Morgunblaðið - 22.12.1973, Qupperneq 18

18
MORGUNBLAÐIÐ, LAUG ARDAGUR 22. DESEMBER 1973
hf. Árvakur, Reykjavtk.
Haraldur Sveinsson.
Matthias Johannessen,
Eyjólfur Konráð Jónsson,
Styrmir Gunnarsson.
Þorbjörn Guðmundsson.
Björn Jóhannsson.
Árni Garðar Kristinsson.
Aðalstræti 6, simi 10-100
Aðalstræti 6, simi 22-4-80.
Áskriftargjald 360,00 krá mánuði innanlands.
I lausasölu 22, 00 kr. eintakið
Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Ritstjórnarfulltrúi
Fréttastjóri
Auglýsingastjóri
Ritstjórn og afgreiðsla
Agglýsingar
KRISTIN TRÚ
er, að hver beri ábyrgð á j
öðrum. Á ég að gæta bróð-
ur míns? er spurning á
einu fyrsta blaði Biblíunn-
ar og henni sjálfsvarað.
Berið hver annars byrðar
og uppfyllið þannig lögmál
Krists, segir postulinn.
Það verður að gera þá
kröfu til manna, sem vilja
teljast ásatrúar, að þeir
geri grein fyrir því, hvað |
það er í þekktum grund-
vallarviðhorfum hins forna
ásatrúnaðar, sem þeir að-
hyllast og vilja láta virða
sem raunverulega trúar-
sannfæringu. Ég nefni að-
eins i því sambandi mann-
helgina, svo og fleirkvæni.
Af því sem þegar er sagt,
er ljóst, að ég tel mig verða
að mæla gegn því, að um-
rætt félag fái staðfestingu
sem sjálfstæður söfnuður.“
þeim verður ekki tekið mið
í þeim efnum á vorum dög-
um. Kristur nægir, þó að
hann hafi hvorki nægt
Hitler, Stalín né áhangend-
um þeirra. Orð Krists eru
leiðarljós sem öllum ætti
að duga. Það er því skylda
vor og hugsjón að slá
skjaldborg um þau, jafn-
framt því sem þau eiga sér
kraft allri orku meiri.
Borgaraflokkarnir í Dan-
mörku hafa nú mátt súpa
seyðið af undanslætti við
Kristsafneitara og klám-
kúltúr svonefndan. Borg-
araleg öfl á íslandi og aðrir
lýðræðissinnar mættu hafa
það í huga. Fólkið er orðið
langþreytt á öngþveiti og
upplausn — og nú seinast
treysti enginn sér nema
danska ríkið til að styrkja
klámmyndargerð um Krist.
Slíkt hefnir sín.
Nú fer í hönd hátíð
kristinna manna og um
víða veröld hljómar boð-
skapurinn um frið og kær-
leika. Kristnir menn vilja
vera umburðarlyndir, en
öllu eru þó takmörk sett.
Hér á landi hefur verið
stofnaður söfnuður ásatrú-
armanna. Sigurbjörn
Einarsson biskup hefur
hér í blaðinu birt greinar-
gerð, er hann sendi dóms-
og kirkjumálaráðuneytinu
varðandi félag þetta. 1 upp-
hafi segir hann:
,,Ég vil fyrst taka það
fram, sem sjálfsagt er, að
þeir menn, sem hafa stofn-
að þetta félag, eiga að njóta
þeirra réttinda til skoðana-
og trúfrelsis, sem stjórnar-
skrá ríkisins vill tryggja
öllum landsþegnum. Hafa
þeir og hagnýtt sér þau
réttindi með því að stofna
með sér félag sitt, auk þess
sem hver einstakur hefur
óumdeilanlegan rétt til
persónulegra skoðana í
trúarefnum sem öðrum og
frelsi til að tjá þær og
túlka, meðan aðferð hans
og háttsemi í því sambandi
rekst ekki á almenn lög,
gott siðferði og allsherjar-
reglu.“
Og síðar í greinargerð
sinni segir biskup:
,,í þessu sambandi sker
það úr, að það er næsta
óljóst, hver þau meginatr-
iði eru, sem talizt geti
trúarleg sannfæring þess-
ara s.n. ásatrúarmanna.
Um helgirit er ekki að
ræða, aðeins er þess getið í
þeirri ófullkomnu greinar-
gerð, sem umsókninni fylg-
ir, að höfð sé hliðsjón af
Snorra Eddu og öðrum
helgiritum (ótilgreindum)
um það helzta inntak þess
síðar, að einstaklingurinn
beri ábyrgð á sjálfum sér.
