feann öðru fremur ekki að
meta er óhreinlyndi og svik-
semi. En forráðamenn fund-
arins í Háskólabíói hafa nú
verið staðnir að blekkingum
og óhreinlyndi í sambandi við
þann fund. Má því þrátt fyrir
allt segja, að nokfeur ávinn-
ingur hafi orðið af brölti svo-
nefndra „Verðandi-manna“:
Ungir sem eldri vita nú
hversu heiðarlegar bardaga-
aðferðir þedrra eru.
Markmið geimferða
¥ annað sinn á nokkrum
mánuðum hafa Banda-
ríkin sent menn tiil tunglsins,
og eru þeir nú á leið tid jarð-
ar aftur. Fyrsta tunglferðin
vakti gífurlega athygli um
aíllan heim og þótt síðari ferð-
in hafi einnig vakið almenna
afchygli er augljóst, að jarðar-
búar taka tunglferðum nú
þegar sem sjálfsögðum hlut.
Innan Geimferðastofnunar
Bandaríkj anna hafa um nokk
urt skeið staðið deilur um þá
stefnu, sem fcafea eigi í könn-
un geimsins á næstu árum.
Telja margir vísindamenn, að
ekki hafi verið lögð nægileg
áherzla á vísindalegar rann-
sóknir geimsins, en meira
upp úr því lagt að koma
mönnum til tunglsins og til
bafca aftur. Nú hefur því
marki verið náð, sem Kenne-
dy hedtin Bandaríkjaforseti
setti á sínum tíma, að senda
BÓKASPJALL
----------(o
EFTIR
STEINAR LÚÐVÍKSSON
ÞVÍ verður ekki á móti mælt, að
þorri þeirra bóka, sem út eru gefnair
á íslenzku ár hvert, koma á markað-
inin tvo sílðuisitu máruuðii ársiimE, og að
sala á bókum er að verulegu leyti háð
gjafamarkaði jólanna. Slikt jólabóka-
flóð hefur lengst af verið sér-íslenzkt
fyrirbrigði, en nú virðist þróunin í út-
gáfu málefnum nágrannaþjóðanna
stefna í æ vaxandi mæli í sömu átt,
þrátt fyirir allt önnur og hagstæðari
skilyirði, sem þar eru til bókaútgáfu.
Nokkuð hefur verið rætt og ritað um
orsakir og afleiðingar svo tímabund-
irmair bókaútgáfu og virðast flestiir
þeirrar skoðunair, að mjög slæmt sé að
hún skuli ekki dreifast yfir lengra
tímabil. Bókafélögin tvö, og þó eink-
um og sér í lagi Almenna Bókafélagið,
hafa dneift útgáfu sinni yfir allt árið,
og er ekki annað að sjá en að það gefi
sæmilega góða raun, þótt vel skipu-
lagt dirieiifinigiairkiarfi sé þair an allls
viaiía mikiiivæigit atriðii. Elklkii er nieinina
stökkbreytinga að vænta á hinu al-
menna útgáfustarfi í náinni framtíð, í
þessum efnum, nema ef veira kynni að
ríkið gengi að kröfum rithöfunda og
kieypti 500 eimtiölk aif bófcuim þeirræ
Slíkt ætti að minnka áhættu útgefenda
tifl. milkillla miurua og stuiðllia að jiafniairi
bókaútgáfu.
Helzti ókostur þess, að bækur dreif-
ast að verulegu leyti út sem gjafir,
hlýibur alð vena sá, að ainm.ajr veluir og
kaupiir bækumar en sá er les þær og
vanður eiigiandii þelriria. Reyndiair þeifckja
gefendumir oft á tíðum bókmennta-
smekk viðtakamda og reyna að haga
vali sínu í samræmi við það og einn-
ig er opinn sá möguleiki að skipta
bókum í bókaverzlunum, og mun tölu-
vert um það. Meira að segja getuir
kveðið svo rammt að slíkum bókaskipt
um, að bækur sem álitnar eru metsölu-
bækuir fyrir jól, falli langt niður, þeg-
ar dæmið hefur endanlega verið gert
upp.
En það er aftur á móti stór kostur,
einkum fynir útgefendur hvað almenn
ingur er fús til þess að kaupa bækur
til jólagjafa. Til þeirra hefur oft verið
gripið, þegar velja þarf gjöf handa
náunganum, enda hafa þær hingað til
verið ódýrari en flest það sem memn
mundu ella velja til gjafa. Og útlit er
fyrir, að svo varðd eiirundig í ár, þnáittt
fyrir óhjákvæmilega hækkun á verði
þeirna.
í viðtali er birtist nýlega í Morlgun-
blaðinu við bókaútgefanda einn, kom
fram, að á rúmlega einu ári hefur bóka
gerðarpappír hækkað um rúmlega
lOOprs. og eftir síðustu kjarasamninga
bókagerðainmanna hækkaði svo allur
pitentsmiðjukostnaður um 31prs. En
þrátt fyrir þessar stórfelldu tilkostn-
aðar hækkanir mun bókaverð ekki
hækka hlutfallslega eins mikið. Útgef-
endur munu gera allt sem þeir geta
til þess að halda bókaverðinu niðri,
og ræður þar sennilega mestu um hvað
aaantoeppmjin iþedirra á miiM'i er arðim
hörð. Verð bókanna mun seninilegast
verða frá 400—800 fcrióiniur, og fer það
eftir stærð þeinra og gerð.
