Morgunblaðið - 23.07.1971, Qupperneq 17

MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 23. JÚLÍ 1971
17
— Fyrirsjáanleg er gífurleg
aukning á jarðhitarannsókn-
um á.vegum Sameinuðu þjóð-
anna í þróunarlöndunuin,
sagði Sveinn Einarsson, verk-
fræðingur, m.a. í samtali við
Mbl. — Okkar rannsóknum
Frá Ahuchapan liáliitasvæðinu, sem nú á að fara að virkja.
Gífurleg aukning
- á jarðhitarannsóknum í veröldinni á vegum SÞ
Rætt við Svein Einarsson, verkfræðing, sem
lokið hefur rannsóknaverkefni í E1 Salvador
í E1 Salvador varð fyrst lok-
ið. En aðrar tvær sams kon-
ar rannsóknaáætlanir eru í
gangi í Chile og Tyrklandi.
Þá var byrjað á tveimur nýj-
um stöðum á sl. ári, þ.e. í
Kenýu og Eþíópíu. Og lík-
ur eru til að hafizt verði
handa fljótlega á Indlandi,
Guatemala og Nicaragua og
jafnvel í Grikklandi. Auk
þess er hyrjað að líta á jarð-
hitann með tilliti til nýtingar
í Suður-Ameríkuríkjunum.
Ég á einmitt að fara í októ-
ber til Perú í þeim erindum
og síðar e.t.v. til fleiri Suður-
Ameríkulanda.
— Það skiptir þessi lönd
.

ákaflega miklu máli að fá
virkjaða orku frá háhita-
svæðum. 30 þúsund kílówatta
virkjun í EI Salvador, sem nú
á að byrja að reisa, kemur til
með að spara þeim 1 milljón
dollara á ári í samanburði við
aðra orku, sem krefst inn-
flutts eldsneytis, hélt Sveinn
áfram. — Og þessar þjóðir
eiga svo sannarlega ekki mik-
inn gjaldeyrisforða. Auk þess
fá þær með virkjun á jarð-
hita ódýra orku til að byggja
upp iðnað hjá sér.
Sveinn hefur starfað á vegum
Sameinuðu þjóðanna í E1 Salva
dor í tvö undanfarin ár, og hef-
ur einmitt nýlega skilað loka-
Sveinn Einarsson og gestur frá aðalstöðviun S.Þ. á jarðtiitasvæð-
inu i Ei Salvador.
skýrslu um það rannsóknaverk-
efni, sem hann hafði þar á
hendi. Voru rannsóknirnar á við
komandi háhitasvæði svo j'á-
kvæðar, að nú er „landsvirkj-
un“ þeirra í E1 Salvador tekin
við og farié að undirbúa fram-
kvæmdir við virkjunina. En
Sveinn hefur verið ráðinn sem
tæknilegur ráðunautur stjórn-
arinnar i 9 mánuði, til að að-
stoða meðan þeir eru að komast
i gang. Hann er nú staddur
heima í leyfi og notuðum við
tækifærið til að spyrja hann um
þessi mál.
— Verkefnið á Ahuchapan ha
hitasvæðinu í E1 Salvador var
eiginlega i tVeimur hlutum og ég
kom inn í seinni hluta þess, út
skýrir Sveinn. I»á var búið að
finna þarna jarðhita <?g bora
eina holu og jafnframt að upp-
götva mesta vandamálið. Það
var að heita vatnið er brimsalt
og inniheldur mikið bór, sem er
hættulegt fyrir plöntur. En jarð
hitinn er á miðju miklu kaffi-
ræktarsvæði og það skapar
vandann. Aðalvandamálið var
því að finna leið til að losna
við þetta vatn eftir notkun. Á
er þama, sem gat að vísu tekið
litið af afrennslinu, en alls ekki
allt. Þetta var sem sagt dæmi-
gert mengunarvandamál —
bæði kemisk mengun og hita-
mengun,
— Okkar verkefni var í fyrsta
lagi að sanna, að hægt væri að
fá næga gufu fyrir 20—30 þús-
und kw raforkuver. Einnig að
sýna fram á að jarðhitavirkj un
væri samkeppnisfær við aðrar
virkjunarleiðir. 1 landinu er að
visu vatnsafl. sem má virkja, en
rennsli er mjög ójafnt vegna
þurrkatímans. Einnig mætti nota
kol og oliu, sem flutt er inn.
