Morgunblaðið - 05.05.1970, Page 3

MORG UNBIjAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 5. MAÍ 1D70
3
Vemdun og eyðing“
99
Frá fundi áhugamanna um nátt
úruvernd í Háskólabíói
ÁHUGAMENN um náttúruvemd ur saman nýting og
efndu til fundar um virkjunar-
áform og verndun Mývatns og
Laxár í Háskólabíói sl. sunnudag.
Fundinn sóttu um 700 manns og
samþykktu flest allir fundar-
menn eftirfarandi ályktun á fund
inum:
„Fundur áhugamanna um nátt
úruvernd, haldinn í Háskólabíói,
sunnudaginn 3. maí, skorar á rík-
isstjórn og aðra ráðamenn orku-
mála að falla frá öllum þeim
virkjunaráformum í Laxá er
valda áhættu og tjóni á hinum
viðkvæma náttúrulífi þessa dýr-
mæta svæðis.
Fundurinn lítur svo á, að Lax
ár- og Mývatnssvæðið sé í flokki
þeirra dýrgripa þjóðarinnar, sem
á engan hátt megi spilla eða tefla
í hættu.
Jafnframt skorar fundurinn á
Alþingi að samþykkja hið fyrsta
lög um vemdun þessa svæðis.“
Sérstaklega hafði verið boðið
til fundarins, þeim Knúti Otte-
sted rafveitustjóra á Akureyri,
Bjarna Einarssyni bæjarstjóra á
Akureyri og Bimi Friðfinnssyni
bæjarstjóra á Húsavík. Vörðu
þeir allir framkvæmdaáætlun við
Gljúfurversvirkjun í Laxárdal
að ákveðnu marki, en aðrir eft-
irtaldir ræðumenn mæltu á móti
henni: Þórir Baldursson, arki-
tekt og Andrés Kristjánsson rit-
stjóri, sem báðir voru framsögu-
menn á fundinum, Finnur Guð-
mundsson fuglafræðingur, Hákon
Guðmundsson yfirborgardómari,
Sigurður Magnússon blaðafull-
trúi, Sveinn Sæmundsson blaða-
fulltrúi, Jakob Hafstein lögfræð-
ingur, Axel Aspelund formaður
SVFR og Ásgeir Ingólfsson frétta
maður. Fundarstjóri var Indriði
G. Þorsteinsson.
Þórir Baldursson ræddi m.a. um
þá skammsýni framkvæmda-
valdsins að gera ekki ávallt ráð-
Stafanir til þess að vemda nátt-
úruna í sambandi við hinar ýmsu
framfevæmdir.
Taldi hann að mun meiri álherzlu
þyrfti að leggja á að láta ekki
þarfir líðandi stundar gera skaða
fyrir komandi tíma og í því sam
bandi lagði hann til að öll áform
í sambandi við breytingar á
vatnakerfi landsins yrðu ræddar
með náttúruvísindamönnum. Þór-
ir taldi öll áform um Laxárvirkj-
un slysaverk skammsýnna
manna og taldi að unnt væri að
veita orku frá Búrfellsvirkjun til
Norðurlands í stað virkjunar i
Aðaldal.
„Landið er auðugt af vaikost-
um,“ sagði Þórir, „en fara verð-
vemd.“
Andrés Kristjánsson taldi sam-
búð þjóðarinnar í mikilli hættu
ef ekki tækist að ná samkomu-
lagi um aðgerðir og tillögur
tæknimanna annars vegar og
stöðu náttúrunnar hins vegar.
Taldi hann Gljúfurversvirkjun
prófmál um það hvort fóma skuli
landinu í áföngum. „Við eigum
hægt og ékki endilega ástæða
til þess að vernda lamdið ósnort
ið, því ástæða væri til að nýta
ýmsa landkosti, en hina vegair
náttúru- sagði hanm það hlutverk Náttúru
vemdarráðs að benda á þá staði
sem vemda ber og einn þeinra
staða væri Laxá í Aðaldal. Finn
ur taldi Laxá hafa jafn mikla
sérstöðu meðal íslenzk\i fall-
vatna og Mývatn mieðal stöðu-
vatna og í engu mætti þar eyði
leggja. Finnur benti á að ekki
tjóaði til lengdar að líta málin
með gagnaugunum eimun, stöku
Þá taldi Sigurður sofandahátt
íslendiniga í náttúruvemd dæmi
gerðan með leyfum til bygginga
sumairhúsa við Þingvallavatn.
