Morgunblaðið - 22.11.1969, Qupperneq 15

MORGUNiBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 22. NÓV. 1969
15
Rannsóknastörf of
illa launuð
- skaðlegt íslenzku atvinnulífi,
segir Haraldur Ásgeirsson
forstjóri í viðtali
Á FUNDI rannsóknaráðs nú
fyrir skömmu flutti Harald-
ur Ásg-eirss«n forstjóri Rann
sóknastofnunar byggingariðn
aðarins erindi, þar sem hann
ræddi mikilvægi rannsókna
og hve skaðlegt hann telur
það islenzku atvinnulífi að
launa ekki betur þá, sem að
rannsóknum vinna. Byggði
hann erindi sitt m.a. á athug-
unum sem hann hefur
gert á launakjörum starfs-
fólks Rannsóknastofnunar
byggingariðnaðarins.
Þar sem ýmiislegt at'hyglis-
vert kom fram í erindi Har-
aldar átti Mbl. við hann við-
tal, þar sem hann skýrði frá
því helata, sem hann drap á
í erindinu. Sagði Haraldiur
m.a.:
— f>að er eklkiert leyndar-
máll, að ég ber mikinin ugg í
brjósti, vegna þess, að ég tel
rannsófcnamál okkar vera í
ömiurleigu ástandi, nú, þegar
við stöndaim ef til vill á
þröðkoádi nýrra atvininu
breytinga, og tel ég að röng
lauinapólitík í landinu sé ein
af aðialorsökum þessarar
siiæimsk/u. Rannsóknir eru ein
verðmesta auðlind landisíns og
raumar uppsprettan að hin-
uim öllum. Það verður að leggja
miklu meiri rækt við að
virkja þessa orku en gert hef
ur verið — beizla hana og
iáta hana mala gull
Þekkingu
vantar ekki
- en skilning
— í rauninni vantar ekki
þekkingu hieldur frekar skiln
ing á því, hvað þeikking er.
Mér sýnist oft litið á þekk-
ingu sem eittlhvað, sem beri
að geyma í fallegu bandi í
bókaihiillum. En sú þekking, sem
ég tala um að þurfi að virkja
er hin tækníbundma þekking
og hún er lífræn og síbreyti-
leg. Hún er og þarf að vera
virkur þáttur í sérhverri at-
vinnugrein.
— í erindi mínu kom ég
inn á þajý að við þygginga-
rannsóknir skynjuðum við
þekkingarskortinn bezt af
fyrirbærum úr starfi okkar
og tók noklkur dæmi. Það hróp-
ar á aukma þekkingu þegar:
a) 5 milljón króna steypu-
mannvirki þarfnast 2 milll'j.
króna viðgerðar eftir 5 ár
b) 5 milljón króna gatna-
viðgerð hverfur á einuimvetri
c) tvö aðeins 30 ára orku-
ver þarfnast stífluendurbygg
inga
d) við byggjum svo dýrt að
það hlýtur að reynast ofviða
atvinnuivegum okkar að full-
nægja samsvarandi launa-
kröflum
e) við verðum að greiða
hundruð milljóna til útlend-
inga fyrir hönnun og eftirlit
með ísl. mannvirkjagerð.
Ég taidi upp sitthvað fll'eira,
enda er af nógu að taka.
— Það er gott, meðan við
getutm stært oklkur af sex-
földiutm afla fisikimannsins,
miðað við aðrar þjóðir. En er
óhjáfcvæmilegt að arðurinn
af þessum m.ilkla dugnaði
hverfi_ í „byggingaskia.ndala“?
— Omnuir hlið þessa máls er
að fyrirbyggja áföOD, en hin
er leitin að nýjum, endiurbætt
uim leiðum og er hún vissu-
lega enn árangursvænlegri.
Við höfuim ekki ráð á því
frekar en aðrar þjóðir að snið
ganga ran nsók n as ta rfse m ina
og því lengur sem við drö-g-
um að hefja skipiuilagsbundna
ra n nsókn ast arfsemi, því dýr-
ara verður það okktur.
