Morgunblaðið - 16.03.1973, Blaðsíða 17

MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 16. MARZ 1973
17
Heimsókn til Bremerhaven(II):

Þjóðverja, erum við reiðu
búnir að fallast á ivilnanir
Islendingum til handa.
Aftur á móti teljum við, og
þar erum við sennilega á önd
verðum meiði, að Islending-
ar séu ekki færir um að hag
nýta sér á sem hagkvæmast-
an hátt hina stækkuðu land-
helgi. Það er ekki hægt með
tilliti til þess ástands, sem
rikir í matvælaiðnaði og mat
vælaöflun i heiminum að láta
viðgangast, að það aflamagn
sem óhætt er að veiða, sé
ekki veitt.
Nú er ein hel/ta röksemd
Islendinga sú, að ofveiði eigi
sér stað við Island og þess
vegna sé útfærslan nauðsyn-
leg til verndunar fiskstofn-
unum. Þetta er m.a. stutt af
íslenzkum og erlendum vís-
indamönnum. Hver er yðar
skoðun á þe.ssari röksemda-
færslu?
Þeir vísindamenn, sem eru
okkur ráðgefandi, hafa kom-
izt að því, að aðeins fisk-
stofnarnir í t.d. Barentshafi
eru nýttir á hagkvæmasta
hátt, (optimal). Hins vegar
eru fiskstofnarnir við ís-
land ekki nýttir á hagkvæm-
asta hátt. Þetta hafa okkar
visindamenn staðfest. Þarna
stendur þvi fullyrðing á móti
fullyrðingu. Hins vegar er
það mín skoðun, að þetta sé
sameiginlegt vandamál. Is-
lendingar og Þjóðverjar hafa
sameiginlegra hagsmuna að
gæta. Við viljum allir, að
fiskstofnarnir séu verndað-
ir og nýttir á sem hagkvæm-
astan hátt fyrir alla aðila.
Ef vísindamenn á alþjóðleg-
um vettvangi komast að því
að grípa verði til einhverra
verndunarráðstafana, þá
Framhald á bls. 21
fyrir utan 3, 4 eða 12 sjó-
milna fiskveiðilögsögu Is-
lands. Það hafa aldrei allan
þennan tíma verið neinar efa
semdir um, að okkar áliti, að
svæðið þar fyrir utan væri
opið haf og öllum frjálst
til veiða. Aðgerðir, sem miða
að því að skerða athafna-
svæði hinna einstöku þjóða,
verða að vera gerðar sam-
eiginlega af öllum þeim
þjóðum, sem hlut eiga að
máli. Þetta er okkar grund-
vallarafstaða.
Frá upphoði í Bremerhaven.
Við þetta bætist hin laga-
lega hlið, og þar erum við
á öndverðum meiði. Við telj
um, að samkomulagi hafi ver
ið náð með samningunum frá
1961. Hvort þessir samning-
ar eru nauðungarsamningar,
getum við ekki fjallað um.
Það er hiutverk alþjóðadóm-
stólsins í Haag. Hins vegar
hefðurn við getað komizt að
samkomulagi i núverandi
deilu á grundvelli þessa
samnings. Við viðurkennum
og virðum sérstöðu Islands.
Undanfarin ár hefur mik-
il vísindaleg gagnasöfnun átt
sér stað á alþjóðlegum vett-
vangi, til að mynda um, í
hvernig ásigkomulagi fisk-
stofnarnir og veiðisvæð-
in eru. Þetta var ekki mögu
legt 20—30 árum fyrr. Nú get
um við, og höfum reyndar
gert i Norð-vestur-Atlants-
hafsnefndinni, takmarkað
aflamagn með kvótum. Þann-
ig hefðum við einnig í þess-
ari deilu getað valið sameig-
inlega leið. Út frá sjónarmiði
Rolf Hagemann telst til
hörðustu andstæðinga Islend
inga í landhelgismálinu hér i
Þýzkalandi. Hann er for-
stjóri félags þýzkra togara-
eigenda, en sem kunnugt er,
þá eru það aðallega togarafé
lögin, sem telja sig verða illi
lega fyrir barðinu á út-
færslu íslenzku landhelginn-
ar. Eftirfarandi viðtal átti of
anritaður við Hagemann í
Bremerhaven fyrir skömmu.
