Morgunblaðið - 27.09.1972, Blaðsíða 13

MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKTJDAGUR 27. SEPTEMBER 1972
13
Viöbrögð við ákvörðun Norðmanna:
Undrun o g vonbrigði í Evrópu
eftir úrslitin
Brússel, London, París,
New York, Bonn,
26. sept. — NTB-AP
VIÐBRÖGÐ erlendis við
úrslitum þjóðaratkvæða-
greiðslunnar í Noregi haía
verið á eina lund — þau
hafa valdið furðu og von-
brigðum, en hvergi þó
meir en í Briissel, þar sem
ýmsir talsmenn vöruðu við
því í dag að erfitt kynni
að reynast að ná samkomu-
lagi um viðskiptasamning
milli Noregs og bandalags-
ins og sögðu, að úrslitin
gætu haft alvarleg áhrif á
efnahagslíf og viðskipti
Norðmanna. Þó að tals-
menn í Noregi vilji ekki
útiloka möguleika á við-
ræðum um viðskiptasamn-
ing er sagt, að þær hef jist
ekki fyrr en einhvern
tíma á næsta ári og gefið
er til kynna að hagur
Norðmanna af slíkum
samningi verði rýr miðað
við fulla aðild.
Annars staðar á Vestar-
löndiun eru talsmenn og ráða
menn undrandi og vonsviknir.
„Við erum meira en hissa,"
sagði talsmaður Fríverzlunar
samtakanna, EFTA í Genf, og
bætti þvi við að í aðalstöðv-
um samtakanna iiefði ekki
einu sinni verið gert ráð fyr-
ir þeim möguleika að þau
EFTA-lönd sem sótt hefðu
um aðild að EBE miinilii ekki
gerast aðilar. t Bonn sagði
stjórnartalsmaðurinn Conrad
Ahlers í stuttri tilkynningu:
„Samhandsstjórnin harmar að
norska þjóðin áJkvað ekki að
ganga í Efnahagsbandalagið.
í París kvaðst Pompidou for-
seti harma úrslitin og lét í
ljós þá von að þau liefðu eng-
in áhrif á úrslit þjóðarat-
kvæðagreiðslunnar i Dan-
mörku á mánudaginn. I Gond-
on sagði talsmaður brezka ut-
anríkisráðuneytisins að úrslit
in hefðu engin áhrif á þá
ákvöröun Breta að ganga í
EBE um næstu áramót, en
látin eru í ljós vonbrigði
vegna úrslitanna.
K. B. Andersen, utanri'kivs-
ráðherra Dana, sem situr Alls
herjarþing Sameinuðu þjóð-
anina i New York, saigði í yí-
irlýskig’u að hamm veeri I emg-
uim vafa ira að dansika þjóðin
mundi samþykkja aðildina í
þ j ó ðara tkvæðagre i ðsl u n ni á
mániudagimin. Urni Jeið oig
hann harmaði úrsiitin sagði
hanin að þau hefðu kamnsiki
haift áhrif i Dammörku fyrir
hálfu áxi en varla lenigur og
aldrei áður hefði það M'utverk
Dana venið eims mikilvægit o<g
miú að mynda hrú miili Evr-
ópu og Norðurlanda. Hamm
sagði að nú yrði danska þjóð-
im að velja hvaða lieið húm
ætti að fara, en ef svarið yrði
nei, hefði það þó ekki í för
með sér óyfirstdgamleg vand-
kvæði í sambamdi við tenigsl-
in við Evrópu.
• GENGISFELLING?
Eimis og Jens Otto Krag for-
sætisráðherra hafði boðað,
var gjaldeyrisviðskiptum í
Danmöriksu hætt í dag þar sernri
Norðmemn feildu aðildina. Til-
gamigurinm er að kotma í veg
fyrir spákaupmennsku sem
gætn veikt stöðu krómunmar,
emda hafa Dandr óttazt gemig-
isfell'inig'U í nokkra mánuði og
úrslitin í Noregi hafa enm
rýrt trú mamna á krónuna.
