Alþýðublaðið - 12.10.1930, Blaðsíða 2

2 ALÞtÐÖBLAÐIÐ
Hæstaréttardómnrinn
f vaxtatoknmáli Jóhannesar, fyrrv. hæjarSógeta.
(Nl.) ----
Af þeim ófullkomnu upplýsing-
um, sem fyrir hendi eru, þykir
mega ráða, a'ð það hafi verið
venja að láta embættismenn njóta
vaxta af fé í embættissjóði, er
þeir geymdu um stundarsakir í
banka, og beið þar útborgunar,
og að yfir höfuð hafi verið venja
skiftaráðenda, eftir að reglugerð
17. júní 1915 gekk í gildi, að
leggja búafé, er inn til þeirra
greiddist, í sameiginlegan sjóð
embættisins og greiða búunum
eigi vexti af því meðan það stóð
þar, nema um verulegar upp-
hœðir hafi verid ad rœða eða
dráttur á báskiftunum hafi verið
fyrirsjáanlegur. Að eigi hafi verið
venja að greiða vexti af fé í sam-
eiginlegum embættissjóði, á það
bendir einnig það, að þegar ríkis-
sjóður hefír samkvæmt 100. gr.
skiftaíaganna orðið að greiða
búafé, er staðið hefir inni hjá
skiftaráðanda, þá hefir ríkissjóður
eigi, svo vitað sé, greitt búum
vexti af innstæðunum. Enn frem-
ur er það Ijóst, að ákvæði síðari
hluta 8. gr. í lögum nr. 67/1928
um að embættismenn þeir í
Reykjavik, er ræðiir um í lög-
unum, þar með talinn skiftaráð-
andi, skuli ávaxta fé það, er þeir
faafi undir höndum vegna emh
ættis síns, til hagnaðar fyrir
eigendur þess, hvilir á þeirri for-
sendu, að hér sé um nýmæli að
ræða, enda er þá jafnframt á-
kveðið, að rekstur umræddra
embætta greiðist úr ríkissjóði; en
lög þessi öðlast gildi 1. jan.
1929, samtímis því, er ákærði lét
af embætti. Og í umræðunum á
alþingi um lög nr. 25/1929, er
Iögleiða almenna skyldu fyrir
skiftaráðendur til að ávaxta búa-
fé í bönkum og sparisjóðum til
hagnaðar fyrir eigendur þess,
kemur það skýrt fram, að gengið
hefir verið út frá því, að til þess
tíma hafi sú venja viðgengist,
að skiftaráðendur hafi riotið
vaxta af fé búa undir skiftum
búa til reksturs embættis sins.
Að öllu þessu athuguöu verður
ákærða eigi refsað fyrir það út
af fyrir sig, að hann hefir eigi
tilfært búum vexti í hér um
ræddum tilfellum. En hins vegar
var ákærða sem skiítaráðanja
skylt, þegar verulegt fé búi t;l-
heyrandi Lá hjá honum eða í
embættissjóði vaxtalaust og fyr-
ÍTsjáanlegt var að dráttur yrði
á skiftunum, að aðvara rétta um- í
ráðamenn fjárins um það og gefa
þeim kost á að taka ákvörðun
um ávöxtun þess, og sömuleiðis
var honum skylt að sjá um, að
enginn ónauðsynlegur dráttur
yrði á skiftum búsins, en á þessu
hefir orðið misbrestur hjá á-
kærða, og er vanræksla hans í
þessu efni reísiverð samkvæmt j
144. gr. hegmngarlaganna. J
Þá er það sannað, að ákærði
hefir haft þá venju að hefja
innstæður, er bú hafa átt í bönk-
um og sparisjóðum, og leggja
þær inn í sjóð embættisins. Hefir
ákærði neitað því eindregið og
afdráttarlaust, að hann hafi gert
þetta í ávinningsskyni, en kveðst
hafa hagað þessu þannig til þess
að vera ætíð- undir það búinn að
geta borgað útgjöld búanna með
peningum eða ávísunum á banka,
en hitt hafi verið ógerlegt með
þeirn starfskröftmn, er hann hafi
haft á að skipa, að hafa banka
eða sparisjóðskonto fyrir hvert
einstakt bú, enda hafi það verið
aetlun sín að skifta búunurn þá
þegar eða mjög fljótt eftir að
innstæðan var hafin, þótt þessu
ástundum hafi ekki orðið fram-
gengt. Hafi reglan verið sú, að
búunum hafi verið gerð grein
fyrir vöxtum til þess dags, er
iinnstæðan var tekin út, en þar
á móti hafi búinu ekki verið
reiknaðir neinir vextir eftir að
féð var komið inn á sjóð embætt-
isins. Hefir í allflestum eða öll-
um tilfellum verið lögð fram á
skiftafundi skilagrein fyrir inn-
stæðum ag vöxtum til þess dags,
er innstæðan var tekin út. Hefir
skrifstofa lögmannsins í Reykja-
vik tekið þessar skilagreinir út
úr búskjölunum og þær verið
lagðar fram af nýju í hæstarétti.