Hver er grundvallaraf-
staða yðar í landhelgisdeil-
unni?
Þjóðverjar hafa ásamt Eng
lendingum og fleiri þjóðum
veitt við ísland yfir 100 ár
Agúst Kinarsson
„Það er aldrei of seintu
Erlendur Sveinsson:
„L0GHEREN"
Á ÖÐRUM degi (miðvikudag-
inn 14. miarz) dönsku kvik-
myndavikunnar var Lþgneren
á dagskrá, mynd gerð af
Knud Leif Thomsen eftir
samnefndri sögu Martin A.
Hansen. Lþgneren er eina
myndin á ágætri dagskrá
kvikmyndavikunnar, sem hér
hefur verið sýnd áður (mánu-
dagsmynd í ágúst 1971). Sú
sýning gaf tilefni til að halda
að s'tthvað annað væri feng-
izt við í danskri kvikmynda-
gerð heldur en „sengekant“-
myndir svonefndar, enda hef-
ur það komið greinilega í ljós
nú, þegar Lagneren stendur
ekki stök eins og þá, líkust
hrópandanum í eyðimörkinni,
heldur er sýnd i samihengi
með því, sem forvitnilegast
hlýtur að teljast í danskri
kvikmyndagerð nú á síðustu
árum. Hafi aðstandendur kvik
myndavikunnar því þökk fyr-
ir þetta menningarframtak,
sem vonandi verður þess vald-
andi, að við fáum eftirleiðis
að kynnast því sem bezt verð
ur kvikmyndað i Danmörku i
framtíðinni.
Höfundur myndarinnar,
Knud Leif Thomsen, er fædd-
ur árið 1924. Árið 1953 byrj-
aði hann að gera kvikmyndir.
Fyrsta sjálfstæða leikna kvik-
mynd hans var „Einvígið“
(Duellen) árið 1962. Síðan
kamu „Sjálfsmorðsskólinn"
1966 og einnig sama ár „Tlne“
eftir sögu Hermans Bang. Ár-
ið 1966 „Eitur", þar sem hann
réðst að hinu frjálsa kynlífi
þess tíma, sem kom honum
fyrir sjónir sem siðferðileg
spilling. Árið 1967 gerði hann
gamanleikinn „Þrír menn fyr-
ir tröll“ og árið 1968 kom svo
„Svona eru þau öll“, tilbrigði
við uppáhaldsv ðfangefni
hans, þrihyrning ástarinnar.
En snúum okkur nú að Lygar-
anum frá 1970.
Því miður hefur undirritað-
ur aðeins gluggað lauslega i
bók Martins A. Hansen, svo
að hér getur ekki orðið neinn
samanburður að gagni á
mynd og bók með það fyrir
auigum að dæma hvernig tek-
izt haf að yfirfæra bókina í
kvifcmyndabúning, en hitt
leynir sér ekki að Lþgneren
er kvikmyndun á bókmennta-
verki. Það kemur m.a. fram
í því, að hinir sjónrænu mögu
lleikar kvikmyndamálsins eru
lítið nýttir, heldur byggist
myndin að mestu á samtölun-
um. Hún rís hæst í þeim t.d.
þegar Johannes Vig, kennar-
inn og djákninn á Sandey og
Alexander tæknifræðingur,
sem verður að dveljast vetr-
arlangt á eyjunni, ræðast við
eitt sinn. 1 samtali þeirra lýst-
ur tve mur lófsskoðunum sam
an, lífsskoðunum, sem varða
okku.r öll: Undirgefni við
náttúruna og hroka svokall-
aðrar heilbrigðrar skynsemi.