Eftir að úrsili'tin lágu fyrir í
mó'tit sikoraði Krag á damska
kjósendur að greiða aitkvæði
með aðild þráitt fyrir afsitöðu
Norðmamna oig benfi á að sér-
stakur fríverzl.uniarsamninigur
við EBE yrði Dönum óhag-
stæður og jafnvel óhagstæð-
ari en Norðmönmuim.
Hilmar Baunsgaard fyrrum
forsætisráðherra varaði Dani
við því að kalla yfár sig sama
öngþveiti og skapast mundi í
Noregi með því að greiða at-
kvæði á mófi aðifld. Hamn
sagði að gdaideyriserfiðleilkiar
væru óumflýjamlegiiir. Amd-
stæðéngar aðildar í Dam-
mörku ieggja hins vegar
áherziu á að úrslitim í Nor-
egi geíti hiaft uppörvamdi áhrif
í Danmörku. „Þetta er upp-
haf nýrrar stefnu. Nei Norð-
manna hefur gífurieg áhrif á
úrslitiin hjá ofckur,“ saigði SF-
maðurinm Ömain, eioin skieillegg
asti forinigi amdsitæðinga að-
ildar.
• SVÍAR Bl»A
1 Síofckhólimi sagði sæmska
sitjómin í tMkynmdm/gu að nýtit
ástand hefði skapaat i sam-
sikiptum Norðmamma og EBE
og Svíar yrðu að biða áítelcta,
emda væri það á valdl norsku
stjórnarimnar að ákveða hvaða
ráðstafamir ætti að gema á
næistunmi. Sæmska sitjórnim
heitir því ennfremur að gera
það sem í henmar valdi stamdi
ti'l þess að koimast að sam-
komulagi við EBE. Lofes legg-
ur stjórmim áherzlu á norræma
saimvinnu, sem beri að efla
án tiliits til þess hvaða leiðir
löndin færu í alþjóðasam-
starfi.
Sæmsfai landisbamkinm bíður
rólegur eftir þvi að gengi
dönsku krónummar verði eftil
vill fellt segir fréttaritari AP
í Stokkhólmi. Talsmaður
liandsbankans sagði, að það
eina sem Svíar gætu gert
væri að bíða úrslita dönsíku
þjóðaratkvæðagreiðslunnar og
gera siðam viðeigamdi ráðstaf
anir ef Krag léti verða af því
að fella dönsku krómuma, ef
aðild yrði hafnað eims og hamn
hefur lýsit yfiT. Þó er staða
sænisku krónumnar ekki talin
veik og látin er í ljós bjart-
sými á framvimduna.
• NORRÆNT SAMSTARF
1 Helsdngfors sagði Ka’i'evi
Sorsa forsætisráðherra: „Það
er komámn timd til að hefja
aftur umræður um norraema
samvinmi." Hann tafldi úrslií-
in í Noregi svo áhrifarik að
viðræður Norðurianda gætu
hafizt að nyju. Valdiamikflir
sósíaldemókraitair frá Norður-
löndunuim verða við þímg
særasikra sósialdemókrata á
sunnudaginm, og Sorsa telux
að þar megi ræða norreema
samvinnu á efnahagssviðirau.
Sorsa taldi þau mótmæli dreif
býlisfólks sem hefðu komið
frarn í norsku þjóðaratkvæða
•gréi'ðsiurani hafa þýðimgu
anmairs staöar á Norðurtömd-
um. Þó telja stjónramáJamenm
og fulltfúar atvimnullíísáns
yfirleitt ekíki að úrslitiin
muni efia norræna saimvlnmu
og heldur ekki hafa teljandi
áhrif á samsikipti Finna og
EBE.
• RÚSSAR FAGNA
1 Moskvu sagði fréttastof-
an Tass að andsitæðingar að-
ildar hefðu umndð úrslitiasig-
ur. Sovézkiir fjölimiðlar hafa
fylgzt náið með umræðum á
Norðuriöndum um EBE í
hálft ár og eimkum sagf frá
starfsemi aðildarandstæðiniga.