Þriðja verkefnið var svo að
leysa mengunarvandann. Við
boruðum fimm holur, 5 km að
lengd. Þær reyndust geta gefið
nægilega orku til að reka 30
þús. kw stöð. Lágmarksáætlun-
in fyrir svæðið er að það geti
staðizt 100 þúsund kw notkun,
en líklegt að það sé 10 sinnum
öflugra. Aflið er áætlað 15%
ódýrara en vatnsaflið og um
30—35% ódýrara en væri það
unnið með olíu.
— Ein af borholum okkar var
beinlínis gerð til að dæla vatni
aftur niður og var hún 1500 m
djúp, heldur Sveinn áfram út-
skýringum sínum. Þegar sam-
þykkt var að fara út í þessa til-
raun á fundi með fjölmörgum
sérfræðingum frá ýmsum þjóð-
um, þá var lögð áherzla á að
borað yrði utan við háhitasvæð
ið, til að öruggt væri að það yrði
ekki kælt þegar vatninu væri
dælt niður aftur, því sl'í'k borun
er dýr. Það sem við þurftum á
að halda var gljúpt, opið berg,
eins og er inni á hitasvæðinu.
Þar höfum við slíkt lag á 500
m dýpi og annað á 800—1200 m
dýpi. Úr því við höfðum ekki
meiri peninga, sá ég því ekki
annað ráð en að dýp'ka eina hol
una i'nni á svæðinu. Við boruð-
um þvi áfram niður þar og dæld
um vatninu aftur niður á þetta
mikla dýpi. Hugmyndin var að
reyna þannig sjálifa tæknina,
þ.e. hvort hægt væri að dæla
þannig vatninu niður. Þá mætti
taka fóðrun úr vinnsluholunni
og dæla vatninu niður. Niður-
staðan var æði skemmtileg og á
þá lund, að i stað þess að áður
voru allir sannfærðir um að
forðast bæri að dæla vatni nið-
ur á sjálíu jarðhitasvæðinu, þá
eru nú flestir komnir á þá skoð
un að það eigi maður einmitt að
gera.
— Það hefur sem sagt tekizt
að leysa mengunarvandann með
því að dæla heita vatninu affcur
niður á sama stað?
— Já, við erum búnir að dæla
niður 90 lítrum á sekúndu síð-
an í febrúarbyrjun, og ekki get
að merkt að það hafi kælt svæð
ið á nokkurn hátt. Það sem við
vorum hræddastir við, var að
steinefnin, og þá einkum kísi'Il,
mundu falla út í holunni sjálfri
og stifla hana. Niðurstaðan varð
sú, að ef vatnið kólnaði ekki nið
ur fyrir 150 stig, þá var þetta
í lagi. Með þvi móti að haifa
vatnið svo heitt er reýnslan
mjög góð. En þetta þykir okkur
no'kkuð hár hiti á vatninu, sem
skilað er. Ef við gætum lækkað
hitastigið, mundi það lækka til-
kostnað í gegnum öll stig vinnsl
unnar. Svo að nú liggur fyrir
að fara að íikra sig niður á við,
fimm stig í einu, og sjá hvaða
áhrif það hefur.
— Það er búið að ákveða að
virkja, er það ekki? En af
hverju breyttust skoðanir
manna svona á því hvar ættl að
dæla vatninu niður aftur?
— Jú, það er farið að undir-
búa virkjun. Og varðandi hina
spurninguna, þá græðist tvennt
á því að dæla vatninu aftur nið-
ur á háhitasvæðinu. Anonað er
það, að svæði geta þornað upp,
og hafa sézt merki um það á
ítalíu og jafnvel líka Nýja Sjá-
landi. En með þvi að dæla vatn-
inu aftur niður, þá er búið að
Framhald á bls. 21
Aðallieiður Guðnmndsdóttir, ko na Sveins, með sölukonu af indl
ánakyni í Guateniaia.