Morgunblaðið - 14.11.1971, Page 7

MORGUNBLABIÐ, SUNMUDAGUR 14. NÓVEMBER 1971
39
MAGNÚS GUNNARSSON'
komandi iélafr haíi í samþykkt-
Tjm síniuim viðunaindi ákvæði til
verndar á hagsmunum almennra
hfeuthafa, þótit í minni hluta séu.
JAFNRÉTTI
1 SKATTLAGNINGU
Reynsáan heíur sýnít, að erfitt
igetur verið fyrir hkttabréí að
feeppa við önniur sparnaðar-
íorwi, nema. á grundveili jaftnrétt
ís, að þvi er varðar skattlagn-
i risgu. Með skattalagabreyt-
•ngunini í vor má seigja, að mjög
Iiafi verið dregið úr misræmi í
þessu efni að því er varðar
h&uiafjáreign og sparif járeign.
ívur seim regiur þéssar eru ekki
emn orðnar virkar, er þó of
tnemmt að dæma um raunveru-
leg áihrif þeirra, en mismunun i
eJkattlagningu hefur vafaJaust
Iwngað til verið einn heizti fjöt-
w tim fót aimemnom hlutabréfa-
váðskiptutm, eins og ég hef áður
benit á.
ÖRYGGI FJARFESTINGAR
Um þriðja atriðið, öryggi fjár-
fteetingarinnar, gegnir að ýmsu
leyti svipuðu máli og arðgjöfina.
Draga má veruiega úr þeiirrá
áheettu, siem samfara er hluta-
bréfaikaupum, ef kaupandi bréf-
anna getur átt aðgang að traust
um upplýsingum um efnahag fyr
irtsekisins og raunverulega af-
komu þess. I>ess vegna er nauð-
symiegt, að það skilyrði sé sett
íyrir skráningu, að viðkomandi
htiutafélög gefi út fuMikamna
reikninga, er uppfvlili sfrangar
endursikoðunarkröfur og séu
þannig uppsettir, að þeir gefi
sem réttasta mynd af hag félags
ins.
MÖGULKIKAR
A SÖLU BRÉFANNA
Loks ætti tiilkoma kaupþings
að skapa auikið öryggi fyrir því,
að eigendur hluttabréfa geti selt
þau á viðunandi verði, ef nauð-
syn krefur. Það mun þó óhjá-
kvæmitega taka þó nokkum
lima að breikka svo markaðinn
að þetta verði tryggt svo við-
uoandi sé. Hér er hins vegar
wm svo veigamikið atriði að
ræða, ekki eingöngu fyrir bréfa
éigendur, heldur einniig fyrir-
tæiká, sem seija viilja ný htu a
bréf á markaðnum, að gera verð
ur sérstakar ráðsitafanir til þess
að breikka hlutabréfamark-
áðinn. Mi.kiivægt stkref i þessa
át.t var stigið með stofnun Fjár-
fes ingarfélags Isðands, en auk
þess kæmi til greima að breyta
löguim og reglum banika, spari-
sjóða, liífeyrissjóða og fleiri að-
Ha, þannig að þeir megi kaupa
og lána út á hfliutabréf, sem
sikráð eru á kaupgengi, inm
an ákveðinna takmarka.
Mér virðist það, sem nú hef-
ur verið rnikið, benda ótvírætt
tiH þess, að unnfl sé að búa þann
ig um hnútana, að hkitafé geti
orðið efíiirsótf spamaðarform af
hálifu aknennings. Skilyrði fyrir
þessu er þó það, að settar verðj
miklu strangari reglur um sitarf-
semi kaupþimgsikráðra hlutafé-
laga en annarra félaga. Regiur
þessar verða að ná til margra
atriða, svo sem útgáfu og forrns
ársreikninga, vemdunar minni-
hiiuta og afnáms takmankana á
sölu hlutabréfa. Vegna hinna
ófuilikomnu hlutafélagalaiga, sem
enn eru í gildi hér á landi, verð-
ur óhjákvæmilegt, að seitja verði
i ka u pþingsregl u r alil.ítarleg
ákvæði um þau skilyrði, sem
kaupþingsikráð htotafélög verða
að fiultkiægja. Ég hefði þó talið
æsikiiegra, að flest þessi vanda-
mál yrðu leyst með endurskoð-
un hUutafélagaiaganna, enda hef
ur iausileg köunun bent tii þess,
að fá eða engin meiri háttar
Mutafélög hér á landi geti upp-
fyllt þau skilyrði, setn hér er tal
ið nauðsyniegt að eetja, netna
samþykktum þeirra verðí breytt
að meira eða minna ieyiti.
