Morgunblaðið - 17.10.1976, Side 18

18
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 17. OKTÓBER 1976
tffgtntfrfafeifr
Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Ritstjórnarfulltrúi
Fréttastjóri
Auglýsingastjóri
Ritstjórn og afgreiðsla
Auqlýsingar
hf. Árvakur, Reykjavfk.
Haraldur Sveinsson
Matthfas Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Þorbjörn Guðmundsson
Björn Jóhannsson.
Árii Garðar Kristinsson.
Aðalstræti 6, sími 10100
Aðalstræti 6, sími 22480
Áskriftargjald 1 100.00 kr. á mánuði innanlands.
í lausasolu 60.00 kr. eintakið.
Orð Guðmundar
Kjærnested
Fróölegt er að kynn-
ast þeim viðhorfum,
sem fram koma hjá Guð-
mundi Kjærnested skip-
herra í viðtali við Morgun-
blaðið sl. föstudag er hann
horfir til baka til þorska-
stríðsins og landhelgisdeil-
unnar við Breta. Skipherr-
ann segir í þessu viðtali:
„Þegar ég lít yfir þetta
eina ár, sem liðið er frá
útfærslunni, er mér efst í
huga sú framsýni, sem þeir
stjórnmálamenn er að út-
færslunni stóðu, sýndu. Ég
sé þetta ef til vill betur
hérna út í Danmörku en
heima. ísland er alls staðar
talið forysturíki í land-
helgismálum og jafnvel
Bretar hafa orðið að gera
okkar orð að sínum. Stefna
okkar var rétt og það eina,
sem umheimurinn skildi
ekki, var, að við vorum á
undan.“
Þessi orð Guðmundar
Kjærnested hljóta að vekja
verðskuldaða athygli. Með-
an þorskastríðið stóð sem
hæst sl. vetur og vor og
átökin voru hvað hörðust á
fiskimiðunum milli varð-
skipanna og brezku her-
skipanna og skipherrann
stóð í eldlínunni á hafinu,
var haldið uppi harðri
gagnrýni á ríkisstjórnina
og einstaka ráðherra fyrir
pólitíska meðferð á land-
helgisdeilunni. Kröfur
voru settar fram um hvers
kyns fljótfærnislegar að-
gerðir til þess að svara
framkomu Breta og ríkis-
stjórnin var sökuð um að
sýna ekki nægilega hörku í
viðureigninni við Breta.
Nú kemur skipherrann á
flaggskipi varðskipsflota
okkar og lofar þá framsýni,
sem þessir sömu menn
sýndu í landhelgisdeilunni.
Ríkisstjórnin og einstakir
ráðherrar höfðu nefnilega
þrek til þess að standa á
móti kröfum um vanhugs-
aðar og fljótfærnislegar að-
gerðir. Það þrek og sú
framsýni leiddi til þess,
ásamt frábærri frammi-
stöðu varðskipsmanna, að
sigurinn vannst í Ósló. Það
er of lítið af því í þessu
þjóðfélagi að menn hafi
þrek til þess að standa
gegn því, sem almanna-
rómur kann að telja rétt í
hita augnabliksins, en rök
standa ekki til, þegar málin
eru skoðuð af nægilegri
yfirsýn.
Nú er raunar ekki
ástæða til að ætla, að deilur
hefjist á ný um næstu að-
gerðir í landhelgismálum
okkar. Fulltrúar allra
stjórnmálaflokka, og þ.á m.
Alþýðubandalagsins, hafa
lýst því yfir, að þeir telji
samninga um gagnkvæm
fiskveiðiréttindi koma til
greina. Þýðing þess fyrir
okkur íslendinga kom
mjög greinilega fram í
sambandi við loðnuveið-
arnar í sumar. Loðnan stóð
svo djúpt út af Vestfjörð-
um, að hefðu Grænlending-
ar verið búnir að færa út
fiskveiðimörk sín, hefðu
loðnumiðin veriö innan
þeirra. Sumarloðnuveiðar
munu hafa mikla þýðingu
fyrir þjóðarbú okkar í
framtíðinni og þess vegna
skiptir máli, að við lokum
engum dyrum til samn-
inga. Slíkt gæti valdið okk-
ur erfiðleikum í sambandi
Enginn vafi er á því,
að hin ytri skilyrði
þjóðarbús okkar hafa batn-
að mjög og sölur gengið
betur en áður. Samt sem
áður verðum við að gera
okkur grein fyrir því, að
þótt batinn sé mikill er enn
við mikla erfiðleika að etja.
