Morgunblaðið - 05.03.1972, Page 16

16
MORG UN'BL AÐÍÐ, SUNNUDAGUR 5. MARZ 1972
O.tgefandí hif Átvafcur, R;éy!kiavík
Fna'mkvæmda stjóri Hasrafdur Sveinsson
•Rtetjórar Matthías Joh.anneasen,
Eýjólifur Konráð Jórissor?
AðstoSarritstjóri Stýrmir Gunnarsson
Rftstfórnarfiuiítrúi Þrorbjönn Guðmundsson
Fréttastjóri Bjöm Jóíhannsson
Augíýsingastjðri Ámi Garðar Kristinsson
Ritstjórn og afgreiðsla Aðalstræti 6, sími 1Ö-100.
Aug'fýsingar Aðal'straeti 6, sfmi 22-4-80
Áskriftargjard 225,00 kr á imánuði innanfandis
f fausasö'tu 15,00 Ikr eintakið
fjallaði sérstaklega um þetta
ófremdarástand, sem skapazt
hefur sl. fimmtudag og sam-
þykkti ályktun þar sem seg-
ir m. a., að afleiðingin af
drættinum á afgreiðslu skatta
frumvarpanna sé sú, að fjár-
hagur sveitarfélaganna og
framkvæmdir allar á árinu
verði í óvissu. Ennfremur
segir í ályktun borgarstjórn-
ar Reykjavíkur, að þessi
dráttur komi sér' sérstaklega
illa fyrir Reykjavík og önn-
ur sveitarfélög, sem hafi með
VEGIÐ AÐ HAGSMUNUM
REYKJAVÍKUR
I Tm það bil þrír mánuðir
eru liðnir frá því að rík-
isstjórnin lagði fram á Al-
þingi frumvörp sín um breyt-
ingar á skattalögunum. Þrátt
fyrir að nær fjórðungur árs
“er liðinn frá því að þau sáu
fyrst dagsins Ijós hafa þau
enn ekki hlotið afgreiðslu og
2. umræða um þau hefur ekki
farið fram á Alþingi. Fyrsta
lífsmark með þessum frum-
vörpum sást á þinginu fyrir
nokkrum dögum, er fram
komu tillögur frá fulltrúum
stjómarflokkanna um minni
háttar breytingar á frum-
varpinu um tekjustofna
sveitarfélaga.
Þessi meðferð ríkisstjórn-
arinnar á skattamálunum er
náttúrlega fyrir neðan allar
hellur. Drátturinn á af-
greiðslu skattafrumvarpanna
hefur valdið því, að ekkert
sveitarfélag á landinu hefur
getað afgreitt fjárhagsáætlun
eins og gera skal lögum sam-
kvæmt fyrir áramót. Nú rík-
ir svo mikil óvissa um fjár-
hag sveitarfélaganna á þessu
ári, að fyrirsjáanlegt er, að
allar framkvæmdir þeirra
fara meira og minna úr skorð-
um. Einstaklingar og fyrir-
tæki hafa enga hugmynd um,
hver skattbyrði þeirra verður
á þessu ári og hljóta því að
halda að sér höndum um fjár-
hagslegar ráðstafanir. Slíkt
óvissuástand hefur lamandi
áhrif í öllum greinum þjóð-
lífsins.
Borgarstjórn Reykjavíkur
höndum fjölþættar fram-
kvæmdir.
Geir Hallgrímsson, borgar-
stjóri, gerði annan þátt þessa
máls að umtalsefni í ræðu er
hann flutti á fundi borgar-
stjórnar. Borgarstjóri benti
á, að með skattafrumvörpun-
um væri markvisst stefnt að
því að draga fjármagnið og
þar með sjálfsákvörðunarrétt
borgaranna og samtaka
þeirra í hendur stærra og
meira ríkisbákns en við
nokkru sinni höfum búið við.
í stað þess að dreifa valdinu,
sem er almenn krafa nú, sér-
staklega hjá æskufólki, væri
það dregið saman á einn stað
og lýðræði þar með skert.