H.araldur Ásgeirsson forstjóri
Rannsóknastofnunar bygging-
ariðnaðarins.
Launamálin
erfiðasti
þröskuldurinn
— Og þá kem ég að launa-
málutnum, sem ég hef frá upp
hafli starfsemi Rannsókna-
stotfnunar byggimgariðnaðar-
ins haldið fr.am að væru erf-
iðasti þrösfculdurinn. Ég fór í
gegnum ævitekjuútreifcninga
starfsfólibsins og sýndi fram
á, að sérfræðingur með 5 ára
erlent háskólanám að baki
þyrfti að hafa um 30 þús-
und króna laun á mámuði til
þess að hafa aflað sarna ráð-
stöfunarfjár eftir 20 ára starf
og jafnaldri hains, sem ekki
hieflur gengið í framhalds-,
skóla og jafnan unnið fyrir
13 þúsund krónum á mánuði.
— Útreifcmimgar mínir voru
dætmi'gerðir, — enda fengtu
þeir misjafna dóma á fluindin-
um — þótt ég hafi síðar feng-
ið yfirlýsingu frá æðri stöð-
um uim það, að florsendur
væru hógværar og útreikn-
ingar sanngjarnir.
— Það skiptir ekki máli
hvort það er florel'dri eða
e.t.v. happdrættisvinningur,
sem stendur undir fram-
færslukost’naði nemandans.
Framfærslan verður að telj-
ast stofnkostnaður að starfi
sérfræðimgsins. Við Rann-
sóknastofnun byggingariðnað
arins starfa nú m.a. þrírverk
fræðimenntaðir doktorar.
Þeir voru níu og tíu ár í er-
lendum háskólum við að afla
sér menntutnar. Ég held að hver
maður, a.m.k. ef hann er kom-
inn á kosningaaldur, hl'jóti að
Skilja, að þessir menn hljóta
að þurfa milklu hærri laun en
hinir, sem aldrei hafa misst af
tekjuöflliunartíma.
— Ég vil skjóta því hér inn
að mér er meinilla við það,
þegar menn, sem ætia má að
vilji vera ábyrgir í orðum
símum, stagast á því, að bseta
þurfi kjör hinna lægstlaun-
uðu, án þess að gera sér grein
fyrir hverjir þolendur þessa
orðalags eru.
Lægra en
kauptrygging
yélstjóra
— Mér sýnist áramgur af
þessu verða sá að langskóla-
ganga er „glamoriseruð“ á
römgum forsiendtum, en byggð
upp á miinnimáttarkennd hjó
hinum, sem ékki velja skóla-
leiðimar út í atvinnulífið.
Þetta er sl'æmt, því að báðir
eru vissulega jafngildir borg
arar. Upplýsingar um það,
hvers vegna bæta þurfi kjör
in, þurfla að liggja fyrir. Góð
kjör alþjóðar eru það, sem
keppt er að — en ég tel mig
'hafa haldigóð rök fyrir þeirri
fluil'lyrðingu minni á flundin-
utn, að það, væru glöp að mis-
miurna í vísitöta efltir brúttó
lau n au pphæ ð'uim. Brúttólaun
eru allt annað en ráðlstöfumax-
tefcj'ur.
— Launakjör langsbóla-
genginna manna við rann-
sótonastofna'nir eru ekki við-
unandii að mínu viti, en skiln
ing á því vantar. Dæmi um
þetta er að lau.n sérfræðinga
hafa um margra ára skeið
verið hin sömu og kauptrygg
ing vélstjóra á fiskibátum,
en nú er kauptryggimgin orð-
in a.m.k. 10 prs. hærrL
Laun sótt eftir
„banyænum’,
leiðum
— Eg lýsti því yfir að ef
kjörin væru ekki lífvænleg
væru launin sótt eftir öðrum
leiðurn og þar bjgrgaðd hver
sér sem bezt hann gæti. Dr.