Undir rannsókn málsins var
þess farið á leit af hálfu ákærða,
að rannsóknardómarinn léti búa
til sérstakan útreikning yfir vöxtu
af því fé, sem ákærði hefir tekið
út úr sparisjóðsbókum búa, frá
því er það var tekið út og til
þess, er það var útborgað eða
skifti fóru fram, en með því að
það var eigi gert hefir hinn skip-
aði verjandi látið semja skrá yf-
ir öll þau bú, þar sem sparisjóðs-
innsfæður hafnar hafa verið —
þar með þó eigi talin innritunar-
skirteini — og reikna út vextina,
samkvæmt skrá þessari, er lögð
hefir verið fram í hæstarétti, hef-
ir ákærði hafið sparisjóðsinn-
(Stæður í 88 búum og hafa vextir
af imnstæðunum á þeim tæpléga
11 árum, er ákærði hefir gegnt
bæjarfógetaembættinu í Reykja-
vik, getað numið samtals kr.
9971,83, reiknað með vaxtarfæti
3/4 o/o. 1 50 búum hafa vextirnir
ekki numið meiru en 50 kr. og
í mörgum þeirra undir 10 kr. I
nokkrum af búum þeim, er vext-
irnir hafa numið hærri upphæð,
er það sjáanlegt, að ástæða hefir
verið til að taka upphæðina út
að öllu eða nokkru leyti, þann-
ig má t. d. nefna dánarbú Mor-
ten Hansen. f>ar hafa verið hinn
24. sept. 1923 hafnar sparisjóðs-
innstæður að upphæð um 43 000
kr., en daginn eftir hafa tveimur
erfingjum verið greiddar 30 000
kr. fyrir fram upp í arf log þriðja
erfingjanum 5000 kr. tveim mán-
uðum síðar.
Pað er ná að vísu Ijóst, að
ákœrði hefir í mörgum báum
hafið innstœður búsins úr spari-
sjóði án pess að séð verði af
aðalreikningsbókum eða skifta-
bókum embœttisins, að úttektin
hafi verið nauðsynleg vegna út-
borgana úr búinu, en engu að
síður verður það þó ekki álitið,
að ákærði hafi gert þetta í þeim
tilgangi að afla sér óréttmæts
ávinnings og brestur því heimild
til að refsa honum fyrir þetta
eftir 142. gr. hegningarlaganna,
enda bera skiftabækumar það
með sér, að í flestum þeim bú-
um þar sem verulegar spari-
sjóðsinnstæður hafa verið hafn-
ar, hafa erfingjar eða umboðs-
menin þeirra mætt í skiftalok:
samþykt skiftin og gefið skilyrð-
islausa kvittun fyrir arfinum.
Hins vegar bar ákærða rík skylda
til að láta eigi skifti búa þessara
dragast að nauðsynjaíláusu eftir
að innstæður voru hafnar, en af
rannsókn málsins og skiftabók-
unum pykir pað Ijóst, að skiftin
hafa í eigi allfá skifti dregist
lengur en nauðsyn bar til, og
þótt aðkallandi embættiisannir og
dagleg störf, sem eklri mátti
fresta, hafi valdið miklu í þessu
efni, verður það þó í ýmsum til-
fellum eigi talin nægileg rétt-
lætjng á drætti búskiftanna og
verður því að telja dráttinn refsi-
verðan samkvæmt 144. gr. hegn-
ingarlaganna.
