Morgunblaðið - 09.03.1974, Page 12

12
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 9. MARZ 1974
Rætt við Helga Tömasson
Dalleltdansara
PfVíst var mér
strítt- strákur að dansa ballett
minnkar og maður finnur, að
vöðvarnir þola ekki sömu áreynsl-
una og áður.
Ballett er auðvitað list, það seg-
ir sig sjálft. En hann er eins og
allar aðrar listgreinar, þrotlaus
vinna. Ég dreg stórlega i efa, að
fólk geri sér ljóst, hvílíkt erfiði
liggur að baki. Stundum vildi ég
óska þess að ég hefði meiri tíma,
gæti tekið lengri frí, verið meira
með fjölskyldu minni. En það
verður ekki á allt kosið.
— Ertu íslenzkur dansari?
Danskur? Eða bandariskur?
Hann hlær við.
— Það er nú svoleiðis, að það
vilja allir eigna sér mig. Églærði í
Danmörku og var þar lengi. Þegar
ég kem þangað verða menn ósköp
glaðir og tala um, að nú sé hinn
þekkti danski dansari Helgi
Tómasson kominn ... ! Ég hef
tekið þátt í keppnum fyrir
Bandarikin. Ég hef dvalið lengst
af mínum starfstíma sem ballett-
dansari i Bandaríkjunum og öðl-
ast þar minn þroska sem listamað-
ur. Ég bý þar. En ég er þó fyrst og
fremst íslendingur. Og í Banda-
rikjunum eryfirleitt talað um „fs-
lenzka dansarann“. Og svo kem ég
hingað öðru hverju — get sjaldn-
ast nema tyllt niður tá, en alltaf
er eitthvað sem dregur mig heim.
Ég sakna fjölskyldu minnar, sem
ég á hér og ég sakna landsins —
kannski meira að segjgi íslenzka
veðursins. Þvi er nú þannig farið,
að þegar við erum langdvölum
erlendis þá verður alltaf það góða
og skemmtilega ofan á i endur-
minningunum. Ég fæ aðallega
fréttir að heiman í bréfum frá
mömmu minni, stundum sé ég ís-
lenzk blöð. Ef einhverjir stórvið-
burðir gerast hér, eins og til dæm-
is gosið í Vestmannaeyjum, er
sagt frá því í bandarískum fjöl-
miðlum.
— Lifir jafn þekktur dansari og
þú góðu lífi í New York?
— Ef þú átt við, hvort ég moki
inn peningum, þá geri ég það
ekki. En við getum sagt að ég og
fjölskylda mín höfum það harla
gott. Við búum á Manhattan
núna, í frekar lítilli íbúð, en með
haustinu flytjun við í stóra íbúð,
með tveimur góðum svefnher-
bergjum og griðarstórri stofu.
Það verður mikill munur. En ég
græði ekki offjár, það er langt í
frá. New York City Ballett er
einkafyrirtæki, leikhúsið í Lin-
coln Center f æst með mjög góðum
kjörum. Og nú í ár fáum við í
fyrsta skipti ríflega styrki frá ríki
og borg. Það er til mikillar hjálp-
ar. Annars er það svo að ýmsir
aðilar, sem vinna að ballettsýn-
ingu, hljómlistarmenn, sviðs-
menn, tæknimenn, þeir eru
stærri kostnaðarliður en dansar-
arnir sjálfir.
— Er mikið um ferðalög?
— Nei, ekki hjá þessum flokki.
Vegna þess meðal annars, að
hann er svo fjölmennur, um níu-
tíu manns, þar af um 15 sólódans-
arar. En á sumrin förum við
venjulega til Iítillar borgar ofar í
New York ríki, Saratoga. Þar sýn-
um við í útileikhúsi. Það eru eig-
inlega einu ferðalögin nú.
En meðan ég var til dæmis með
Harknessflokknum ferðuðumst
við um þver og endilöng Banda-
ríkin. Ég held að það sé ekkert
ofmælt sem hefur verið haft eft-
ir mér hér 1 blöðum, að New York
er höfuðborg ballettsins f heimin
um nú — og reyndar fleiri list-
greina. Og þvi er fengur að fá að
starfa þar. En um öll Bandaríkin
hefur áhugi á ballett aukist. I
hverri smáborg eru nú ballett-
skólar og ballett er í miklu meiri
metum en til dæmis var þegar ég
kom fyrst til Bandarfkjanna.
— Konan þín var ballettdans-
mær. Hún hefur alveg hætt að
dansa?
— Já, hún varð að gera það.
