Morgunblaðið - 28.12.1971, Blaðsíða 24

MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 28. DESEMBER 1971

24
MARGRÉT GUNNARSDÓTTIR,
VON - ÁTTRÆÐ
„OG kvæðið er um konu og
mann, sem áttu bæinn, byggðu
bann.“
Nei, þetta er ekki kvæði og er
bieldur ekki vitnað til ljóðs í orð-
um á blað með með bleki ritað,
heldur ljóð skrifað lifs á land.
„Ó, leyf mér þig að leiða
tii iandsins fjaliaheiða
um sælusumrin löng.
Þar angar blómabreiða
við bliðan fuglasöng,“
evona sungum við þá. Fyrir
íimmtíu árum átti fólk hugsjón-
ir á íslandi. Það brauzt áfram
-gegnum frumskóga af torfærum
til að gera þær að veruleika.
Færa þær frá skýjum og tindum
niður á jörðina. Og þessar hug-
ejónir gátu fæðzt eða öliu held-
-ur ljómað á ólíklegustu stöðum
4ijá ólíklegasta fólki. Smalinn í
hiíðimii, stúlkan við hlóðimar,
kaupmaðurinn í búðarkompunni,
móðirin við vögguna, allir gátu
eignazt sína mynd, hyllt sína
hugsjón út yfir hriinginn þrönga.
Og þetta fólk gat flogið á klæði
sinna hugsjóna og orðið að ódauð
iegri fyrirmynd á þann hátt ein-
an, að lifa samkvæmt hugsjón
sinni. Þannig var með hjónin. i
Von, kaupmannshjónin í búðinni
á Laugavegi 55. Þau voru sam-
hent og dugleg, sparsöm og
nægjusöm, þótt þau á hinn veg-
inn gætu verið höfðinglynd og
rausmarleg.
Fjöldinn sagði, að þeim gengi
veL Þau efnuðust á öllu. Og öí-
undin sagði að þau væru rík og
gætu allt en gerðu mest af þvi,
að safna fimmeyringum í ibúð-
inni sinnd, sem ekki þætti þó
neinn glæsibær nú á dögum.
En hvort sem þau voru rík eða
óskar ef tir starfsfölkí
í eftirtalin
störf=
BLADBURÐARFOLK
ÖSKAST
Hverfisgata II — Reynimelur
Túngötu — Tjarnargötu I —
Háteigsvegur — Tjarnargata II
Sóleyjargata — Skipholt I —
Austurbrún I — Lynghagi
Laufásvegur frá 2-57 — Selás
Suðurlandsbraut — Langahlíð
Afgreiðslan. Sími 10100.
Umboðsmaður óskast
til dreifingar og innheimtu fyrir Morgun-
blaðið í Gerðahverfi Garði.
Upplýsingar hjá afgreiðslustjóra, sími
10100 eða umboðsmanni, sími 7128.
Garðahreppur
Barn eða fullorðin óskast til þess að bera
út Morgunblaðið í ARNARNES.
Upplýsingar í síma 42747.
KOPA VOGUR
Sími 40748.
Blaðburðarfólk óskast.
DIGR ANESVEG — IIRAUNTUNGU.

fátæk, um það veit ég ekki og
hef þó þekkt þau í 40 ár, þá áttu
þau sér draum. Og sá draumur
var að gera aurana eitt með lífi
lands og þjóða.
Þau ræktuðu mela og móabörð
og gerðu úr þvi græna jörð.
Og þau menntuðu dæturnar og
það var einmitt til að kenna
þeim að lesa, sem mdg rák á
þeirra fjörur. Og hjónin i Von
voru ekki eitt í dag og annað á
morgun. Þau voru traustir vinir
og staðfastir þegnar.
Og þess naut landið, sem þau
gengu um og fólkið, sem þau
völdu að vinum. Vetrardag
nokkurn gekk umkomuiaus kenn
araskólanemi upp stigann í Von
og var fagnað af húsfreyju, með
hiýju handtaki, Ijúfu brosi,
skýru orðfæri og léttum hlátri og
af dætrum hússins með ljóma
blikamdi augna og seiðandi eftir-
væningu, dulúðgri spum.
Húsbóndinn, kaupmaðurinn
var að vega grjón og höggva
kjöt og vissi að hann þyrfti að-
eins að skreppa upp andartak að
heilsa þessum „unga manni“,
annars mundi Maggý hans sjá
um þetta adlt fyrir „systurnar
litíu“.
Og vormorgun kom ég að
Gunnarshólma, þar sem allt iog-
aði af lífi. En áður voru eyrar við
Hólmsá og holt og börð í Hraun-
jaðri.