Þórður Þorbjarnarson lýsti
þessu líka með mörgum greini
legum dæmum,. Gallinn er
bara sá, að slíkar leið'ir eru
baninvænar fyrir rannsókna-
starfsemina. f fyrsta lagi er
ljóst að þetta kemur fram í
minnkaðri afkastagetu stofn-
ana. f öðru lagi skapar
þetta úlfúð og öfund milli
starfsmanna, sem hafa mis-
góða aðstöðu til þess að skara
eld að sinni kötou. í þriðja
l'agi spillir þetta möguleikum
ti'l stjórnunar í starflseminni
og loks kemux þetta niður á
viðhaldi manna á menntun
sinnd öltatm til skaða.
— Við byggingarannsókn-
ít var tekin upp sú stefna að
vinna lengri vinnudag, þar
sem við nálgumst ekki að
komast yfir þau störf, sem
fyrir okkur liggja. Tilgang-
urinn var að hielga stofnun-
inni starfskrafltana í stað
þess að þeir leituðu út fyrir
stofnunina eftir launaiuppbót
unrx. En verðbóltgan og mits-
beiiting vísitöta hetfur nú gert
þetta al'ls ófullnægjandi.
— Hvort víð höldium starfs
mtönnunum? — Já, það villl
svo vel til að hér er eikkert
framboð eða eftirspurn eftir
vísindamönnum. Hafi menn
köllun til rannsótonastarfa
hlj'óta þeir að bindast stofln-
untum — þeir verða ríkisþjónar.
Sama máli gegnir um aðstoð-
artfiólk á rannisóknastofnun-
um og sérfræðinga. Þjálfað
fólk er ekki á boðstótam og
því getur það valdið mitolu
tjóni fyrir stofnanirnar ef
sl'ífct fólk hrökklast þaðan
fyrir launaskort til óbætan-
lags skaða fyrir ísilenzkt at-
vinnulíf.
Gunnar Helgason í borgarstjórn;
Bæta þarf f élagsaðstöðu
í Árbæ og Breiðholti
FÉLAGSSTARFSEMI í Árbæ og
Breiðholti var til umræðu í borg
arstjórn á síðasta fundi hennar.
Kom fram að nnnið er að upp-
byggingu ýmiss konar félagsstarf
semi í hverfunum, eins og nánar
er rakið í úrdrætti úr ræðu
Gunnars Helgasonar, borgarfull-
trúa Sjálfstæðisflokksins hér á
eftir.
Í.R. hefur sótt um athafna-
svæði fyrir starfsemi sína í Breið
holti, og ennfremur lvefur Æsku-
lýðsráð í huga að hef ja starfsemi
þar.
Umræður þessar spruttu út af
tilliöguflutningi Jóns Sn. Þor-
leifssonar (K) um félagslega
þjónustu við þestsi hverfi. Benti
tillöguimaður á það í ræðu sinni,
að um margt skorti félagslega
þjónustu í þessum hverfuim eins
og raunar í nýbyggðum hverf-
um. Hins vegar ættu allir að
vera sammála um, að þessi út-
hvei'i i ættu eiklki einungis að
vera v fnstaðir íbúanna, heldur
einnig hvettfi, þar sem þeir gætu
notið áikveðinnar þjónustu, t d.
Skorti þar kvikmyndahús og veit
ingahús, svo áð dæmi séu tekin.
Gunnar Helgason ræddi til-
lögu Jóns og sagði þá m.a.:
Eins og kunnugt er gerir aðal-
skipulag Reýkjavíkur ráð fyrir
viðslkiptamiðstöðvum í Ár-
bæjar- og Breiðholtshverfum,
auk sérstakra útivistar- og at-
haflnasvæða fyrir félagasamtö'k
svo sem íþróttatfélög og önnur
shk.
