Morgunblaðið - 05.12.1976, Blaðsíða 21

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 5. DESEMBER 1976 53
— Hver var
prófessor Moriarty?
Framhald af bls. 42
að sér í frönsku, gæti þýtt heitið þannig: „Unga konan
hjá Agnew“. Húrra! Við höfum fundið manninn.
Auðvelt er að gera sér í hugarlund að Conan Doyle
hafi dregið andann léttar þegar hann lagði- frá sér
pennann í lok síðustu sögunnar í syrpunni. Green-
hough lét svo lítið að biðja Holmes lífs. Reiðin sauð
niðri í George Newness, sem reyndi einnig að koma
vitinu fyrir hinn þrjózka höfund. Það var til einskis.
Dauðskelkaður og skjálfandi á beinunum birti
Newnes söguna. Eins almenn sorg ríkti ekki fyrr en
Viktoría drottning Iézt sjö árum síðar. Rúmlega 20.000
áskrifendur sögðu upp blaðinu þegar í stað. Þeir og
tugþúsundir annarra skrifuðu skammarbréf til „The
Strand", þar sem þeir mótmæltu þessu viðurstyggi-
lega morði. „Skepnurnar ykkar!“ byrjaði bréf frá
konu nokkurri.
Ungir menn í fjármálahverfinu báru svarta silki-
borða á höttum sínum eða frakkaermum og konur
klæddust sorgarfötum. Prinsinn af Wales tók sér
fráfall leynilögreglusnillingsins sérstaklega nærri og
orðrómur var um að Viktoríu drottningu væri „ekki
skemmt" (ath: orðatiltæki sem hún var fræg fyrir).
Hvernig stóð á þessu hugarangri? Meðal annars af því
að fólk lifði sig svo inn í sögurnar að það trúði því að
Sherlock Holmes væri í raun og veru til og að Watson
læknir (sumir sögðu Watson læknir í Upper
Norwood) hefði skrifað frásagnirnar af afrekum hans.
Sú þjóðsaga lifir jafnvel enn þann dag í dag og Conan
Doyle hefur verið settur í hlutverk forleggjara
Watsons.
Meira máli skipti að fólki fannst að fulltrúi hreinn-
ar, óeigingjarnrar góðsemi í vondum heimi hefði farizt
við Reichenbachfoss; að brjálsemin holdi klædd hefði
drepið skynsemina holdi klædda. Mörgum fannst sam-
líkingin liggja í augum uppi: þróttugt, skynsamlegt
öryggi Viktoríutímans var óðum að hrynja fyrir öflum
siðferðilegrar og andlegrar ringulreiðar. Við fráfall
Holmes hrundi enn önnur uppistaðan: mörg þúsund
skuggalegar verur sem laumuðust handan ljósanna
frá gaslömpum og olíulömpum Lundúna gátu farið
óhultar ferða sinna. Barátta Scotland Yards hélt
áfram að valda vonbrigðum; nú hafði öll von um
Sir Arthur Conan Doyle
skáldlegt mótvægi verið þurrkuð út. Hversdagslegri
skýring er til, hrein og bein óánægja vegna þess að
missa af fleiri spennandi og ævintýralegum Sherlock-
sögum í kunnuglegu umhverfi útborga Lundúna og
rólegra sveitaþorpa. Ekki yrði lengur hægt að ganga
eftir Baker-stræti og Tottenham Court Road eða fara
til Norbury og Stoke Poges og reyna að imynda sér
hvaða æsispennandi leynilögreglusögu Conan Doyle
gæti látið gerast handan við næsta götuhorn. England
yrði ekki framar uppfyllt af furðulegum, æsandi og
skemmtilegum afrekum Holmes, limgerðin og vorrós-
irnar og gráleitar göturnar og kirkjuturnarnir mundu
ekki framar titra við kyngimögnuð orðaskipti leyni-
lögreglumannsins, læknisins og bófans.
Því aðeins liðu nokkur ár þar til sögurnar um
Sherlock Holmes skipuðu sér á bekk með ævintýrum
— kynngimagnaðar, ótrúlegar, bornar uppi af eins
óþrjótandi hugmyndaflugi og hjá Hans Christian
Andersen eða Grimms-bræðrum. Þegar roðasteinn
Morcars greifafrúar birtist i sarpi jólagæsarinnar og
einkennisstafirnir „H.B.“ finnast í hattbarði eiganda
gæsarinnar, þegar konungurinn í Bæheimi kemur
fram úr þokunni með grimu, þegar svart barnsandlit
er falið bak við gula grímu erum við í sama ævintýra-
heimi og ljóti andarunginn, kistan fljúgandi og Hans
og Gréta. Fólk á tíma síaukinna vísindaframfara þráði
furðusögur, eitthvað yfirnáttúrulegt og ótrúleg ævin-
týri og nú virtist eiga að svipta það unaðslegustu
myndunum, sem hægt var að hugsa sér.