Flokksmálgagnið Pravda hélt
því meðal annars fram að
NATO-aafingarnar Strom Ex-
press þjónuðu þeiim tilgangi
að hræða Norðmenn til að
ganga í EBE.
• REIÐI f BRÚSSEL
í Briissel stóð stóU Noregs
tómiur þegar fram fóru um-
ræður um fjáriög EBE fyrir
naesta ár. Ráðhierrar og sam-
starfsmenn þeirra i aðalstöðv
uraum fyl'gdust með taining-
unni í Noregi og voru greini
lega slegnir, þar á meðal v-
þýzki ráðuraeytisstjórinn Sigis
mu.rad von Braun, segir frétta
ritari NTB. Fyrstu viðbrögð-
in voru undrun, en þegar leið
á daginn gætti vaxandi
gremju og ölium bar saman
um að Norðmenn hefðu vald
ið sér skaða bæði efnahags-
laga og stjórnmálaiega og
Norðmenn gætu ekki gert ráð
fyrir velvilja í aðaistöðvun-
um í bráð. Formaður ráðherra
ráðsins, Sicco Mansholt, sagði
að Norðmenn hefðu misst vei
Umræður um EBE-aðild í grænlenzka landsráðinu:
Tólf sögðu nei —
f jórir hlynntir aðild
Juliaraehaab, Græinlandi, 26. sept.
Einikaskeytti til Mongunbiaðisiins.
UMRÆÐURNAR um aðild Græn-
iandis að Efraahagstnaindalaginu
eiru raú komnair á lokastig, eftdr
umræður i landsráði Grænflands
sl. föstudag. Andsitæitt venju
ræddi landsráðið þetta eitna mái
frá þvi um morgunmin og fnam
á kvöld. Umiræðunum var útvarp-
að um grænlenzka úitvarpið, svo
að kjósendur feti'gju tækifæri til
«ð fyligj'ast með þeim. Á mörg-
wn 'heimil uim og viranustöðum
var hlýtt á útvarpsumiræðurnar.
Þær hóíust með ræðu yragsita
fulltrúans, Lars Emilis Jo’hansen,
kennana í Godthaab, en hann er
á mótd aðild. Hann sagði meðal
ammars að stiefinu bandalagsins i
fisikveiðimól'um væri alls ekki
Mnnt að samraama hagsmunum
Grænlendiniga og myndd hún
gera að eragu óskir grænflienzkra
sjómarana um útfærsflu landhefljg-
innar. „Framtið oflskar liggur
ekki í Briissel, eða einhvens stað
ar airfinr í Ewóou. Framftlð oltik-
ar Mýtur að vera hér i Græn-
iandi. Það er ekki þjóðemissitefna
eða einangrunarsiteifna, eins og
fýigisimeran aðildar kalla iðulega
sl'íka afstöðu, heldur er þetla
okkur nauðsyn. Samviranan við
Danmörku hefur i áranraa rás
geragið hiaria vefl fyrir siig, en við
erum teknir að hugleiða að ann-
ast sjálfir um mál ókkar. Við
erum farnir að igrunda að koma
á laggimar heimastjórn, en slitot
samræmist ekki aðiid að Efna-
hagsbandalaginu."
Talsmaður sjómanna 1 lands-
ráðirau, Carlo Heilffnaran, skýrði
sjónarmið fiskimanna og varaði
mjög eindregið við aðild. „Við
höfum séð, hvensu tillítsleysi
Efnahagsbandalagsins er algert.
Framikoma Bretlands og Vestur-
Þýzkalands í samiband vdð út-
færslu isflenzku fiskveiðilandheflig-
inraar er Skýr söranun þessa."
Fuflfltrúar landsráðsins frá
nyrztu landsthiuituim Grænlands
eru og mjög andsnúnir aðild að
EBE. Þeár óttast að veiðar á sjáv
vilja. og álit, að landið vaeri
komið í alvarlega aðstöðu og
að Norðmenn gætu e-kki
vænzt skjótra viðræðna um
viðskiptasamning. Hann sagði
að Norðmenn gætu ekki ferag
ið eins hagstæðan samning ag
Svíar þar sem þeir seldu aðra
fraimieiðslu til EBE, t.d. ál, og
gaf þar með í skyn að gripið
yrði til hafta.