Af þessu mætti draga ýms-
ar ályktanir, eins og af
öðru, sem er óljóst orðað og
getur búið yfir hinum
margvfslegustu hugmynd-
um. Ekki vil ég leggja þá
merkingu í þessi ummæli
um helzta inntak þessa sið-
ar, að um sé að ræða þá
fornu einstaklingshyggju,
að hver skyldi leita réttar
sfns á hendur annarra eftir
því sem hann hafði megin
til. En langsótt er það ekki
að álykta, að orðum þess-
um sé stefnt gegn því sið-
gæðisviðhorfi, sem er
grundvallaratriði í kristn-
um dómi og hefur mótað
félagslöggjöf vora, en það
Á það má benda orðum
biskups til stuðnings, að
undirstaða fslenzks þjóð-
félags er kristin trú, þó að
ýmsar heiðnar bókmenntir
fornar og gamall arfur hafi
haft áhrif á menningu
vora, enda helgar sem slík-
ar, en ekki sem trúarrit. Af
En ekki ættu kristnir
menn að hafa áhyggjur af
Kristi. Hann einn hefur
verið ósigrandi þau tvö
þúsund ár, sem liðin eru
frá fæðingu hans. Minnug
þess höldum við enn heilög
jól — og fögnum fæðingu
hans. Barnið í jötunni er
öllum tízkustefnum yfir-
sterkara.
Orð biskups eru ekki að-
eins umhugsunarverð,
heldur einnig tímabær.
Megi kristni eflast í landi
voru.
„Kína,
sem ég
elska
svo
heitt...,,
Eftir C. L.
Sulzberger
Samskipti Bandaríkjanna
og Alþýðulýðveldisins Kína
byggjast á rökvísi og ást. Ástin
er Bandaríkjanienn, en rökvís-
in Kinverja. Þegar þetta er haft
í huga liggur nærri að minnast
sonnettu skáldkonunnar Ednu
St. Vineent Millay, sem hefst á
þessum orðum:
„Kína, sem ég elska svo heitt
er ekki fjær mér en hönd min.
Ástin auðveldar mér þó ekki að
De Gaulle, fyrrum Frakklands-
forseti. Hann og Vahya Kahn
voru milligöngumenn milli
Kínverja og Nixons f upphafi.
Vahya Kahn, fyrrverandi for-
seti Pakistan.
skilja rök springandi sprengju-
kúlu“.
Hin byltingarkennda rök-
hyggja, sem knúði kínverska
ráðamenn til þess að taka upp
vingjarniegri samskipti við
Bandaríkjamenn, á rætur sínar
að rekja til deilu Kínverja og
Sovétmannanna. Mao formaður
og Chou En-lai forsætisráð-
herra sáu, hve heimskulegt það
var, að etja af kappi við tvö
óvinveitt stórveldi í einu. Þeir
ákváðu því að reyna að bæta
samskiptin við Bandaríkin
vegna þess, að það var hættu-
minna heldur en að reyna að
sættast við Sovétríkin.
Ekki skyldu menn þó skilja
afstöðu kínverskra ráðamanna
sem svo, að þeir hafi sætt sig
við bandariska auðvaldsstefnu.
Þeir berjast hatrammri baráttu
gegn hverskyns valdajafnvægi
og gleðjast yfir samkeppni
Sovétríkjanna og Bandaríkj-
anna, — þ.e.a.s. á meðan
Bandaríkin verða ekki undir í
samkeppninni. Chou En-lai for-
sætisráðherra Kína er afar
hreinskilinn maður og hann
heldur því hiklaust fram, að
Bandaríkin og Sovétríkin keppi
um heimsyfirráð.
Hann óttast þó Bandarikin
minna og segir: „Heimsvalda-
stefna Bandaríkjanna hefur
verið á undanhaldi síðan hún
beið ósigur i árásarstriðinu
gegn Kóreu. Bandaríkjamenn
hafa nú viðurkennt ósigur sinn
opinberlega. Þeir gátu ekki
haldið áfram stríðsrekstrinum í
Víetnam."
MILLIGÖNGUMENN
Bandaríkjamenn drógu ýmsa
lærdóma af styrjöldinni í Víet-
nam og þegar þeim gekk hvað
verst þar, varð opinbert, að
Kínverjar höfðu komið sér upp
birgðum kjarnorkuvopna. Þetta
varð til þess, að hafnar voru
diplómatískar viðræður, á jafn-
réttisgrundvelli, ef svo má að
orði. kveða. Og þess vegna
skildu Kinverjar skilaboð Nix-
on forseta rétt.
