Morgunblaðið - 28.08.1973, Blaðsíða 16

16
MORGUNBLAÐIÐ
ÞRIÐJUDAGUR 28. AGUST 1973
Útgefandi hf. Árvakur, Reykjavík.
Framkvæmdastjóri Haraldur Sveínsson.
Ritstjórar Matthías Johannessen,
Eyjólfur Konráð Jónsson,
Styrmir Gunnarsson.
Ritstjórnarfufltrúi Þorbjörn Guðmundsson.
Fréttastjóri Björn Jóhannsson.
Auglýsingastjóri Árni Garðar Kristinsson.
Ritstjóm og afgreiðsla Aðalstræti 6, sími 10-100.
Auglýsingar Aðalstræti 6, sími 22-4-80.
Askriftargjlad 300,00 kr. á mánuði innanlands.
I lausasölu 18,00 kr. eintakið.
¥ Tm þessar mundir situr
kjaramálaráðstefna Al-
þýðusambands íslands á rök-
stólum í Reykholti í Borgar-
firði og er markmið ráð-
stefnunnar að móta stefnu
verkalýðshreyfingarinnar í
komandi kjarabaráttu. Ekki
alls fyrir löngu var birt
ályktun Alþýðusambands
Norðurlands um kjaramálin
og verður fróðlegt að bera
saman þá ályktun og niður-
stöður kjaramálaráðstefnu
ASÍ. Nokkur atriði virðast
þó liggja Ijós fyrir og er vert
að gefa þeim nokkurn gaum.
í fyrsta lagi liggur ljóst
fyrir, að sú kaupmáttaraukn-
ing, sem heitið var í mál-
efnasamningi ríkisstjórnar-
innar hefur ekki orðið á
tveggja ára valdatímabili
hennar og því tveggja ára
samningstímabili, sem nú er
að ljúka.
í öðru lagi er á-
stæða til að benda á, þó að
ekki þurfi ýkja skarp-
skyggna menn til að sjá það
sjálfir, að skattamálin eru í
mesta ólestri og skattpíning
meiri nú en verið hefur um
mörg undanfarin ár. Hefur
skattpíningin nú vakið svo
mikla gremju, að ýmsir, sem
áður hafa ekki látið til sín
heyra, geta nú ekki lengur
orða bundizt. Þannig hlýtur
grein eftir dr. Jón Gíslason,
skólastjóra Verzlunarskóla ís
lands að vekja mikla at-
hygli, en hún birtist í Morg-
unblaðinu miðvikudaginn
22. ágúst undir fyrirsögn-
inni: Er lýðræði á ís-
landi? Þar varpar höfundur
fram þeirri spumingu, hvort
ekki sé kominn tími til þess,
að stofna félag skattgreið-
enda, sem vinni að því, „að
losa um fjötra ánauðar og
fjárkúgunar, sem allur þorri
landsmanna hefur vérið
hnepptur í“, eins og komizt
er að orði. Hann vekur at-
hygli á, hve skattheimtan
gengur „miskunnarlaust að
hinni stritandi alþýðu þessa
Eins og Morgunblaðið hefur
áður bent á, þykir yfir 6%
verðbólguaukning í löndum
eins og V-Þýzkalandi meiri
en svo að afsakanleg sé, hvað
þá 20%, en slík óðaverðbólga
þekkist ekki í neinu Evrópu-
ríki eins og kunnugt er. Sú
staðreynd blasir því við, að í
tíð vinstri stjórnarinnar hef-
ur verðbólgan magnazt svo á
íslandi að einsdæmi mun
vera.
Og lítum þá á afstöðu
verkalýðsforystunnar. Það
stingur í augu með alla
þessa þætti í huga, að sjá í
„frumdrögum að ályktun um
kjaramál“, sem lögð hafa
verið fýrir kjaramálaráð-
stefnu ASÍ, að reynt er að
flaðra upp um ríkisstjóm-
ina á þann hátt, að venjulegt
fólk mundi klígja við. Þar
er ekki bent á nein atriði, sem
aflaga hafa farið, þvert á
móti er vitnað af taumlausri
aðdáun í eldgömul ummæli,
um ágæti síðustu kjarasamn-
inga, ummæli, sem viðhöfð
voru, áður en verðbólgan var
orðin að þeirri ógnvekjandi
það engum, að ennþá hefur
verðbólgan verið að verki
og bitnar sérstaklega þungt
á láglaunafólki á tveim svið-
um, sem veruleg áhrif hafa
á kjör þess: í húsnæðismál-
um og skattamálum.“ Er síð-
an gert ráð fyrir, að ein-
hverjar kröfur séu gerðar á
hendur ríkisvaldinu til að
bæta úr þessu.