Skipulagið er gert með það
fyrir augum, að þeir borgarbúar,
sem eiga heima í þessum hverf-
um verði aðnjótandi sem beztrar
þjónustu í viðskipta-, menning-
ar- og félagslegu tilliti og þurfi
sem minnst að sækja í því efni
út úr hverfunuim.
Alltaf mun þó talka nokkurn
tíma í nýjum hverfum, að upp
kcimist sú aðstaða og þjónusta,
sem æslkileg má teljast, sem
stafar af ýmsu, og er etklki
nema að takmörkuðu leyti á
valdi borgaryfirvalda, svo sem
hraði á byggingu verzlunar- og
annarra viiðlkiptafyrirtækja. Því
þó að ákilyrði séu veitt um bygg-
ingartíma, er ekki al'ltatf við það
staðið.
Varðandi framkvæmdir á veg-
um borgarinnar, er það að segja,
að auðvitað verða borgairyfir-
völd á hverjum tíma að meta,
hvaða tframlkvæmdir eru nauð-
synlegastar miðað við það fjár-
magn, sem yfir er að ráða
hverju sinni.
í tillögu borgarfulltrúa Jóns
Snorra Þorleifssonar, sem hér
liggur fyrir, er gert ráð fyrir
því, að borgin beiti sér fyrir
byggingu félagsiheimila í Árbæj-
ar- og Breiðholtshverfum og
leggi til þees fé. í þessum félags-
heimjluim eiga m.a. að vera kvilk
myndasalur, veitingahús og fund
arsalur auk annarrar aðstöðu í
saimbandi við félagsstarflsemi í
hvertfunum.
Þó að þessi tillaga væri sam-
þýklkt nú, er ljóst mál, að bygg-
ing slíkra félagsheimila tæki
Gunnar Helgason.
nolkkuð langan tíma og leysti því
ékki fyrst uim sinn þann vanda,
sem þarna er á höndum, auk
þess sem ég tel aðrar fram-
fcvæmdir í hverfunuan líklega
nauðsynllegri og geta þjónað
svipuðuim tilgangi, svo sem skóla
byggingar. Þá er ég ekflci viss
uim, að slík tfélagsheimili leysi
vandann í félagsmálum hverf-
anna, nema að nokkru leyti. Má
í því sambandi benda á reynsl-
una af Félagsheimili Kópavogs,
en mér hefur verið tjáð, að fé-
lögin í Kópavogi, sem aðild eiga
að félagsheimilinu þar, séu
óánægð með starfsemi þess og
m.a. að æskulýðsráð kaupstað-
arins treysti sér ekki til að hafa
starfsemi sína þar af ýmsum
ástæðuan.
Nú er verið að vinna að lausn.
flestra þeirra verlkefna, sem ætl-
azt er til, að leyst verði með
byggingu þeirra félagsheimila
sem um getur í tillögunni.
Eftir tillögu fræðslustjóra og
borgarbókavarðar h@fur borgar-
ráð alveg nýlega rætt um að
korna upp bókasatfni í Breiðholts-
hverfi á næsta ári. Annað hvort
í leiguhúsnæði eða eigin hús-
næði og veit ég ökki betur, en
að borgarráð m'uni leggja til að
fjártframlag til borgarbólkasatfns-
ins verði aukið verulega á næsta
ári meðal annars með þetta í
huga.
Þá er stutt síðan að bókabíll
var tökinn í notkun með sér-
stöku til'liti til þess, að annaist
þjónustu við úthverfin í saim-
bandi við útlán bóka. Unnið er
við byggingu skóla í báðum
hverfunum, og er þeir verða tfull-
byggðir, er mér tjáð, að slkapist
aðstaða tiil fundahalda í þeina
báðum og eitthvað mun Árbæj-
arskólinn þegar hatfa verið nýtt-
ur í þeim tilgangi. I Breiðholts-
s'kóla á einnig að verða kvik-
myndaisalur, en hann verður
byggður í III. áfanga, sem á að
Framhald á bls. 17