Annars fjallar myndin um
möguleikann á því, að vera
heill, góð mianneskja, og sjálfs
blekkinguna, sem sífellt blind-
ar mat manns á sjálfum sér.
Sögusviðið er afmarkað:
Mannlíf á eyjunni Sandey,
sem slitin er úr sambandi við
umheiminn vegna isa mestan
hluta vetrar. Kennarinn, Jo-
hannes Vig, býr einn með
hundi sínum, Pierrot, en hef-
ur annars nokkuð náið sam-
band við íbúa eyjunnar, enda
annast hann helgistundir í
kirkjunni, þegar prestur
kemst ekki til messu. Það er
þvi hann sem leiðir okkur
inn í mannlíf staðarins.
Þungamiðja sögunnar er sam-
band Johannesar við Anne-
mari, sem er trúlofuð Oluf.
Qluf er viðs fjarri handan íss-
ins þennan vetur og kemur
ekki fyrr en isinn tekur að
leysa Johannes elskar Anne-
mari á laun og án vitundar
Önnumari. Það reynir þvi
mjög á persónustyrk Johann-
esar þegar hann verður þess
áskynja, að Annemari á orðið
vingott við tæknifræðinginn
og hyggst skilja við Oluf, þeg-
ar hann kemur til baka. Það
er ekki ástæða til að rekja
efn; myndarinnar frekar hér,
enda ráðiegra fyrir þá, sem
áhuga hafa á því og misst
hafa af myndinni, að lesa bók-
ina.
Meginkostir kvikmyndatök-
unnar koma fram í næ-mni
fyrir umhverfinu, einkum
náttúrulýsingu: Vorleysingar,
þar sem gróðurinn er að
brjótast upp á milli snjóbreið-
anna, nærmyndir af stlgvél-
DÖNSK
KVIK-
MYNDA-
VIKA
um vaðandi aur, allt þetta
gefur góða tilfinnimgu fyrir
samlífi Johannesar við náttúr
una og þeim snara þætti, sem
náttúran er í lifi fólksins á
Sandey. Kvikmyndatökumað-
urinn nefnist Claus Loof.
Hins vegar hefur honuim og
Knud Leif Thomsen ekki tek-
izt eins vel með kvikmyndun
h.ns sálræna sambands per-
sónanna, enda erfitt að kvik-
mynda jafn huglæga sögu og
Lþgneren er. Kemur þetta
einkum í ljós í ofskynjunar-
atriðum og draumum, sem
falla utan við stíl myndarinn-
ar. Klippingin er tæplega not-
uð til annars en að tengja
myndina saman.
Tónlistin gegnir aftur á
móti mikliu hlutverki í mynd-
inni. Stundum freistast maður
til að halda, að henni hafi
verið ætlaður of stþr hlutur.
Notuð er tónlist eftir Bach,
Mozart, Beethoven og Bartok.
Það fer annars mjög vel á þvi
að láta draumóramanninn og
fagurkerann lifa í heimi
klassískrar tónlistar. Eft.r-
minnilegt er atriðið með Jo-
hannesi einum eftir samtal
hans og tæknifræðingsins, þar
sem tæknifræðingurinn ásak-
ar Johannes fyr'r að flýja
raunveruleikann og Johannea
svarar á móti með því að
spyrja, hver ákveði hvað sé
raunveruleiki? Eftir að tækni-
fræðingurinn er farinn, setur
Johannes lokaþátt 7. sinfóníu
Beethovens á fóninn og
stjórnar honum af ölluim
kröftum til að jafna sig á
tauigum. Annar þátturinn úr
3. pianókonsert Bartoks er
einnig áhrifamikill í mjög vel
uppbyggðum endi myndarinn-
ar, þar sem hljóðið nýtur sín
á dramatískan hátt. Johann-
Frainhald á bls. 15