í ályktun Alþýðusambands
Norðurlands er einnig
minnzt á skattalögin og seg-
ir þar: „Fundurinn skorar á
ríkisstjórnina að breyta
skattalögum á þann hátt, að
létt verði stórlega tekjuskatti
og útsvörum af láglaunafólki,
sérstaklega með verulegri
hækkun persónufrádráttar.“
í ályktun Verzlunarmannafé-
lags Reykjavíkur, sem birt
hefur verið opinberlega, er
einnig vikið að skattamálum
og er þar m.a. krafizt, að
árstekjur hjóna, er nemi kr.
600.000.— verði skattfrjáls-
ar auk ýmissa annarra ábend
inga til lagfæringar á skatta-
lögunum, m.a. að heildar-
álagning opinberra gjalda
KJARAMÁLIN
lands“ og leggur áherzlu á
að með hinni „óhóflegu skatta
byrði er alþýðu manna og
öllum launþegum haldið í
ævilangri ánauð. Já, meira
að segja eftirlaunafólk og
bótaþegar almannatrygginga
eru hundeltir af hinni ó-
mannúðlegu skattheimtu."
Fórnarlambið er: hin hrekk-
lausa alþýða, eins og grein-
arhöfundur kemst einnig að
orði. Má m.a. af þessum um-
mælum sjá í hvílíkt óefni
komið er, því að flestir
mundu geta tekið undir þau
og vita að dr. Jón hefur lög
að mæla.
Loks má benda á, að verð-
bólgan hefur aukizt hér á
landi um allt að 20% á sl.
ári og mun það afreksverk
undir forystu núverandi rík-
isstjórnar nálgast heimsmet.
staðreynd, sem nú blasir við
launþegum.
í ályktun Alþýðusambands
Norðurlands er ekki að finna
neina slíka aðdáun og ólík-
legt er, að í niðurstöðu kjara-
málaráðstefnu ASÍ sitji hún
í fyrirrúmi, svo mjög sem
launþegar um land allt gagn-
rýna efnahagsstjórn ríkis-
stjórnarinnar og skattpín-
ingu.
Athyglisvert er, að í fyrr-
nefndum frumdrögum reyna
höf. plaggsins, verkalýðsleið-
togar kommúnista, að manna
sig upp og finna einhver bar-
áttumál fyrir launþegasam-
tökin, en þau fundust ekki í
Reykjavík 1. maí sl. eins og
alþjóð er kunnugt. Vikið er
að húsnæðismálum og skatta
málum í neikvæðum anda og
m. a. sagt: „Hins vegar dylst
fari ekki yfir 33% af tekj-
um.
Allt hnígur þetta í einn
farveg, þann að hin nýju
skattalög ríkisstjómarinnar
eru gjörsamlega misheppnuð
og raunar alvarlegt spor aft-
ur á bak. Þegar um skatta-
lögin var fjallað, voru þau
gagnrýnd harðlega hér í
blaðinu, en málgögn ríkis-
stjórnarinnar, ekki sízt Tím-
inn og Þjóðviljinn, hömruðu
á því, hve ágæt þau væru og
vörðu þau í líf og blóð, full-
yrtu m.a. að hér væri um
miklar endurbætur að ræða,
einkum fyrir láglaunafólk.
Allt eru þetta nú eins og
hverjar aðrar öfugmælavís-
ur, enda er reynslan sú, að
menn skyldu ekki taka allt-
of mikið mark á fyrrgreind-
um málgögnum.
í fyrrnefndum frumdrög-
um kjaramálaráðstefnu A8Í,
er jafnvel játað, að með á-
framhaldandi sömu þróun í
húsnæðismálum og að núver-
andi skattheimtu óbreyttri,
eins og komizt er að orði,
sé sá árangur, sem náðst hef-
ur gjörsamlega ófullnægj-
andi. Verklýðsfélögin geri
því kröfu um „umtalsverða
lækkun skatta á lágar og
miðlungstekjur“ og veruleg-
ar umbætur á húsnæðislána-
kerfinu, enda mun ekki af
veita, því að þangað sækir
enginn lán eins og kunnugt
er. Allir sjóðir eru svo þurr-
ausnir, að þar eru öll grunn
uppi ef svo mætti að orði
kveða.
Þegar frumdrögin voru svo
lögð fram í Reykholti í gær
hafði skattakröfunni verið
breytt í kröfu um „gagngera
breytingu í skattamálum,
sem tryggi verulega lækkun
skatta hjá almennu launa-
fólki, jafnframt því sem
þannig verði stuðlað að
skattlagningu til samfélags-
þarfa, að eignamenn og sjálf-
stæðir atvinnurekendur
greiði skatta í samræmi við
raunverulegar tekjur og eign
ir“.
