Morgunblaðið - 14.11.1971, Blaðsíða 8

MORGUNBLAÐDÐ, SUNINUDAGUR 14. NÓVEMBER 1971
40

Úr endur-
minningum
Lyndon B.
Johnsons

■*~ *'»*<*■ ií j*... "* M
-ii * v» ss?!s*™í*<1**8 ■« ->.< ~
21. júU 1965 ákvað Johnson að senda hershöfðlngjnm síniim í Vietnam þá menn og þan her-
gögn sem þeir töldu sig þiufa.
Tonkinflóaárásin og
upphaf loftárásanna
í ENDURMINNINGUM sín-
lun fjallar Lyndon Baines
Johnson eðlilega mikið um
stríðið í Vietnam, þar sem
það var efst á baugi í utan-
rQdsstefnu Bandaríkjanna
öll árin, sem hann var for-
seti. í einum kafla bókar-
innar fjallar Johnson um
ákvörðunina um að hefja
sprengjuárásir á N.-Viet-
nam, eftir Tonkinflóaárás-
ina, er norður-vietnamskir
tundurskeytabátar gerðu
árás á bandarísku tundur-
spillana U.S.S. Maddox og
U.S.S. C. Turner Joy.
Johnson segir að upphafið
að þessu máli hafi verið árás-
irt, sem gerð var á U.S.S.
Maddox í ágúst 1964. Aðfarar-
nótt 2. ágúst hafi skeyti bor-
izt til Washington þar sem
Skýrt hafi verið frá því að 3
n-vietnamskir tundurskeytabát
ar hafi gert árás á tundurspill-
inn, en skipstjóri Maddox
hafi svarað árásinni með skot-
hrtð ag jafnframt beðið um að-
stoð flugvéla. Ekki varð mann
tjón um borð, eða skemmdir á
skipínu sjálifu. Bandarxsku
fktgvéiiamar löskuðu alla tund
urskeytabátana. Johnson kallaði
þegar saman aha helztu ráð-
gjafa sina og er fregnir af at-
buirðinum höfðu verið kannað-
ar nákvæmlega var ákveðið að
grípa ekki til gagnaðgerða, þar
eð hér gat verið um mistök
n-vSetnömsku skipstjóranna að
ræða. Ákveðið var að senda
stjöminni í Hanoi harð-
orða mótmælaorðsendingu, þar
sem hún var vöruð við að ef
atburðurinn endurtæki sig
myndi slSkt hafa alvariiegar af-
leiðingar í för með sér.
Johnson segir að svo virð-
ist, sem Hanoistjómin hafi ekki
ítetoið þessa orðsendingu alvar-
lega, þvl að tveimur dögum síð
ar gerðu n-vietnamskir tundur
Skeytabátar aðra árás og þá á
tundurspililana tvo, sem áður
er getið um. Hér var það að
BandaHkjastjórn tók ákvörð-
un um að gera gagnáréis á bát-
ana, bækistöðvar þeirra og
auk þess olíustöð í N-Vietnam.
Þessi áíkvörðun var ekki tek-
in, fyrr en rækilega hafði ver-
ið gengið úr skugga um
að skipin hefðu raunverulega
orðið fyrir árás og þegar öll-
um gögnum hafði verið safnað
saman voru menn á einu máli
um að svo hefði verið. John-
son kallaði þá saman öryggis-
ráð siitt til fundar, tiil að ræða
málið og skömmu síðar ræddi
hann við þingleiðtoga. John-
son sagðist hafa sagt við þing-
leiðtogana að hann teldi nauð-
synlegt fyrir stjórnina að fá
samþykkta þingsályktunartil-
lögu, þar sem lýst væri yfir
stuðningi við aðgerðir stjórn-
arinnar í SA-Asíu, til að
styrkja stöðu hennar. John-
son segist hafa sagt þeim að
hann vildi ekki grípa til að-
gerða, nema með fuMtingi
þingsins. .Allir leiðtogarnir
tjáðu honum að þeir teldu að
tiillagan yrði samþykkt með yf-
irgnæfandi meirihluta
SA—-ASÍUÁLVKTUNIN
Johnson segir að hugmynd-
in um að fá þingið til að sam-
þykkja slíka tillögu hafi ekki
verið ný af náMnni. Hún hafi
fyrst komið fram, er byrjað
var að ihuga aukna þátttöku
Bandarikjanna í striðinu i Viet
nam, en Johnson segist aliltaf
hafa borið þá von í brjósti, að
hægt yrði að kornast hjá því.
En hann segir: „Eftir árásirnar
í Tonkinflóa gátum við ekki
lengur verið svo vissir i okk-
ar sök. Við vissum ekki nema
kommúnistar væru að undirbúa
stórfellda innrás inn í S-Vitet-
nam og að þeir gætu hugsan-
liega fengið Kinverja til liðs við
sig. Möguleikarnir voru fjöl-
margir og ég vildi tryggja að
við yrðum viðbúnir hiinu
versta. Til þessa þurfti ég að
fá stuðning þingsins fyrirfram
við hverjar þær aðgerðir, sem
grípa yrði tll.“
RÆÐU FRESTAÐ
Johnson hafði ákveðið að
skýra bandarísku þjóðinni frá
ákvörðuninrti um loftárásirnar
síðar um kvöldið í ‘Sjónvarps-
og útvarpsræðu, en frestaði
því um rúmar tvær klukku-
stundiir þar til flugvélarnar
voru komnar á loft til að gefa
ekki stjórninni í Hanoi tæki-
færi til að gera ráðstafanir til