Þá vék Geir Hallgrímsson
að því, að með tekjustofna-
frumvarpinu væri kostur
Reykjavíkurborgar þrengdur
mjög og sagði: „Þegar á þetta
er litið er augljóst, hversu
mjög frumvarpið að tekju-
stofnalögum skerðir tekju-
möguleika borgarsjóðs og
svigrúm til framkvæmda og
í raun heggur nærri sjálfs-
ákvörðunarrétti Reykjavíkur
borgar. Ljóst er, að við samn-
ingu þessa frumvarps virðist
enginn nefndarmanna, er hlut
áttu að máli, hafa talið sig
þurfa að gæta hagsmuna
Reykjavíkurborgar.“ Öll með
ferð ríkisstjórnarinnar í
skattamálunum er til skamm-
ar, en það er að sjálfsögðu
mjög alvarlegt mál, sem
Reykvíkingar munu ekki
sætta sig við, að í skjóli rang-
látrar skattalöggjafar er einn
ig vegið að hagsmunum höf-
uðborgarinnar.
NÝTT
VARÐ-
SKIP
lVTú er tæplega hálft ár til
stefnu, þar til ákvörðun
Alþingis um útfærslu fisk-
veiðitakmarkanna í 50 sjó-
mílur tekur gildi. Augljóst
er, að við eigum harða bar-
áttu fyrir höndum til að
tryggja viðurkenningu ann-
arra þjóða á hinni nýju fisk-
veiðilögsögu og verja hina
nýju landhelgi. Þrátt fyrir
það hefur núverandi ríkis-
stjórn engar ráðstafanir gert
til þess að efla landhelgis-
gæzluna.
Nú mun að vísu vera á
lokastigi undirbúningur að
því að efla flugvélakost land-
helgisgæzlunnar, en þar er
um að ræða ákvarðanir frá
tíð fyrrverandi ríkisstjórnar.
Vinstri stjórnin hefur hins
vegar ekkert gert í þessu
efni. Þess vegna hafa for-
ystumenn Sjálfstæðisflokks-
ins, þeir Jóhann Hafstein og
Geir Hallgrímsson, flutt á
Alþingi tillögu um, að hraðað
verði byggingu nýs varðskips
og verði gerð þess og stærð
miðuð við vernd hinna nýju
fiskveiðitakmarka. Ennfrem-
ur leggja þeir Jóhann og
Geir til að gerð verði alhliða
áætlun um eflingu gæzlunn-
ar.
Hér er augljóslega um mjög
stórt mál að ræða. í Bret-
landi er á það bent, að íslend-
ingar muni tæpast geta varið
hin nýju fiskveiðimörk og
Bretar muni því meira og
minna óáreittir geta haldið
áfram veiðum í hinni nýju
landhelgi okkar. Við svo bú-
ið má ekki standa. Gera verð-
ur tafarlausar ráðstafanir til
undirbúnings byggingu nýs
varðskips, og landhelgisgæzl-
una þarf að efla að öðru leyti.
Það sýnir öðrum þjóðum að
hugur fylgir máli.
j Reykjavíkurbréf
2------ Laugardagur 4. marz-
Finnlandsför
forsetans
1 tilefni af Finnlandsför for-
seta íslandis, munu í Finnlandi
verða miklar umræður um ís-
lertzk málefni, og finnska þjóð-
in mun þá kynnast högum okk-
ar betur, vegna fréttaflutnings
fjölmiðla og dagskrárliða, sem
"verða bæði í finnsku útvarpi og
sjónvarpi. Sjálfsagt veit finnsk-
ur almenningur ekki ýkja mik-
ið um ísland, en hversu mikið
vitum við í raun og veru um
Finnland, þegar allt kemur til
alls?
Býsna oft ber það við, er ís-
lenzkir menn ræða við útlend-
inga, t.d. Engilsaxa, að þeir
rugla saman Finnlandi og ls-
landi. Bréfritari hefur margsinn
is orðið fyrir þessu, en aldrei að
Islandi væri brenglað saman við
neitt annað land en Finnland.
Þessir menn vita auðvitað, að fs-
land er allt annað land, en
einhvern veginn finnst þeim
_þessi lönd svo skyld, að þeir
" óvarft nefna Finnland í fslands
stað.
Ekki er gott að átta sig á,
hvað þessu veldur, en liklega
hafa þeir Skandinava í huga,
Norðmenn, Svía og Dani
pg finnst þá íslendingar og
Finnar líkari, eins konar útverð
ir Norðurlanda. Vera má líka,
að fjarskyldum þjóðum finnist
fslendingar og Finnar með ein-
hyerjium dularfuWium hætti lík-
ari hvorir öðrum en öðrum Nonð
uirilandaþjóðum, oig ekki er laust
við, að íslendmgum finnist þetta
stundum sjálifum.