í fyrrgreindum ályktun-
um er að sjálfsögðu lögð
áherzla á að kaup hinna
lægstlaunuðu verði bætt til
muna frá því sem nú er. Hið
sama gildir um þá og aðra,
að mikið vantar á, að lof-
orðin í málefnasamningnum
um 20% kaupmáttaraukn-
ingu hafi náð til þeirra.
Virðist nú svo sem kaup-
máttaraukningin sé jafn
fjarlægur draumur eft-
ir tveggja ára valdatímabil
vinstri stjórnar og hún var á
þeirri stund, sem loforðin
voru gefin. Aftur á móti er
kaupmáttaraukningin stór-
fenglegur veruleiki á leið-
arasdðum Tímans og Þjóð-
viljans. Þar eru a.m.k. fleiri
ánægðir með skattana en vit-
að er um og óðaverðbólgan
a.m.k. viðunandi, því að hún
er aðeins helmingi meiri á
íslandi en í Ítalíu, svo að
vitnað sé í Þjóðviljann.
Utan um allt
sem við gerum
DÓMNEFND sú, sem fjallaði um Ijóð
í tilefni Þjóðhátiðar 1974, hefur að
undanfömu verið önnum kafin við að
lesa vond kvæði. í niðurstöðu dóm-
nefndar segir: ,,Dómnefndin telur
ekki unnt að gre:ða neinu framkom-
inna verka atkvæði til verðlaunad 35
ljóð og ljóðaflokkar bárust nefndinni.
Eðlilegt er að fólk spyrji þeirrar
spurningar hvort ekkert skáld sé
lengur til á íslandi. Treysta skáldin
sér ekk: til að fjalla um landnám fs-
lands i ljóði?
Að óathuguðu máli er ekkert haegt
að fullyrða um verkin, sem bárust
dómnefndinni. Vel getur verið að dóm
nefndarmenn hafi krafist of mikils af
skáldunum. En hafi skáldskapurinn
verið álíka og á fullveldisafmælinu
hér um árið þá er von að dómnefnd-
armönnum hafi blöskrað. Sannieik-
urinn er sá að fá skáld eru reiðubú-
in ril að setja sig í stellingar og yrkja
innfjálgan brag. Skáld hafa yfirieitt
ekki á takteinum ættjarðarást og þjóð
ernishyggju eftir pöntun. Þess vegna
veljast til slikra hluta hinir ágæt-
ustu menn, orðhagir og góðir dreng-
ir, sporgöngumenn þjoðskálda með
hið hefðbundna ljóðform að vopni.
Allt, sem þeitr setja saman, hefur
göfugan tilgang, ekki vantar það.
Skáldgáfan hefur aftur á móti aldrei
þrúgað þá eða valdið þeim heila-
brotum. Þetta er náttúrlega sagt með
fyrirvara því aðeins dómnefndar-
menn hafa skyggnst í þykk óg þung
umslögin.
„Þegar miklir atburðir gerast eiga
litlir menn að þegja“, sagði Steínn
Fjallkonan.
Steinarr af æmu tilefni. Ég hef ver-
ið að velta því fyrir mér hvers vegna
skáldin yrkja ekki um gosið 1 Vest-
mannaeyjum, hvers vegna hinir góðu
drengir eru látnir einir um það. Nei,
mikliir atburðir eru ekki fyrir litla
menn. Skáldin veigra sér við að taka
til máls af sliku tilefni. En vel mætti
Þjóðhátíðarnefind athuga einn mögu-
lei;ka í samvinnu við hína virðulegu
dómnefnd. Ef blaðað er í nokkrum
ljóðabókum frá síðustu árum kemur
í ljós að þar eru fullboðleg kvæði til
að syngja á sameiginlegri hátíð þjóð-
arinnar.
En Þjóðhátíðiin 1974 verður vist
aldrei annað en svipur hjá sjón mið-
að við þjóðhátíð Vestmannaeyinga,
sem nýlega var haldin á rjúkandi
rústum. Þar var einhuga fólk á ferð,
fólk, sem lætur ekkert buga sig. Við,
sem verðum að sætta okkur við vasa-
útgáfu af þjóðhátíð, skulum okkur
til huggunar raula eitt af Ijóðum eins
þekktasta skálds okkar:
Við hyggjum að heimsbyggðin þrái
hugmyndir okkar og ráð —
og igrundun okkar, hún nái
út fyrir snertuspöl
við þiggjendur þess er nú skeður.
Ó þvíliik blekkingarsýn
sem gamalt stolt okkar gleður
og glæðir viðtekna frægð.
Við sitjum hér eins og við erum:
aldniir, með nýja húð.
Og utan um allt sem við gerum
slær eyjan skörðóttum baug.
(Hannes Pétursson: Eyjarvist.
Úr Ijóðabókiinni Rímblöð).