Morgunblaðið - 05.09.1973, Qupperneq 10

10
MORGUN'BLAÐIÐ — MIÐVIKUDAGUR 5. SEPTEMBER 1973

SILDVEIÐAR
í NORÐURSJÓ
3.GREIN:
L j 6sm.
Þórleifur Ólafseon.
Frá „íslenzku66
síldarbæjunum
Skagen
og Hirtshals
íslendingar kaupa mikið
af mjólk
og skordýraeitri
Atvinnuleysi ríkjandi
ef íslenzki
síldveiðiflotinn
„fslenzku síldarbæirnir" í Dan-
mörku, Hirsthals og Skagen, eru
“'báðir á norðurströnd Jótlands, og
er stutt á milli þessara tveggja
staða. Þessir staðir eru mjög mik
ilvægrir fyrir íslenzka síldveiði-
flotann, sem stundar síldveiðar í
Norðursjó og- á Hjaitlandsmið-
um. Og eins og þessir bæir eru
mikilvægir fyrir islenzka síld-
veiðiflotann, þá er ísienzki síld-
veiðifiotinn ekki síður mikilvæg-
ur fyrir þá. Fjölmargir
í þessum bæjum vinna svo
til eingöngu við að þjóna
íslenzka flotanum og enn aðrir
vinna við niðurlagningarverk-
smiðjur og annan síldariðnað.
— „Ef íslenzki síldveiðiflot-
inn hætti skyndilega að landa í
Hirthals og Skagen, þá yrði
rikjandi atvinnuleysi hér a. m. k.
um hríð. Þess vegna mega fs-
lendingar ekki hætta að landa
hér síld,“ sagði Carl Winter borg-
arstjóri í Skagen við undirritað-
an þegar hann var þar á ferð
fyrir skömmu.
Gaman af vandræð-
unum eftir á
Umboðsmaður íslenzku síld-
veiðibátanna í Skagen er ungur
maður að nafni Ch. Töstesen.
Hann stofnað; skipamiðilun í Skag
en í nóvember 1969 og i janúar
1970 tók hann við umboðsstörf-
um fyrir íslenzku bátanna. Fyrsta
skipið, sem landaði sild í Skagen
eftiir að hann tók við umboðs-
störfum var Súlan EA og skip-
stjóri á henni var þá Hrólfur
Gurmarsson. Hrólfur virðist
kunna mjög vel við sig í Skagen,
því hann landar ávallt þar. Enda
er nú svo komið að mjög marg
ir Skagesnbúar þekkja Hrólf ann
að hvort af eigisn kynnum eða
þá í sjón.
„Það hefur verið ánægjulegt
að eiga viðskipti við Islendinga",
sagði Töstesen er við ræddum
við hann, vandræði háfa aldred
orðið svo neinu nemi, og allt geng
ið sinn vana gang, og ef þau
hafa þá einhver verið hefur ver-
ið gaman af þeim eftir á“.
„Hér í Skagen lönduðu 50 ís-
lenzkir bátar i fyrm og voru
yfirieitt fjórir bátar inni á dag.
Mitt starf er einkum fólgið í því,
að panta viðgerðamenn, ef með
þarf. Alltaf þarf að verzla og
útvega alls kyns hluti. Mesta
vandamálið er með viðgerð á nót
unum, því ekkert nótaverkstæði
er hér á staðnum. Þá er oft
vandkvæðum bundið að fá við-
gerðarmenn frá vélaverkstæðum
yfir sumartímann, því helmingur
verkstæðanna er lokaður þann
tíma, sem sumarfrí standa yfir.
Þetta var ekki svo slæmt á með-
an vélvirkjar höfðu aðeins 14
daga orlof, en nú hafa þeir 21
dags sumarorlof og að auki vetr-
arorlof, og þegar orlofiin eru orð
in svona löng loka fyrirtækin
alveg á meðan á friinu stendur.“
Lágt verð vegna hita
„Síldarverðið í Danmörku var
mjög lágt í fyrrasumar, hver er
ástæðan fyrir því?“
„Þetta lága verð stafar ein-
göngu af miklum hitum, sem þá
voru. Það kom tii dæmis einu
sinni fyrir, að eitt fyrirtsókið hér
í Skagen keypti 2000 kassa af
síld á laugardagsmorgni, en þeg-
ar átti að fara að vinna sildina
á mánudagsmorgni var hún ónýt
vegn hitans. Annar þáttur er,
að oft á tíðum eru og margir
bátar inni með síld. Stundum
voru þeir 15, en verksmiðjurnar
hér og í Hirtshals geta varla tek-
ið við afla af nema 10 bátum
i einu. Slðan snýst dæmið við
yfir vetrartímann, því þá höfum
við allt of litla síld hér. Islend-
ingar og Færeyingar eru þá lítið
við veiðar í Norðursjónum, og
verðum við þvi að afla hráefnis
á annan hátt. Eiigendur síldar-
iðnaðarfyrirtæjanna tóku það til
bragðs í fyrravetur að leigja skip
til síldarflutninga milli Skot-
lamb- og Danmerkur. Skipið fór
15 ferðir yfir veturinn og með
essum flutningum tókst að koma
í veg fyrir algjöran síldarskort.
Yfir vetrartimann er sildarverð
ið miklu hærra en almennt á
sumri-n. 1 fyrravetur fengus-t oft
4 6 krónur danskar fyrir kílóið,
en að sjálfsögðu er ald-rei hægt
að segja neitt um síldarverðið
fyrirfram.
„Er það ekki rétt, að þið hér
á Jótlandi, sem skiptið við Is-
lendingana að einhverju leyti, sé-
uð að reyna að fá virðisauka-
skattinn, sem íslendingar þurfa
að borga eftirgefinn?"
„Það höfum við reynt um
langan tíma, en án áramgurs. Við
höfum meðal annars skrifað sjáv
arútvegs- og viðskiptaráðuneyt-
unum bréf um þetta mál. En það
hefur engan hljómgrunn fengið.
Hér þyrfti islenzka ríkisstjórnin
að grípa iinn í-, því það er ekki
hægt að láta það viðgangast að
islenzkir sjómenn þurfi að borga
tvöfaldain skatt, anmars vegar til
danska ríklisins og síðan til þess
íslenzka.“