Hún byrjaði um tíma aftur, eftir
að eldri sonur okkar fæddist og
dansaði i ár. En þá ferðuðumst
við svo mikið, að það var ógern-
ingur. En ég veit, að þar varð hún
að taka erfiða ákvörðun.
— En barátta og afbrýðisemi
mikil innan þinnar listgreinar?
— Hvar er ekki barátta? Og
hvar stingur ekki afbrýðisemin
upp kollinum? Hvort sem er í
listum eða á venjulegum vinnu-
stöðum. Það er alltaf einhver, sem
vill vera í þínu sæti, en það er
ekki alltaf víst, að hann eigi það
alveg skilið. En ég get sjálfur ekki
annað sagt en að ég sé ánægður
með mitt hlutskipti, enda þótt allt
sem áunnizt hefur hafi kostað
þrotlaust erfiði.
— I gamla daga — þegar þú
varst að byrja í ballettinum. Var
þér þá ekki strítt dálítið?
— Jú, ég losnaði ekki við það,
segir Helgi og brosir. — Mér var
oft og mikið strítt strákur að
dansa ballett. Oft langaði mig i
aðra röndina til að hætta. Hvað
rak mig áfram? Sjálfsagt áhuginn
— kannski líka þrjóska. Ég vildi
ekki gefast upp. En stundum tók
ég þetta nærri mér. Þegar ég
kom til Bidsteds í Þjóðleikhús-
KVÖLDIÐ áður hafði flokkur
hans haldið fyrstu sýningu í Þjóð-
leikhúsinu við meiri hrifiningu
og undirtektir er venja er að hinir
hlédrægu íslenzku áhorfendur
láti í ljós. Um kvöldið var önnur
sýning og dansflokkurinn hafði
æft í nokkrar klukkustundir. Svo
var brunað upp í Hamrahlíð, þar
sem móðir hans og stjúpi búa.
Kona Helga, Marlene og Erik,
sem er bara 2ja ára, höfðu verið á
æfingunni, en Kristinn, sjö ára
var heima tefldi skák við Guðjón,
hálfbróður Helga. Forstofan var
blómum þakin eftir frumsýning-
arkvöldið, en úti var íslenzk rign-
ing eins og hún gerist bezt.
— Hafa íslenzkir áhorfendur
vit á ballett, Helgi, eða fögnuðu
þeir af því að þú ert frægur?
Hann setur híjóðan við svona
spurningu. Brosir. Segir:
— Ballettinn er svo ung list-
grein hér, að það getur verið, að
áhorfendur hér hafi ekki alveg
fullkominn skilning á ýmsum
tæknilegum atriðum. En ég finn,
að fólk hefur gaman af að horfa á
ballett og án efa hafa þeir á tak-
teinum sína skoðun á því, hvað
þeim þykir gott. Og ég held að
fólk hafi notið kvöldsins, þótt
gaman og þá er tilganginum náð.
Hvort það klappar af því að ég er
frægur? Ég veit ekki. Kannski er
það stolt af því að landinn hefur
náð svona langt — við erum þann-
ig Islendingar.
— Hefur frægðin stigið þér til
höfuðs?
— Nei, það held ég ekki, segir
hann eftir nokkra umhugsun. —
Ballettinn er ekki þannig, að mað-
ur þjóti upp á tindinn og sitji þar
síðan með krosslagðar hendur í
vellystingum praktuglega. Við
verðum að vinna til að geta verið
þar kyrr. Því að alltaf er ein hver
I grennd við tindinn, sem kannski
á ekki ófarinn nema nokkurn
spöl. Svo að það kostar þvílíka
vinnu, þvílíkt erfiði að halda sér
þarna uppi, að ég held ekki að
maður ofmetnist í þessari list-
grein ... Hversu lengi ég get
haldið mér í toppformi, veit ég
ekki, heldur hann áfram. — Það
er hægt að dansa hlutvek, sem ég
geri núna til fertugs, kannski til
45 ára aldurs. Og kannsi er hægt
að dansa lengur. En ekki á sama
hátt. Einfaldlega vegna þess að
líkaminn getur það ekki, hann
ræður ekki við það. En þá er
sjálfsagt hægt að velja dansa, sem
eiga við þann aldur, sem maður er
á og halda sér býsna lengi í topp-
formi á þann hátt. Ballettdansari
þarf aldrei að láta segja sér, þegar
hann fer að gefa sig. Hann finnur
það fyrstur manna. Þegar þrekið
ppÞað
ofmetnast
enginn,
sem nær
upp á
tindinn f minni listgrein,
pvf að Daráttan
er protlaus við
að halda sér DarM
Helgi ásamt móður sinni, Dagmar, og Kristni og Erik.
Mariri'e og Helgi meðsynina Kristinn og Erik.