Húsfreyja tók á móti mér í dyr
um hvita hússins á grundinni
grænu í garðinum. Og nú var
bros hennar kannski enn bjart-
ara, orðin enn hraðari, en þó jafn
skýr i hverju atkvæði.
Og við bjuggum til blómabeð
í garðinum og gróðursettum tré
sitt hvorum megin dyra hússins.
Ofujflitla anga, sem ilmuðu í
sólkyrru morgunsins í nánd
hvítasunnu. — Annar anginn
varð að stóru tré, sem lifir, hinn
dó reynda.r löngu seinna, en
skildi samt eftir sprota, sem
spratt upp í hans stað. Og hús-
bóndinn, kaupmaðurinn úr búð-
inni kom á kvöldin og gekk um
í garðinum eins og ungur guð í
aftanhlænum sem saet er frá í
Hf Útbod bSamningar
Tilboðaöflun — samoingsgerð.
Sóleyjargötu 17 — »lmi 13583.
HÖRÐUR ÓLAFSSON
hBestaréttadögmaður
skjateþýðandi — ensku
Austu-strœtí 14
sdmar 10332 og 35673
goðsögnum þjóðanna. Hann var
þögull að vanda, en sagði
kannski örfá orð, sem urðu að
veruleika lífi klædd. Hann tal-
aði og það varð. „Annars sér hún
Maggý mín um þetta allt,“ sagði
hann, þegar hann hallaði sér út
um bilgluggann að morgni
snemma og fór hægt niðyr veg-
inn, hægt og mjúklega, en kom
þó aldrei of seint.
Og það var áreiðanlega rétt.
Hún Margrét var lífið og sálin í
sérhverri framkvæmd og fylgd-
ist með öllu af lipurð og innlifun.
Hún skipti aldrei skapi. Hún
byrsti sig aldrei, bara brosti, tal-
aði hratt og skýrt og hló við,
kannski stundum ofurlítið
glettnislega eða meinlega, eftir
því sem áheyrandi tók því. Og
þarna var margt að sjá, margt
að starfa. Það voru ekki einungis
víðáttumikil tún sem blöstu við
vegfarendum, þar sem áður voru
rnelar og börð við ána, heldur
voru þanna hjarðir á beit, síð-
júgra kýr, með spakleg djúp
augu, lömb að leik og jafnvel
kalkúnar, sem litu út eins og
flyksur í fjarlægð. Þarna voru
Mka fannhvít hænsni í stórum
breiðum flokkum og lágfættar
kindur í kofa og refir í stíu. Og
svo má ekki gleyma svínunum,
sem gáfu frá sér dularfull hljóð,
einkum á morgnana, en áttu ann
ars friðsælt sambýli undir sama
þaki og kýrnar, rauð voru þökin,
hvitir veggir, græn tún.
Og þarna vann margt fólk,
sumt útlent af fjarrænum strönd-
um. Það var forvitnilegt og
frábært á ýmsan hátt, allt frá
dönskum fjósameisturum og sér-
fræðingum í svínarækt og jarð-
yrkju, hænsnahirðingu og mæl-
ingum til stúdenta og listamanna,
sem fengu vinnu í kreppunni hjá
Gunnari í Von.
Og svo voru ungar stúlkur, eig
inkonur í heimsókn og ekki má
gleyma ráðskonunum á Gunn-
arshólma. Því húsfreyjan, hún
Áttadagsgleði
stúdenta verður haldin í LAUGARDALSHÖLLINNI
31. des. 1971 kl. 23—04.
Hljómsveitin Náttúra leikur fyrir dansi.
Veitingar (vín, gosdr., brauð) seldar á hagstæðu verði.
Verð miða í forsölu er kr. 350.—, en kr. 450.— viö innganginn.
Forsala miða í anddyri Háskólans 28.—31. des. 1971 kl 15—17.
SHl
Aramótaferð í Þórsmörk
Fario verður á gamléfsdags-
morgun kl. 7 og einnig kl.
13.30 og komið heim á sunnu-
dagskvöld. Farseðlar í skrif-
stofunni.
Ferðaféleg Islands,
Öldugötu 3,
símar 19533 og 11798.
Fíladelfía, Reykjavík
Almeonur biblíolestur í kvöld
kl.8.30. Einar Gíslason talar
um efnið: Englarnir.
Hjálpræðisherinn
Þriðjudag kl. 20.30 Jólahátíð
fyrir almenning. Auður Eir VH-
hjólmsdóttir caud. theol. talar.
AMir velkomnir.