Miansholt lét i ijós sérstaka
furðu á því að norsikir fiski-
rnenn væru yfiriieitt hræddir
við aðild oig sagðd: „Þeír ættu
hefidur að óttast að standa ut-
an við.“ Hann kvað nei Norð-
mannia sorglegt og skoraði á
Dani að sýraa stilliingu, en taildi
ctoiugsaradi að þeir myndu
standa utara við, enda gætu
þeir ekki leyst ef nahagsmál
sín ef þeir veldu þá leið. Aðr-
ir ráðamenn láta alldr i ljós
vonbrigði og tadca í sama
streng.
• Gsigur evrópu
Beligiski utanri’kisráðíherr-
ann, Piierre Ilarmel, sagði að
stjórn sín hanmaði úrsditin en
virti þaiu og sagði að EBE
miuiradi sem hiragað til koma
hreinski'lnislega firam við
Norðrraenn. 1 opiniberri tilkynn
ingu framikvæimdanefndarinn-
ar segir að úrslitin muni hafa
alvarlieg efinatoagsflieg áhrif í
Noregi og þau tákni að sitigið
hafi verið Skiref aftur á bak i
baráttunni fyrir einingu Evr-
ópu, þó vonandi gefist Norð-
möranum atftur tækifæri til að
taka þátt í þeiirri mi'klu bair-
áttu. „Þessi ósigur Evirópu
ætti að verða okkur ölflum um-
hugsunaretfni, séirsta'klega
með tilliti tii fuinöar æðstu
manna Evrópu," segiir í yfir-
iýsingunni. Hollenzki utanrík-
isráftierranin, Norbert Schm-
eflzer hafði áður tekið í svip-
aðan strang er hann saigði að
vonaodi giflti neitun Norð-
mainma ekki um aflduir og ævi.
Haran minrati á »ð holflenzka
þingið hefði nýliega saimþj'kkt
Framhald á bls. 20
arspeindýruim verði s'kertar, ef
útiendi'ngia.r heff ja þátttöku í veið
urauim, en á þeim byggja þeir
iíflsaifkomu sdna.
Frarratdð fiskveiða Græniend-
in.ga og spumingdn um útfærslu
Framhald á bls. 20
Pe.r ISorten, foringi Miðfiokksins, lirosfi breift þegaj- sjönvarpið
taiaði við liann eitir :>ð úrsíitm voni iatnn.
Viðbrögó i Færeyjum:
Auðveldara verður að
standa utan víð EBE
Þórshöfn, Færeyjum, 26, seivt.
Einkas'keyti tiil Mbl.
NORSKA nei-ið við þvi að gainga
í Efnahag.sba.ndia’.ag ið hefiuir það
í för m.eð sér, að mun auðve’d-
ara verðiur fyrir Fsereyjair að
vera utan við bandailaigið, hvo t
sem Fæneyjar kjósa þaran kos*t
eða ekki, þegar þar að kemur.
Fo i.waður msi .QðtS>iC\a.daT ,óg
þingsins, Hiimar Kar-s ú Sjolts-
stjónnariCioikknum .-agð i vlda' , s
jragu um úrs’.iiiin i Nonegi, að
Færeyinigar iægju ekk’. ui.dir
sama jnrýsitá'ragi ef þr'iir stæðiu ut-
an við bandaiagið eins og hefði
MEirl, etf Norömiara í betfðu kosið
að ganga i EBE.
Hamm nafndi eiramg að með
Xorðmanra fyrir utan bandalagið
vsri áíu aim skioriiuir á fiskafiuið-
um 1 Ev .ójm. Aitfii Daim, iögimað-
ur 1 JaCnaða mainnatfkjWcnuinn
sagði m.eðaJ aniraaEs að úrKÍitiin i
þjöðeirafkvæðagreiðs'lunni 1 Dan-
möikiu vnti'u mjag þýðinigaiimikii
Framliald á bls. 20