HLUTAFÉLÖG UPPFYLLI
SETT SKILYRBI KAUPÞINGS
Hér kem ég þá að hinni meg-
irtMáð málsins, hvort hlutafélög
muni telja sér fært að uppfyila
siKkar reglur, þannig að þau
gieti boðið bréf sin fram á kaup-
þimgi.
Eins og nú standa sakir, eru
öE heiztu htutafétög á ísiandi
meira og minna lotouð, og þeim
er stjómað af tiköluiega litlum
hópi manna, sem ektoi hafa síð-
ur áhuga á þeirri. aðstöðu, sem
yfirráð í félaginu gefa beint og
óbeimt en þetan hagnaði, sam
greiddur er af Mutafé. Ég segi
þetta á emgan hátt í ásökunar-
sikyni, þar sem þessi afsitaða er
eðli'lieig afieiðinig þeirra að-
stæðna, sem hér hafa verið. Á
meðan sú skoðun ríddr, að ekki
sé unnt að selja Mutabréf að
nokkru ráði tiil ailmennings, er
ekki helöur sérsitök ástæða tii
þess fyrir hiiutafélög að miða
sikipulag sitt eða siíarfisemi við
hagsmuni mangra smárra hlut-
hafa. Spurnin.gin er hins vegar
sú, hvort hægt sé að bneyta að-
stæðuim þannig, að heSztu hluta-
félög landsins sjái sér hag i þvi
að opna félögin og taka á sig
ýmsar nýjar kvaðir í því skyn.i
að gera hluitabréf félaganna selj
anliagri. Bendir visisuiega margt
til þess, að hér sé um að ræða
eitt mesta óvissuatriðið varð-
andi þann árangur, sem væn.ta
megi af stofnun kaupþings.
Sannleikiurinn er sá, að stofmun
kaupþings og skráning Muíta-
bréfa verður að miklu leyiti að
byggjast á áhuga fyrirtækjanna
sjálfra. Ef ek'ki tekst tiltöiiuiega
fljóttega að fá nokkur stærstu
hftútafélög landsins til að upp-
fyila kröfur um kaupþings-
skráningu, er mjög hætt við því,
að kaupþingið muni koðna nið-
ur ag arldrei komast yfir fyrsta
og örðugasta hjallann.
ATHUGUN SEÐLABANKANS
1 niðurlagi erindis sins minnt-
ist dr. Jóhannes á, að starfs-
menn Seðlabankans ásamt dr.
Þórði Eyjólfsisyni fyrrv. hæslla-
réttardómara hefði samið drög
að kauþþimgsregilugerð, sem ver -
ið hefur til athugunar i stjóm
bankams. Næsta sikref'ið i mál-
inu yrði viðræður ntalU Seðla-
bankans og viðskiptamálaráðu-
neytisins, en bankinn hetfur þeg-
ar beint því til ráðunieytisins, að
hafin verði hið bráðasta endur-
skoðun hlutafél'agalaganina, en al-
mennt er talið að núverandi lög-
gjöf sé alvariegur þrándur i
götu heilbrigðra hlulabréfavið-
sikipta.
Sameigin-
legur
gjaldmiðill
í Comecon fyrir
árið 1980
Efnahagsbandalag Austur-
Evrópulandanna hefur sett sér
það markmið, að samhæfa fyrir
1980 hina mismunandi gjald-
miðla landanna. Kom þetta ný-
lega fram í viðtali við seðla-
bankastjóra Tékkóslóvakíu
Svaíopluk Potac.
Með tilUti til ráðstefnu Come-
con landanna í ágúst, sagði
Potac að löndin mundu fljótlega
auka mjög not sán af sameigin-
legum gjaidmiðii.
Hann heitir
HRÚCALDl
Ný hugmynd gerði
mikinn usla í Evrópu.
Poki fylltur plastkúl-
um tók á sig mynd og
varð að stól. Stóð hani
þegar öllum stólum
framar enda ber hann
nafn sitt með réttu.
Hann ffæst í ADAM
Chinchilla
SOKKABUXUR
Roylon Chinchilla, 30 den
með silkimjúkri áferð er
nýjung, sem vert er að
vekja athvgli á. Nýjar
sendingar væntanlegar
fljótlega.
Umboðsmaður:
ÁCÚST ÁRMANN HF.
Sími 22100.
flicd DC-6
ú
Oslóar
alla sunnudaga/
þriðjudaga/ og fimmtudaga
LOFTLEIDIR