Refsing ákærða þykir hæfilega
ákveðin 800 kr. sekt til rílkissjóðs
og komi 40 daga éinfalt fangelsi
í stað sektarinnar, ef hún verður
eigi greidd innan mánaðar frá
hirtingu dóms þessa. Ákærða ber
.og að greiða allan kostnað máls
þessa bæði í héraði og hæsta-
rétti, þar með talin málflutnings-
laun sækjanda og verjanda í
hæstarétti, sem ákveðast 200 kr.
til hvors.
Mál þetta kom til réttarins í
byrjun dezbr.mán. f. á., og var
þá þegar skipaður sækjandi og
verjandi; skiftust þeir svo á
sóknar- og varnar-'skjölum og
var málið því næst lagt í dóm
23. júní þ. á., en þar sem máliið
er umfangsmikið og mikil vinna
hefir verið lögð í sókn þess og
vörn og margra nýrra skjala afl-
að af verjanda hálfu, málinu til
upplýsingar, þá þykir dráttur sá,
er orðið hefir á sókn þess og
vörn, réttlættur.
Kauphallasveiflurnar. “
Lundúnum (UP). 11. okt. FB.
Frá New York er símað: Mikil
verðbréfahækkun á kauphöllinni
í gær. Verð á komi og hveiti
hækkaði mikið.
Tveir menn hverfa.
1 fyrra kvöld eftir að „Detti-
foss“ var kominn hingað kvaðsí
Pétur Guðmundsson vélstjóri,
sem á heima á Klapparstíg 18r
ætla að fara út í skipið til að
skoða vélar þess. Fór hann síðan
að heiman, og vita menn ekki
meira um ferðir hans; en hann
kom ekki heim aftur, og seint í
gærdag var ekki kunnugt um, að
neinn hafi orðið hans var eftir
að hann fór að heiman, og í
„Dettifoss" kom hann ekki. Var
leitað talsvert að honum í gær,.
meðal annars meðfram allrihöfn-
inni og fyrir innan bæ, en ár-
angurslaust.
Pétur er ættaður úr Önundar-
firði. Hann er meðal elztu vél-
stjóra hér í Reykjavík, hefir oft-
ast verið á togurum, dugnaðar-
maður og kunnur Reykvíkingur.
Hann er 52 ára að aldri, kvæntur
og á uppkomin böm.
Sveinbjörn Jakobsson úr ölafs-
vík var staddur hér í Reykjavík
og dvaldi hjá dóttur sinni. Hann
hefir ekki sést síðan á fimtudag-
inn. Var í fyrstu ekki leitað að
mun, því að haldið var, að ekki
væri neitt athugavert við, þótt
hann kæmi ekki þangað heim þá
þegar; en hann hafði ráðgert að
fara heimleiðis í fyrra kvöld.
Þegar hans varð þá enn ekki
vart, var fengin aðstoð lögregl-
unnar til að leita að honum, en
hann var ekki fundinn í gær-
kveldi, og vita menn ekki, hvað
af honum hefir orðið.
Fær Gunnar Gunnarsson
[bókmentaverðlaun Nobels?
Nýlega barst danska blaðiaiu
„Berlingske Tiiende" símskeyti;
frá Stokkhólmi þess efnis, að
þeir rithöfundar, sem helzt liti út
fyrir að fengju bókmentaverðlaun
Nobels að þessu sinni væru; fs-
íendingurinn Gunnar Gunnarsson,
Daninn Jóhannes V. Jensen og
Ameríkumaðurinn Theodor Drei-
ser. Þess var enn fiemur getiö,
að ef að tveir hinir fymefndu
ekki fengju verðlaunin, þá myndi
það valda, að sænska „Akadem-
íið“, sem á að úthluta verðlaun-
unum, væri hrætt við að veita
verðlaurin Norðurlandarithöfund-
um ár eftir ár.
Atlantshafsflugið.
Lundúnum (UP). 11- okt. FB.
Frá Croydon er símað; „Coíum-
bia“ fór frá Tresco á Scillyeyj-
um kl. 1 e. h. í dag og kom tiL
Croydon kl. 3,55 e. h.
Kaup ð Kyndil,
blað Sambandis ungra jafnaðar-
m,anna! Gerist áskrifendur í af-
greiðslu Alþýðublaðsins.