Antoniesen ræðismaður
ísiands og síldarkaupmaður.
Jens Neistlov fyrir utan
verzlunina.
Úr markaðshöllinni í Skagen. Þessi markaðshöll tekur um 12 þúsimd kassa af sild.
Að lokuim sagði Töstesen: „6g
von-a að samstarfið við íslend-
ingana gangi vel áfram. Því er
ekki að neite að það er mikið
að gera þegar margir bátar koma
inn að morgni dags, en maður er
ánægður að kvöldi, ef tekst að
leysa ölil vandamál, sem nú oftast
tekst.“
Fer vel á því að vera
ræðismaður og
síldarkaupmaður
Einn mesti síldarkaupmaður-
inn í S'kagen heitir P. Antonie-
sen, og hefur hann verið það um
langt skeið. Jafnhliða því, að
hann er síldarkaupmaður er
hann einniig ræðismaður íslands
í Skagen. Ræðismaður hefur han-n
verið í 15 ár og fyrir nokkrum
árum var hann sæmdur hinni ís-
lenzku fálkaorðu, sem honum er
ákaflega annt um, enda segiir
hann að ekkert land sé fegurra
en ísland.
Við hittum Antoniesen að máli
á skrifstofu hans, sem er í gömlu
húsi við fiskihöfniina gömlu í
Skagen, og eftir að hafa reykt
góðan danskan vindil og drukk-
ið einn „Hof“ til að vega á móti
hitanum hófum við spjallið.
„Mér hefur alltaf gengið vel,
sem sildarkaupmaður og sömuleið
is held ég að mér takiist sæmi-
lega að gegna starfi íslenzks
ræð'ismanns. Mitt starf er mjög
tengt sjómönnum, og þess vegna
held ég að ég skiilji þá miteið
betur en ell-a og þess vegna er
oftast fljótlegt að leysa þa-u
vandamál, sem upp koma.“
„Hvað kaupirðu marga kassa
af síld á dag yfir aðal síldar-
tímann?"
„Að öllu jöfnu kaupi ég 4000—
5000 kassa á dag yfir sumar-
tímann, en yfir vetrartíman er
það miklu minna. Því miður get-
um við ekki un-nið alla síldina
jafnóðum yfir sumartímann, og
því verður að bíða með hana
þangað til að hausta tekur, en
þá þýðum við hana upp, flökum
og söitum. Síðan er síldi-n send
suður tiil Þýzkalands, Hol'lands,
Austurríkiis, Tékkóslóvakiu og
eins til Svíþjóðar. Um verðið er
það, að segja, að ef einhver ræð-
ur markaðsverðinu þá eru það
Þjöðverjarndr, en ekki við. Enda
er okkar ósk sú, að ávallt sé
hægt að borga hæsta hugsanlegt
verð fyrir síldina. Aðalmagnið
fer lii Þýzkaiands og þar er það
framboð og eftirspum, sem ræð-
ur. Annars gæti verðið verið
hærra að jafnaði, ef bátamir
kæmu reglubundnar til hafnar,
en við skiljum að það er erfitt
að eiga við það, þar sem stund-
um fæst emgin síld einn daginn,
en þann næsta fá kannski afli-r
síld.“
„Það hefur verið rætt urn það,
að þe-gar hitinn er svo-na mikill,
þá eyðilegigiist síldin ef hún er
geymd í markaðsihöllinni yfir
eina helgi, er ekkert gert til að
koma í veg fyrir það?“
„1 vor var byrjað á nýrri
markaðshöll, og á hún að vera
tillbúin á næsta vori. Þeissi höll,
sem tekur 10— 12 kassa af sáld,
verður kæld þannig, að hægt
veniur að hafa hti-astigið 0 gráð-
ur, ef með þarf. Þetta mun gjör-
breyta sölumöguleikum á laugar-
dögum, en fram tii þessa hafa
þeir verið htlir. Þá erum við að
hefja notkun á plastkössum, en
þegar fram í sæki-r verða þeir
miklu ódýrari en trékassamir
Hráefnii geymist mun betur í
þeim, ög ætti það því að þýða
hærra verð.“
Antoniesen er nú kominn á
sjötugsaldur og við spurðum hann