Og það er athyglisvert, sem
við þær veiðar. Raunar
liggur enn ekki fyrir, hvort
fiskveiðilögsaga Græn-
lands verður talin hluti af
fiskveióilögsögu EBE, en
alla vega er nauösynlegt
fyrir okkur íslendinga að
tryggja okkur fiskveiði-
réttindi handan miðlínu
milli Islands og Grænlands.
Þetta er glöggt dæmi um
það, að gagnkvæm fisk-
veiðiréttindi geta skipt
okkur verulegu máli. Og
ekki er að efa, að ríkis-
stjórnin mun sýna sömu
framsýni í meðferð land-
helgismálsins á næstunni
og hún sýndi i síðasta
þorskastríði að dómi
Guðmundar Kjærnested.
Geir Hallgrímssonforsæt-
isráðherra sagði á Varðar-
fundi fyrir skömmu, að við-
skiptakjörin eru enn ekki
orðin eins góð og þau voru
á árinu 1972.
Það sýnir, betur en flest
annað, að ekki er enn
grundvöllur til stórfelldra
kjarabóta ílandinu.
Viðskiptakjörin
Reykiavíkurbréf
►^♦^•Laugardagur 16. okt.*~«
Merkur
embættismaður
A það var m.a. bent, þegar
hringvegurinn var opnaður í til-
efni af Þjóðhátíð 1974, að þjóðir
hafa ekki alltaf lagt vegi og bætt
samgöngur sínar vegna auðlegð-
ar, en margar þjóðir hafi orðið
auðugar vegna góðra samgangna.
Þessi sanníndi hafa orðið æ fleiri
Islendingum ljós, eftir því, sem
samgöngur hafa batnað hér á
landi, en íslendingar hafa öðrum
þjóðum fremur notað flugsam-
göngur, því að vegakerfið hefur
ekki verið með þeim hætti, sem
hverju þjóðfélagi er nauðsyn. Á
síðustu áratugum hefur þó verið
reynt að gera þær úrbætur á, sem
nauðsynlegar eru taldar, og þrátt
fyrir mikla erfiðleika — og þá
ekki síst fjárskort, — hefur tekizt
að bæta svo samgönguleiðir á
landi að kalla má hinar nýju vega
framkvæmdir síðustu ára frem-
ur byltingu en þróun. Þó að
byltingar séu síður en svo æski-
legar á öllum sviðum, er engum
blöðum um það að fletta, að allir
landsmenn fagna þessari byltingu
af alhug og óska þess, að hún
megi halda áfram, svo að unnt sé
að ná þeim árangri í
samgöngumálum þjóðarinnar,
sem að er stefnt.
Það féll í hlut Sigurðar
Jóhannssonar vegamálastjóra, að
hafa á hendi yfirumsjón með
þeim nýmælum í vegagerð, sem
áreiðanlega munu breyta íslenzku
þjóðlífi og efnahag landsmanna á
næstu árum og áratugum, og kem-
ur öllum þeim, sem um hann hafa
skrifað minningargreinar og
gjörst þekkja til saman um, að
hann hafi verið einn hæfasti
embættismaður landsins vegna
festu og þekkingar, skyldurækni
og víðsýni og þá ekki sist sér-
stakra hæfileika til að sameina
ólík sjónarmið, en um fátt er
meira deilt, eins og kunnugt er,
en vegalagningar. Það er ekki
heiglum hent að sigla milli skers
og báru, þegar hreppapólitík og
ýmis annarleg sjónarmið sitja í
fyrirrúmi, eins og oft hefur viljað
brenna við, þegar um vega-
lagningar hefur verið rætt. Vega-
lögin frá 1964, voru mikið fram-
faraspor og hafa þau verið í end-
urskoðun þar til í síðasta mán-
uði, með þeim árangri, að fulltrú
ar fimm þingflokka, sem sátu í
nefndinni, ásamt embættismönn-
um, urðu allir sammála um tillög-
ur, sem ráðgert er að leggja fyrir
það Alþingi, sem nú hefur hafið
störf. Ber mönnum saman um. að
hlutur Sigurðar í þessu samkomu-
lagi hafi verið merkur og eftir-
minnilegur, enda lýsir það honum
vel, því að Sigurður var friðsamur
maður og að eðlisfari hlédrægur
og kom það sér vel í þeim úlfaþyt,
sem oft hefur verið vegna vega-
mála hér á landi undanfarin ár.