að verjast árásinni og einnig
til að tryggja það að Kínverj-
ar fengju að vi'ta strax og flug
vélarnar kæmu yfir Tonkin-
flóa, að þeim væri ekki beint
gegn þeim, heldur væri hér
um aðgerðir að ræða gegn N ■
Viietnam. 1 gagnárásunum voru
25 tundurskeytabátar eyðilagð
ir og 90% af olíutönkunum í
Vinh. Bandarikjamenn misstu
tvær flu'gvélar.
Þingsályktunartillagan var
samþykkt i Öldungadeildinni
með 88 atkvæðum gegn 2 og
fulltrúadeildin samþykkti hana
samhljöða með 416 atkvæðum.
Johnson segir að SA-Asíuþings
álykt'Unartil'lagan hafi oft ver-
ið ranglega kölluð Tonkinflóa-
tillagan. Tillaga þessi var svo.
hljóðandi: „Bandáríkjaþing
veitir Bandaríkjaforseta stuðn
ing tóil að girfpa til allra nauð-
synlegra aðgerða til að brjó'a
á bak aftur vopnaða árás á
bandaríska heri og til að fyrir
byggja frekari árásir. Einníg
að Bandarikin séu tilbúin til
að gera allt það sem forsetinri
telur nauðsynlegt, þ.á.m. beit-
ingu hervalds, til að aðstoða
hvert það land, sem á aðild að
hinum sameiginlega SA-Asíu
varnarsamningi, sem biður um
aðstoð t±l að verja frelsi sitt
LOFTÁRÁSIR
Johnson segir að hugmviid-
in um að gera loftárásir á N-
Vietnam í gagnaðgerðaskyni
hafi lengi verið rædd innan
stjórnarinnar og í bandarísk-
um blöðum, en hann segir að
fyrsta ár sitt í Hvita Húsinu
hafi hann a.ldrei fengið form-
lega tiiilögu þess efnis, sem ail-
ir ráðgjafar hans hafi stutt.
Hann segir að í hvert skipfci,
sem málið hafi verið rætt, hafi
menn venj'ulega minnt á hæfct-
una, sem loftárásum yrði sam-
fara, á að Kínverjar fengju af-
sökun fyrir meiriháttar ihlut-
un í Vietnam. Dean Rusk hafði
miklar áhyggjur af því að ef
þjarmað yrði að N-Vietnam, þá
myndu Sovétríkin auka
spennu I Berlin og löndunum
fyrir botni Miðjarðarhafs.
Johnson segist hafa verið sam-
mála Rusk, þvi að aðgerðir og
markmið Bandarilkjamanna I
Vietnam hafi verið takmörkuð
og hann hafi viljað halda þeini
þannig.
SVARTSÝNI
Johnson segir að árið 1964
hafi hann sífellt verið að fá
skýrslur frá herforingjum og
embættismönnum, þar sem mik-
iilar svartsýni gætti um þróun
mála í S-Vietnam. Snemma í
janúar 1965, fékk John-
son skýrslu frá Maxwell Tay-
lor, þar sem hann sagði m.a.
„Það hallar stöðugt undan fæti
hjá okkur og við verðum að
taka áhættuna á að breyta tiL
Ef við gripum ekki til já-
kvæðra aðgerða nú, þýðir það,
að við bíðum ósigur í náinni
framtíð." Johnson segir að
þetta hafi verið einróma álit
allra hernaðarsérfræðimga og
að borgaralegir ráðgjafar sin-
ir hafi, með trega þó, komizt að
sömu niðurstöðu, því að ekki
hafi þýtt annað en að horfast
í augu við kaldar staðreynd-
ir. |
27. janúar fékk Johnson
skýrslu frá ráðgjafa sín-
um MacBundy, þar sem Bundy
sagði að hann og McNamara
væru þess fullvissir að Viet-
namstefna stjórnarinnar gæti
aðeins leitt ti'l hroðaiegs ósig-
urs. Bundy sagði að þeir væru
þeirrar skoðunar að að- I
eins væri um tvær leiðir að j
ræða, beitingu hernaðarvalds !
til að knýja í gegn breytingu á !
stefnu kommúnista eða að !
reyna eftir fremstu getu að 1
fara samningaleiðina til að
bjarga þvi sem bjargað yrði áti
þess að stefna ástandinu í meiri
voða. Bundy sagði að þeir höll
uðust fremur að fyrrnefndu
leiðimni.
PLEIKUÁRÁSIN
Johnson rekur því na;st þró-
un þessara mála næstu daga á
eftir, þar sem svartsýni gættí í
síauknum mæli og hver ráðgjaf
inn af öðrum hvatti til auk-
inna hernaðaraðgerða. Ákvörð-
unin um fyrstu loftárásírnar á
N-Vietnam var tekin eftir að
kommúnistar höfðu gert mikia
árás á bækistöðvar 'aanda-
rLskra hernaðarráð'gjafa við
Pleiku, þar sem 9 Bandaríkja-
menn féllu og yfir eitt hundrað
særðust. Árásirnar voru gerð-
ar á 4 skotmörk og tóku þátt
í þeim bæði bandarískar og s-
vietnamskar flugvélar. Tveimur
dögum síðar kom MacBundy
frá kynnisfierð til S-Vietnam og
skýrði Johnson frá því í
skýrslu sinni að ástandið væri
orðið svo alvarlegt að ósigur
væri bara spurning um vikur
eða mánuði ef Bandaríkin
gripu ekki til nýrra aðgerða.
MacBundy lagði til að gripið