Mavgrét, var ekki ráðskona bús-
ins, en hún var ráðkona. Hún sá
um allt, og allir lutu henni með
sjálfsagðri hlýðni. Hún kunni tök
á öllu og gat látið allt þetta ól'ika
fólk, sem gat litið út eins og
„Kaos“, sem allt gæti tvístrazt
til allra átta heims vinna að settu
marki, stefna að einum ósi far-
sældar og gróandi. Ég vissi það
ekki þá, en finn það þeim mun
betur í fjarlægð, hvað þetta e<r
mikil snilli.
Og allt þetta gerðist svo hljóð-
lega og íallega, að misklíð sem
stundum gerði vart við sig í þese-
um mislita hópi, hvarf eins
og berangurinn inn í gróanda
vorsins. Og ekkert okkar, sem
þarna vorum, íslenzk eða útlend,
munum gleyma þessum stað, þess
um dögum og vikum í Edens-
garðinum hennar Margrétar í
Von við heiðarbarminn. Aðeins
eitt þarna átti svipaða aðstöðu
og húsfreyjan. Það var áin.
Hóknsá sjálf, sem streymdi lygn
og sæl í leyni úti við hæðirnar.
Enginn heyrði niðinn, nema
hlustað væri, því að þarna er allt
svo slétt, þótt uppi á heiði sé.
En án árinnar væri þarna varla
líf né gróður. Hún er uppsprett-
an, lífsvakinn. Og srtundum, eink-
um á síðkvöldum eða snemma
morguns, var eins og lágur þytur
í lóftinu frá ánni. Og þá hlustuðu
stráiin jafnt sem steinarnir. Það
vissu allir að áin var þama. Og
það var hún, sem var móðirin.
Svo ætti ekki að gleyma öllum
gestunum, sem komu á kvöidin
til að skoða, stundum frá fram-
andi löndum, og dáðust að land-
náminu og landnemunum i heið-
inni, höfðu varla séð annað eins
við svo frumstæð skiiyrði í svo
hróstæugu landi, sögðu þeir.
Og veizlurnar i Von og á Gunn-
arshólma þær voru ekkert gróm.
Vel var veitt og ríkmannlega af
rausn og höfðingskap og gest-
irnir margir og virðulegir og þó
engum gleymt af vinum húss og
heimilis, þótt minni máttar
þættu.
Og húsfreyjan gekk um jaínt
í eldhúsi sem danssal, hæglát,
háttvís og myndaifleg, spaugsöm
og létt í máli, brosljúf og björt
og hafði á öllu hugsun og for-
sögu jafnt í sanáu sem stóru, og
ekki vantaði forsjá í öllu.
Takmarkið var, að allir nytu
gleðinnar og réttanna og faeru
ríkari en þeir komu af reynslu
hins góða. Veizlum þessum, sem
hétu jólagleði og töðugjöld munu
engir gleyma, sem urðu þess
láns aðnjótandi að vera þátttak-
endur og vinir fjölskyldunnar.
Þar fylgdust að rausn og hóí-
semi, svo ekkert varð um oí né
af öfgum, aðeins eitt: Himneskt
er að lifa. Og um ailan þennan
gróamdi heim islenzkrar sveita-
sælu og starfandi handa hlupu
dæturnar, svífandi eins og fiðr-
ildi eða leikandi eins og lömb, og
giaðværar raddir heyrðust i
hrauninu og hlátur barna við
ána.
Og í litilli stofu uppi á loítinu
var aldin kona, sem fylgdist með
öllu, bíessaði, bað og vann, lét
fjúka í hendingum og fagnaði
æskudraumi, sem dóttirin haíði
gert að veruleika i heiðinni, móð-
ir Margrétar húsfreyju, átti
þarna sinn unaðsreit.
Um Gunnarshólma var ort af
einum vinanna og gestanna,
Kristjáni Jónssyni, ljóð, sem end-
ar svona:
„Höfuðbýlishús i hvirfing,
hrauns við jaðar vegleg standa.
Snilldar þrifleg úti og inni.
Iðnin sést til beggja handa.
Gunnarshólma grundir víðar
gesta augum broshýrt íagna,
fuglar, dýr og fjöldi gripa
forvitni og undrun magna.“
Og nú eru ár Margrétar í Von,
húsfreyjunnar í vorlöndum heið-
arinnar, landnemans við Hólmeá
orðin áttatíu. Enn er hún sem
fyrr hress i máli, einörð í orð-
um, elskuleg, broshýr og ákveð-
in, allt í senn.
Enn er ilmur af kökum og
kaffi, angan gestrisninnar söm á
móti gestinum, sem kemur upp
stigann i Von.
Enn er sól-skin við borðið í stof-