Sem betur fór var Conan Doyle ekki í Englandi
þegar alda mótmæla og sorgar reið yfir London í
desember 1893. Þau hjónin höfðu farið aftur til Sviss í
október þar sem von var á betra veðri og leigðu
herbergi í Kurhaus-hóteli í Davos. Þetta var fallegur
staður. Sóknirnar Davos-Platz og Davos-Dorf voru í
fögrum dal fimm þúsund fetum yfir sjávarmál, um-
luktar hvítum tindum sem glóðu i vetrarsólskininu og
endurómuðu af stöðugum bjöllu- og klukkuhljóm frá
hestvögnum, kerrum, almenningsvögnum, hesta-
sleðum og öðrum farartækjum, frá kirkjum, kapellum,
kúm, geitum og kindum.
í nóvember var himinninn heiðblár næstum því
eins og á ítalíu. Desembermánuður var Ifka fullkom-
inn og Conan Doyle flutti oft erindi í bókmenntafélagi
Davos. Hann naut þess að taka ljósmyndir og festa á
filmu glóa steinanna og snjósins. Hann fór í margar
sleðaferðir til st. Moritz, sem var skammt frá, og
renndi sér á sleða eða fylgdist með sleðakeppni, tók
þátt í kynningu norræna skíðagreina eða renndi sér á
skíðum í hlíðunum og á skautum á stóru skautasvelli
Davos og var þátttakandi i ýmsum fjallgönguferðum í
neðstu hlíðum Alpanna. A meðan lá Louise á bakinu á
hótelsvölunum með loðskinnsábreiður ofan á sér ■—
þetta var læknisráð þeirra tíma.
í þessu umhverfi fegurðar frá öðrum heimi var
hann eins gagntekinn angurværum söknuði og áður.
Hann samdi „The Stark Munro Letter" í Davos 1893.
Skáldsagan fékk góða dóma eins og hún átti skilið
þegar hún kom út ári síðar og er eitt geðugasta og
góðlegasta verk hans, uppfull af skemmtilegum smá-
atriðum, og það eina sem spillir henni er endirinn þar
sem söguhetjunum, sem túlka hann og Louise, er
kálað í járnbrautarslysi.
Hafði Madelein eitrað matinn,
eða hafði spennan sem ríkti á
óðalinu eftir árásirnar aukið á
grunsemdir Falcons? Theresa
Charles fer hér á kostum, þessi
bók hennar er ein sú mest spenn-
andi sem við höfum gefið út.
GártlaDd.
Férnfiis
Örlögin börðu vissulega að dyr-
um, þegar Shefford læknir flutti
sjúklinginn dularfulla heim á
heimili sitt. Og það voru margar
spurningar sem leituðu á huga
Ónnu Shefford; Hvers vegna
hafði Sir John einmitt valið hana?
Hvers vegna vildi hann einmitt
kvænast henni,fátækri, umkomu-
lausri læknisdóttur, forsjá þriggja
yngri systkina?
Rauðu ástarsögumar
Hugljúf og fögur, en um fram allt
spennandi ástarsaga bóndans
unga, hans Andrésar, barátta
milli heitrar og æsandi ástar hinn-
ar tælandi Margrétar og dýpri en
svalari ástar Hildar.hinnarlyndis-
föstu og ljúfu heimasætu stór-
býlisins. - Heillandi sænsk herra-
garðssaga.
Nunnan unga var hin eina, sem
möguleika hafði á að bjarga lífi
særða flugmannsins, sem svo
óvænt hafnaði í vörzlu systranna.
En slíkt var dauðasök, því ungi
flugmaðurinn var úr óvinahern-
um og þjóðverjarnir voru strangir.
- Óvenjuleg og æsispennandi
ástarsaga.
Sex ungar stúlkur, sem eiga það
sameiginlegt að hafa orðið fyrir
vonbrigðum í ástamálum og eru
fullar haturs í garð karlmanna
almennt, taka eyðibýli á leigu og
stofna Karlhataraklúbbinn. ...En
þær fengu fljótlega ástæðu til að
sjá eftir að hafa tekið þessa
ákvörðun....