Árið 1969 kom Nixon á fram-
færi óskum um bætt samskipti
rikjanna og lét stöðva eftirlits-
ferðir bandarískra herskipa um
Formósusund. Viðræður kín-
verskra og bandarískra emb-
ættismanna hófust á ný, eftir
að hafa legið niðri um stund,
bandarískum þegnum var aftur
leyft að ferðast til Kína og við
skipti á milli ríkjanna voru auð-
velduð. Einnig sendi Nixon kin-
verskum ráðamönnum orðsend
ingar og hafði þar sem milli-
göngumenn þá de Gaulle
Frakklandsforseta og Yahya
Kahn forseta Pakistan.
Og árangurinn lét ekki á sér
standa. Henry Kissinger fór i
leynilega heimsókn til Kina. í
desember 1970 sagði Maó for-
maður við Edgar Snow: „Ef
Sovétrikin duga ekki til, mun
ég byggja vonir mínar á banda-
risku þjóðinni."
í fyrstu benti ýmislegt til
þess, að Kínverjar hyggðust
reyna að fá stjórnarandstæð-
inga í Bandaríkjunum til þess
að hafa milligöngu um bætt
samskipti rikjanna. Fulltrúi
stjórnarandstæðinga, öldunga-
deildarþingmaðurinn Mike
Mansfield, hafði þá látið í ljós
ósk um að fara i heimsókn til
Kína. Mansfield frestaði hins
vegar förinni og kinverskir
valdhafar komust að þeirri nið-
urstöðu, að hyggilegra myndi
að hafa beint samband við
rikisstjórn Nixons, jafnvel þótt
hún færi með völd í umboði
„einokunarsinna".
GOTTSAMBAND
Hve hyggileg þessi ákvörðun
var, kom bezt í ljós af hinu
mjög góða sambandi, sem þeir
Henry Kissinger og Cho En-lai
höfðu með sér. Forsætisráð-
herrann átti fund með blaða-
mönnum skömmu eftir heim-
sókn Kissingers til Peking og
sagði þá: „Þarna er á ferðinni
maður, sem skilur okkar heim
jafnvel og sinn eigin.“ Við er-
lendan sendiherra sagði Chou:
„Það er hægt að ræða málin við
Kissinger.'1 Þegar hinn nýi
utanrikisráðherra Bandaríkj-
anna fer aftur til Peking nú á
næstunni má hann vænta þess,
að mjög vel verði tekið á móti
honum.
(Aths. Mbl: Þessari Peking-
ferð Kissingers er nýlokið).
Kínverjar hafa löngum þótt
heldur hlédrægir, en nú er svo
komið, að jafnvel hinn almenni
borgari í Kína notar hvert tæki-
færi til þess að lýsa vináttu
sinni í garð Bandaríkjamanna.
Nú er því haldið á loft, að
Bandaríkjamenn hafi aldrei
hagnýtt sér hið bága ástand
kínverska ríkisins á 19. öld til
þess að ná yfirráðum yfir kín-
versku landsvæði eins og
Evrópumenn gerðu. Þvert á
móti hafi Bandaríkjamenn not-
að skaðabæturnar, sem þeir
fengu fyrir tjón, sem þeir urðu
fyrir í boxarauppreisninni, til
þess að koma á fót mennta-
stofnunum og senda til landsins
trúboða, sem elskuðu Kína,
hvorki meira né minna.
Bandarískum ferðamönnum
er alls staðar mjög vel tekið og
sýknt og heilagt er verið að
vara þá við þeirri hættu, sem
stafi af hernaðarstefnu Sovét-
ríkjanna. Eru Bandaríkjamenn
þá gjarnan beðnir um að halda
vöku sinni og jafna ágreinings-
málin við V-Evrópuríkin, þó
ekki væri nema til þess að
koma í veg fyrir upplausn og
sundurlyndi þar í álfu. Enginn
minnist lengur á Bandaríkin
sem pappirstígirsdýr, en allir
óttast, að þau verði það.
ÞÍÐA
Það ríkir sem sagt þiða í sam-
skiptum Kína og Bandaríkj-
anna, en áður en samband land-
anna getur orðið hreint vináttu-
samband, eins og það, sem rikir
á milli Kína Frakklands, þarf
að komast að samkomulagi um
Formósu, kalla heim þá banda-
ríska hermenn og embættis-
menn, sem enn starfa á eyj-
unni. Kínverjar lita Formósu
sömu augum og Frakkar litu
Alsass — Lorraine fyrir heims-
Framhald á bls. 29.
iNVu» llorkeímc
Eftir
L. SILK