Hákon Guðmundsson ræddi al-
mennt um miáttúruvemd og naiuð
syn þess að flana ekki að neinu í
því samibandi. TaiDdi hasnn fólk
almennt hingað til ekki hafa
hugieitt þesisi mál þvi svo sjálf
sagt hafi verið að hafa sérstæða
náttúrustaði ósnortna, en nú væri
svo komið að við stæðum and-
spænis því hvort réttmætt væri
að fóma náttúruverðimætum á
altari tækninnar og hins ljúfa
lífs. „Verjum- gróður, verndum
land“, taldi Hákon að ætti að
vera kjörorð íslendinga.
að vera vaxnir upp,“ sagði Kristj
án, ,,af þeim stuttbuxum að níð-
ast á þeim náttúrufyrirbæmm,
sem eru svo mikils virði í tækni-
lausri sambúð fólksins og lands-
iris, að skiptir öllu máli.“
Andrés sagði að hægt væri að
afsaka gerðir fátækra og ráð-
villtra þjóða í eyðileggingum á
náttúrusérkennum, en íslending-
ar ættu að eiga sameiginlegt
markmið að betra landi, meiri
hamingju fyrir þjóðina með því
að halda til haga ómetanlegum
vinjum í náttúru landsins.
Knútur Ottested sagði að und-
irbúningur að Gljúfurvetrsvirkj-
un hefði staðið yfir í 6 ár áður
en fraimkvæmdir hófust og vitn
aði hann í ályktanir ýmissa fé-
lagssamtaka Norðianlands og
sagði að almenn mótmæli vænu
ekfci gegn 2 fyrstu áföngunum í
virkjuninni á Brú með 20 metra
vatnsborðShækkun. Knútur taldi
Laxá hafa oft hafa veirið hinn
mesta gallagrip í sambúðinni við
landið, en hins vegar hefðu virkj
unarframkvæmdirnar við ánna
bætt hana bæði ofan og neðan
virkjunar.
Finnur Guðmundsson ræddi
m.a. um það að afstaða Náttúru-
verndanráðs miðaðiist ekki við
búkosti eða veiðiréttindi, helduir
íslenzka náttúruvernd. Náttúru-
verndarráð sagði hann gera sér
grein fyrir því að það væiri ekki
Frá fundinum í Háskólabiói.
sdnnum yrði að taka til greina at
riði, sem ekki yrðu metin til fjár.
Axel Aspelund mælti á móti
Laxárvirkjuninni en taldi hins
vegar m.a. að virkjun í Lagar-
fljóti myndi oprna margar falleg
ar laxveiðiár jafnframt þvi að
nýta orku árinnar með virkjun.
Björn Friðfinnsson saigði að
Norðlendinga vantaði ekki raf-
orku til gaimans heldur til þess
að byggja upp margháttaöan iðn
að og sagði hann að ræður nátt
úruverndarmanna á fundinum
minntu sig á sértrúarflokka og
afturhaldsmenn. Ámælti Björn
þeim buirtfluttum þingeyingum
harðlega, sem væru að ráðast á
virkjun Laxár, en hinis vegar
bauð hann þeim lóðir á Húsávík
með vægu verði.
Sigurður Magnússon taldi
manninn hafa gefið sig of mikið
tækninni á vald án þess að láta
brjóstvitið ráða í verndun móð-
ur náttúru. Taldi hann ástæðu til
enduirmiats á öllum náttúruvernd
armálum fslendinga, ekki sízt
með tilliti til þess að íslendingar
væru sú þjóð sem einna mest
gæti grætt á verndun náttúrunn
ar með vaxandi ferðaimanna-
straumi. Taldi Sigurður m..a. að
sannanir sérfræðinga fyriir ágæti
ýmiissa framkvæmda mætti ekki
jafnframt veirða sönnun fyrir eyð
ingu lífsins á jörðunni.
Bjami Einarsson, sagði að á-
herzlu bæri að leggja á fjölbreytt
ari atvinrauvegi í landinu og
hefði áfall það sem þjóðin hafi
fengið í atvinraumálum síðustu
tvö árin átt að geta berat mönn
um á maiuðsiyn á uppbygginigu í
þessuim efnum, því að á 14 ára
samfelldu góðæri hafi þjóðin orð
ið fyrir verstu áfölluim, sem vit
að væri um í vestrænu þjóðfé-
lagi með atflabre'Sti og verðíalliniu
síðustu tvö árin.
Bjami benti á það m.a. að til
þess að koma auknurn stoðum
undir fjölþættari atvinnuvegi
þyrfti rafoorku og í þeim efnum
þyrfti ekki síður að leggja á-
herzlu á framkvæmdir Noirðan-
lands en sunnan. Bjami kvartaði
yfir því að þeir Norðanmenn á
fundinum væru aðeins þrír og
femigju ©klki jafraan ræðutímia, á
við náttúrurvemdianmiemn, til þess
að verja mál sitt.