Hvað sem þessu líður er ljóst,
að íslenzka þjóðin vill hafa ná-
in samskipti við Finna, og okk-
ur er líka Ijóst, að Finnum er
það mjög mikilvægt að halda
tengslum við aðra Norður-
landamenn, jafnvel svo að varð-
að geti frelsi þeirra og sjálf-
stæði. Þess vegna er för forseta
íslands til Finnlands sjálfsögð
og öllum gleðiefni.
Spenntar taugar
Taugar ráðherranna í Ólafíu
eru orðnar býsna spenntar. Þeir
rjúka upp af minnsta tilefni í
einkaviðræðum og á fundum,
ekki sizt Lúðvík Jósepsson, sem
allt hefur á hornum sér. Geð-
vonzka hans er sjálfsagt af því
sprottin, að samstaða skyldi nást
í landhelgismálinu. Hann hafði
gert allt, sem í hans valdi stóð,
til að spilla fyrir því að
svo færi. Þá taldi hann, að sér
yrði auðveldara um vik að draga
athyglina að sér í þessu máli, en
frá utanrikisráðherra.
Lúðvík Jósepsson hefur gert
margítrekaðar tilraunir til
að trana sér fram í sambandi við
kynningu málstaðar okkar á er-
lendri grund, þótt það málefni
sé að sjálfsögðu í höndum utan-
ríkisráðuneytisins, en ekki sjáv
arútvegsráðuneytisins. Og hafa
þessir tilburðir hans verið
býsna broslegir.
Sagt er, að nú sé verið að gefa
út kýnningarbækling á erlend-
um tungum um iandhelgismáiið
og hafi Lúðvík Jósepsson kraf-
izt þess, að mynd af sér yrði birt
í bæklingi þessum. Einari
Ágústssyni, utanrikisráðherra,
hafi þá fundizt, að hans andlit
mætti sjást þar líka. Samkomu-
lag hafi þá orðið um að birta þar
myndir af kempunum báðum —
hvaða erindi sem þær myndir
eiga í þetta rit — en hörð deila
hafi staðið og standi jafnvel
enn um það, hvor þeirra eigi að
vera framar í bæklingnum!
Ekki veit bréfritari um sönn-
ur á þessu, en hitt vita allir, að
grátbrosleg barátta fer fram á
milli ráðuneytanna, enda helzta
áhugamál Lúðvíks Jósepsson-
ar að klekkja á utanríkisráð-
herra og sölsa undir sig verk-
efni, sem utanríkisráðuneytinu
tilheyra.
Lýðræðinu ekki
fisjað saman
Þótt vestrænt lýðræði sé bezta
stjórnarform, sem þekkt er, hef-
ur það sína ágalla eins og önn-
in mannanna verk, og því mið-
ur stendur lýðræðið ekki alls
staðar jafn föstum fótum
og menn álíta. Það sýna dæmin
fyrr og síðar; í Þýzkalandi valda
taka Hitlers, í Frakklandi, áður
en De Gaulle hófst til valda og
síðast í Grikklandi, svo að ein-
ungis séu nefnd dæmi af þjóð-
um, sem ætla hefði mátt
að hefðu þroska til að viðhaida
lýðræðinu.
Með híiðsjón af biturri
reynslu er ekki heifnilt að ganga
út frá því sem vísu, að lýðræði
muni ætíð verða í heiðri haft,
því að sagan sýnir, að svo er
ekki. Við íslendingar telj-
um okkur búa við mikinn lýð-
ræðisþroska, og líklega er þetta
rétt, þegar allt kemur til alls.
Lýðræðinu hér er ekki fisjað
saman, úr þvi að það þolir með
ágætum alla þá tilrauna-
starfsemi, sem nú er verið að
gera á þegnunum — úr því að
engin hætta er á ferðum, þrátt
fyrir allan afglapaháttinn, sem
menn hafa fengið að sjá fram-
an í.
Líklega er meira að segja !
hægt að halda því fram, að til-
vist ríkisstjórnar Ólafs Jóhann-
essonar muni, er fram líða stund
ir, verða til að styrkja og efla
íslenzkt lýðræði. Satt bezt að
segja bryddaði talsvert orðið á
óróa eftir 12 ára stjórnarferil
Sjálfstæðisflokksins og Alþýðu-
flokksins og margir, ekki sízt í
röðum hinna yngri, töldu, að það
hlyti að vera hægt að stjórna
betur. Þessu fólki fannst allt
vera orðið í of fös-tium skorð-
um og það vildi nýjungar. Nú
Á göngu undir Svi>rtuloftum við Stórhö