Nú hefur brautin verið mörkuð
og grundvöllur lagður að fram-
tíðarstefnu í vegamálum landsins.
Vegakerfið verður flokkað eftir
umferðarþunga og stefnt að
lagningu hraðbrauta með varan-
legu slitlagi.
Þessi stefnumörkun og þær
hraðbrautir, sem þegar hafa verið
lagðar, eru verðugur minnisvarði
yfir það lífsstarf, sem Sigurður
valdi sér ungur aó árum. Hann
var sonur Jóhanns Hjörleifssonar
vegaverkstjóra, sem margir
kannast við. Jóhann kostaði
kapps um að rétta námsmönnum
hjálparhönd með þvi að taka þá í
vinnu og eru þeir ófáir, sem eiga
góðar minningar um veru sína í
vegavinnuflokkum Jóhanns, bæði
á Holtavörðuheiði, Stóra-
Vatnsskarði og viðar. Jóhann var
drengjum sínum góður leiðsögu-
maður. Hann var ákveðinn vega-
vinnuverkstjóri og vann starf sitt
frábærlega vel af hendi við erfið
skilyrði. Þeir, sem unnu hjá hon-
um, báru til hans hlýjan hug,
enda leit hann öðrum þræði á
starfið sem reynslu og ungum
mönnum, gott veganesti á þeirri
lifsbraut, sem hver og einn verð-
ur að velja sjálfur. Það var
ógleymanlegt að vera í vega-
vinnuflokki Jóhanns Hjörleifs-
sonar á Stóra-Vatnsskarði og sjá
breytinguna, sem varð við
lagningu nýja vegarins yfir
þennan fjallveg. Það er ekki víst
að þeir, sem yngri eru og muna
ekki eftir vegakerfinu, eins og
það var, geri sér grein fyrir þeim
miklu breytingurii, sem urðu,
þegar upphleyptu malarvegirnir
voru lagðir um landið, oft af
mikilli snilld og útsjónarsemi.
Það var því eftirsóknarvert að
komast í starf til manna eins og
Jóhanns Hjörleifssonar, því að
lengi býr að fyrstu gerð.
En eftirminnanlegast úr starfs-
sögu Sigurðar Jóhannssonar
verður kannski vígsla hring-
vegarins í tilefni af Þjóðhátíð og
þá einnig opnun Gjábakkavegar á
Þingvöllum, sem bar ekki síður
vitni vönduðum vinnubrögðum og
mikilli hugkvæmni, enda þótt sú
vegagerð væri í fyrstu harðlega
gagnrýnd, eins og alltaf er um
nýmæli hér á landi. Svo viðkvæm-
ur sem Sigurður Jóhannsson var f
raun og veru, hefur slík gagnrýni
áreiðanlega haft meiri áhrif á
heilsu hans en menn gætu haldið
í fljótu bragði. Tillitssemi er ekki
þjóðareinkenni á íslendingum og
árásargirni er því miður of
áberandi, a.m.k. í fjölmiðlum —
og vaða þar oft og einatt uppi
menn, sem þykjast vera spámenn,
en hafa ekki alltaf, því miður, þá
þekkingu, yfirsýn eða reynslu af
staðháttum hérlendis, sem nauð-
syn krefur þegar gagnrýnd eru
verk annarra. Útan um slika
menn vilja oft og einatt myndast
sértrúarflokkar, og er engu líkara
en Islendingar þurfi að mynda
sértrúarflokka á öllum sviðum og
þá stendur ekki á fjölmiðlum að
ýta undir óánægjuna og efla þá,
sem hæst láta. Fjölmiðlar hafa ýtt
undir margt, sem vanhugsað er,
en lýðræðið krefst einnig sinna
fórna, eins og kunnugt er. Sig-
urður Jóhannsson fór svo
sannarlega ekki varhluta af ,,sér-
trúarsöfnuðum" og íslenzkri fjöl-
miðla-,,menningu.“
En hann æðraðist ekki, heldur
vann hann starf sitt áfram af
þeirri skyldurækni og þeirri trú á
landið, sem honum var í blóð bor-
in. Hún var honum eiginleg.
Hann lagði undirstöður, sem
munu koma sér vel í framtíðinni
og þegar Morgunblaðið þakkar
gott samstarf við hann — og þá
ekki síst hin miklu og mikilvægu