Ölliuim úttgefenidum ber siaimain uim, aJð
upplög bótoa fari stöðiugt miruntoamdi O'g
er iþalð éðllilleg aíileiðinig iþesis, að stöðiugt
eru fieiiri tiiltílar á bo'ðstóiliuim. Það mium
t.d. teljast góð sala í bók sem selst í
meira en 1500 eintökum, og heyra til
undantefcninga, að bækur seljist í
3000 — 4000 eintökum. Reyndar bera
þeir eru spurðir um sölu bóka sinna,
bókaútgefendur sig jafnan vel, þegar
og eiga það meira að segja til að
gefa upp tölur, sem engan veginn fá
staðizt.
Morigunblaðið birti mýlega viðtöl við
marga bókaútgefetndur, þar sem þeir
voru inntir eftir jólabókum sínum í ár.
Athyglisvert var við upptalningu
þeirra, hvemsu miifcið veirður um endur-
útgáfu bóka. Er það örugglega ein af
ráðstöfunum útgefenda til þess að
halda kostnaðinum niðri, því að í mörg
um ti'lvitoum hafa þessiar bæto.ur iegið
hjá þeim premtaðar, en óbundnar. Það
er ekki nema góðra gjalda veirt, að
draga aftur fram í sviðsljósið góðár
bækur, sem hafa verið ófáanlegar á
miartoaðmium í nnörig ár, en hiM er svo
annað mál, að það virðist ríkjandi sjón
armið hjá bókatoaupendum að kaupa
ekki eldri bækur en þær sem koma út
á viðkomandi „jólaári”, og því stór
vafasaimit, hvað mifcið sielist af þesisum
endurútgáfum.
Hið háa tilkostnaðarverð við bóka-
garð býðutr mörigium hættum hieim. Fyr-
ir utan það, að færri kaupemdur fá3t,
verður valið meira til útgáfu af bók-
um, sem útgefendur fá ódýrar í hand-
riti. Má slíkt glögglega sjá á áður-
nefndri upptalningu bókaútgefenda á
jólabókunum, en þar er mjög áber-
andi stór hluti þýddar bækur, eftir lítt
nafnkunna höfumda. Þá skapast einn-
fremur hætta á að minna verði vand-
að til gerðar og ytra útlits bókanna
en áður, — notaður verði verri pappir
og lakara band. Er slíkt miður æski-
leg þróun, þar sem manni skilst, að
íslenzk bókagerð megi illa við að detta
úr þeim söðli er hún situr nú í.
Miklar umræður hafa faráð fram um
þörfina á tollalækkun á efni til bóka-
gerðar, en ríkiskassinn veirður jafnan
að hafa sitt og ekki gott að benda á
það sem ætti að koma í staðinn, ef
þessir tollar yrðu felldir niður. Ungur
rithöfundur hefur komið flriam með þá
sifcoðiim, aö aesifciilagaisti sfiuiðiniinigiuriinin
við rithöfunda væri almenn lækkun á
bókaverði og lagði hann til, að lista-
mannalaunum og öðrum hlunnindum er
rithöfundar hafa notið, yrði fónnað til
þess að ná þessu fram. Varla má búast
við því að kenning þessi njóti fylgis,
þótt athyglisverð sé hún. Upphæð lista
mannalauna mundi alla vega hrökkva
skammt til niðurgreiðslu tollanna. En
hitt er svo öfugþróun, sem hægt er að
ráða bót á, að erlendar bækur og
tímarit sem flutt eru til landsins, eru
'llítt toíllaðiar. Þalð má varilia miiininia vera,
en að siiítot sé siatit uinidiir siamia tiodllhatt oig
hriáefnLÖ. Þótt igenigisfellinigar hafi lieitt
það af sér, að erilenidiar bætour haifa
hæklfca'ð venuilega í verði skontir
þó töiuvert á jöfln/Uð.
KVIKMYNDA-
SÝNING
GERMANÍU
ÖNNUTR kvifcmyndasýning félags
irus Genmaniíu verður í Nýja bíói
marmað géimfar til tunglsirLS
fyriir 1970. En hvert verður
marfcmið geimferðanna á
næsfcu árum?
í dag, laugardag, tol. 14. Að þeasu
sinni verða sýndair þrjár stuttar
fræðslumyndir auk fréttamyndar
frá V-Þýzkalandi.
Sýnd verður imynd frá Wittgen
stein siam liggur í suðaustur hluta
Nordrhein-Westfalen, en hérað
þetta heifur verið tökið undir nátt
úruvernd. Þá verður sýnd mynd
frá eyjumuim Halligen við vestur
strönd Sohleswig-Holstein. Varp
ar myndin ljósi á liifnaðarhætti
fólks í þassu tBremmjir alfslkieiktota
hóralðli. 3. fræðdlumyinldlán igriein-
ir frá Iflfi ungs pilt% sem lærir
sjómennaku á strandiflerðaisfkipi.
Mynd þessi er að mestu leyti tek
in af lífinu eins og það gerist í
raun og veru um borð og liggur
etotoi handrit til grundvallar
þeim samtölum, siem fram fara.
Að lókum verður sýnd frétta
mynd flrá ýmsum atburðum, sem
gerzt hafa í V-Þýztoalandi ný-
lega. Sýndar eru svipmyndir frá
þýzku meistarakeppninni í fim
leilkum og frá keppni meistaralfé-
laga í knattspyrnu. Þá er sýnd
svipmynd frá heimsóton franska
forsætisráðlherrans, Pompidou ti'l
Bonn o. m. fL
Aðgangur að toviltomyndasýning
unni er öllum heimilh, börnum
þó aðeins í fylgd með fullorðn-
um.