Sveinn Sæmundsson talaðd
m.a. um niaiuðsyn þess að vera
vei á verði í allri ruáttúruvemd,
m.a. veigmia aiukiiinmiar tekjulindBr
acf fer’ðlamiöinnum oig sagðdist hann
vonia að Norðlemidáinlgar femigju
þá raforiku sem þedr þyrftu án
þess að níðzt yrði á néttúru
lamdsims.
Jakob V. Hafstein ræddi m.a.
um raáttúruvernid og fiskiræikt í
ám liandisáinis og nauðisyn þesis að
Framhald á hls. 23
ÞÉR GETIÐ FENGIÐ
OKEYPIS
MYNDALISTA,
VERÐLISTA OG ÁKLÆDAPRUFU, EF ÞÉR HRINGIÐ TIL
r ____x
OKKAR I SIMA
22900
EDA SKRIFIÐ

r> c*
Ul«„
N I
~i r,
|
Lli 1L J
Simi-22900 Laugaveg 26
STAKSTEINAR
„Af ávöxtum
þeirra skuluð
þér þekkja þá“
Það kom fram í upphafi ræðu
forsætjisráðhema í eldhúsdags-
umræðunum, að gerðar hefðu
verið ítrekaðar tilraunir til þess
að færa þessar umræður yfir í
sjónvarpið eina kvöldstund. Um
Þessa nýbreytni sagði ráðherr-
ann, að ekki hefði náðzt sam-
staða. Þeim fáu, er enn hlusta á
þessar umræður í útvarpi,
fannst þetta að vonum harla
kynlegt. Síðar í umræðunum var
upplýst, að sá, sem komið hafði
í veg fyrir þessa eðlilegu hreyt-
ingu, var snginn annar en Ól-
afur prófessor Jóhannesson.
Vel flestum er það orðið full-
ljóst, að þeir ■eru ekki margir,
sem enn hlýða á þennan lang-
hund í útvarpinu. Ekki er nóg
með, að allur almenningur hunzi
þessi löngu úreltu vinnubrögð,
heldur hafa þingmenn sjálfir, all
flestir a.m.k., viðurkennt til-
gangsleysi þeirra; galtómur þing-
salurinn ber þess líka órækan
vott.
En hvert er það ramma aftur-
haldsafl á Alþingi, sem snýst
öndvert gegn öllum framförum,
smáum sem stórum. Þar ber allt
að sama brunni: Afturhaldið og
úrtölumennirnir eru forysta
Framsóknarflokksins. Með skrúð
mælgi og fagurgala tala þessir
sömu menn svo um nýja stefnu.
En hvað hafa sömu mönn sýnt í
verki? Þeir snerust gegn stór-
iðju og nýtingu vatnsorku;
studdu ekki aðild að Fríverzlun-
arsamtökunum, sem sr grund-
völlur iðnþróunar; þeir viðhafa
háðglósur vegna hugsanlegrar
stórvirkjunar á Austurlandi; þeir
komu í veg fyrir að staðnað form
stjórnmálaumræðna á Alþingi,
sem enginn kærir sig um að taka
eftir, yrði fært í nútímabúning,
sem efla myndi áhuga almennings
i stjórnmálaumræðum. Verkin
sýna, hver hin svonefnda nýja
stefna er. „Af ávöxtum þeirra
skuluð þér þekkja þá.“
Undirstaða
lýðræðis
Stjórnmálaumræður og almenn
skoðanaskipti eru hymingar-
steinar lýðræðisins. En það get-
ur verið háskalegt að einblina
einungis á réttinn til þess að
hafa sínar eigin skoðanir, rétt-
inn til þess að koma þeim á
framfæri á prenti og mannfund-
um. Það er ekki síður mikll-
vægt, að þessar umræður fari
fram og eigi sér stað í reynd-
inni. Að öðrum kosti verður
varla talað um lýðræði í þeirri
merkingu, sem vanalegt er að
leggja í það orð.
Það er einmitt margra vísra
manna álit, að sú upplausn, sem
farið hefur eins og eldur í sinu
um vesturhvel jarðar, sé ein-
mitt að kenna stöðnuðum stjóm-
málaumræðum og skorti á al-
mennum skoðanaskiptum., Ljóst
er. að almenningur á íslandi hef-
ur ekki tekið nægilegan þátt í
almennri skoðanamyndun og
stjórnmálaumræðum. Að þvi
leyti hefur stjórnmálastarfsemin
einangrazt. Slík þróun er háska-
leg og leiðir okkur af braut lýð-
ræðis. Ýmis sólarmerki benda
til þess nú, að á þessu sé að
verða breyting. Það lýsir hins
vegar aftu rhaldstilhneigingum
að standa gegn slíkum breyting-
um. Því ber að harma afstöðu
Ólafs Jóhannessonar. Það er
brýnt mál að drepa stjórnmála-
umræður úr dróma. Það mun
treysta undirstöður lýðræðis á
1 Íslandi.