Alþýðublaðið - 20.08.1920, Blaðsíða 1

Alþýðublaðið
Grefið út ai Alþýðuflokknom.
1920
M styrkja framleiöendur/
Það er nú orðið þjóðkunnugt,
að íslandsbanki hefir lánað einum
útlendingi, Copiand að nafni, og
nokkrum innlendum stöllum hans
um það bil þriðjung af öllu veltu-
fé bankans, og er niðurstaðan af
þessu tiltæki bankans orðin jafn
þjóðkunn:
að landsstjórnin hefir orðið að
stöðva alla vörufiutninga til
landsins.
að ekki er hægt að fá neitt fé
flutt út úr landinu, ekki einu
sinni hægt að íara á pósthús-
ið og senda tíu krónu póstá-
vísun þó manni Iiggi á.
að almenningur hefir orðið að
kaupa ýmsan varning dýrara,
sökum vörueklunnar.
að megnasta óorð hefir komist á
fjárhagsástand landsmanna er-
lendis, en óorð þetta hefir auk-
ist mjög við það, að íslands-
banki auglýsíi erlendis, að seðl-
ar hans yrðu ekki innleystir
þar, og vakti sú óvenjulega
aðferð afar mikla eftirtekt, en
sennilegt er þó að þetta hafi
ekki verið gert til þess með
ásettu ráði að spilla lánstrausti
landsins, heldur hafi það verið
gert af svona megnu fjármála-
óviti.
Öllu þessu hefir íslandsbanki þá
komið til leiðar með framferði
sínu, og hvað hefir svo áunnist?
Öankinn þykist hafa verið „að
styrkja framleiðendur þessa lands,
til þess að lcoma afurðum þess í
saemilegt verð“.
Við skulum nú athuga: í fyrsta
Jagi:
Er rétt að lána framleiðendum
tandsins stóran hiuta af veltufé
^ankans, til þess að halda óseld-
u«i afurðum landsins?
í öðru lagi:
Eru Fiskhringsmennirnir sama
„framleiðendur þessa Iands“?
Eýrra atriðið:
Föstudaginn 20. ágúst.
Það getur verið algerlega rétt-
mætt að halda islenzkum afurðum
og selja þær ekki, ef þær eru í
mjög lágu verði, eða réttara, svo
Iágu, að það sem fyrir þær fæst
sé ekki fyrir framleiðslukostnaði
og hæfilegum framleiðendagróða.
Þetta er réttmætt af því, að okk-
ur er nauðsynlegt að fá fram-
leiðslukostnaðinn, og það er rétt-
mætt gagnvart almenningi erlend-
is, sem neytir eða notar vöruna,
af því, að þó vara sé seld undir
framleiðslukostnaði út úr landinu,
þá mun það mjög sjaldan vera
mikill ábati fyrir almenning er-
lendis, því hún er komin í íult
verð áður en hún kemst í hans
hendur, en milliliðirnir græða.
En það er aðeins réttmætt að
gera þetta, ef það er gert þannig
að allir framleiðendur hafi hlut-
fallslegan ábata af því, eða að
gróðinn renni í landssjóð. Og þá
því aðeins, að hægt sé að fá pen-
ingana til þess, án pess að taka
þá af hinu almenna veltufé lands-
ins. Sé aftur á móti ekki hægt að
gera það nema með því að festa
í því hið almenna veltufé lands-
ins, þá er algerlega rangt að gera
það, því þá skapar það peninga-
kreppu í landinu, sem getur skaðað
atvinnuveginn, sem verið er að
hjálpa, að jafn miklum mun, auk
þess sem þeningakreþþan skaðar
aðrar framleiðslugreinar og versl-
un landsins.
Það hefði því verið rangt af
íslandsbanka að lána þetta, þó
það með sanni hefði verið hægt
að segja, að það væru framleið-
endur landsins, sem væri lánað
það, og þeir ætlað að skifta ábat-
anum á milli sín eftir réttu hlut-
falli.
En svo kemur annað atriðið:
Fiskhringsmennirnir eru ekki
„framleiðendur þessa lands", eins
og bankastjórnin sér til afsökunar
kallar þá.
Hverjir eru þeir þá?
Ja, um einn þeirra, þann helzta,
hefir ekki heyrst að hann væri
189. tölubl.
neitt við framleiðslu riðinn. Hinir
munu flestir vera fiskframleiðend-
ur, en þó sumir þeirra séu meðal
stærstu fiskframleiðenda, þá er
jafn óréttmætt að kalla þessa fáu
menn „framleiðendur þessa lands",
eins og það væri að lcalla banka-
stjórana f íslandsbanka „fjármála-
glópa þessa lands", þó þeir sem
stendur hafi „metið“ í fjármála-
óviti.
Það er engin ástæða til þess
að hallmæla Fiskhringsmönnunum
fyrir það, þó bankastjórar íslands-
banka létu þá fara með sig eins
og tuskur, það var bankastjóranna
sjálfra að sjá um það, í stað þess
að lána þeim stóran hluta af veltu-
fé bankans, svo stóran, að hin
gifurlega viðskiftakreppa sem nú
stendur yfir hlaust af, til skaða
fyrir aðra fiskkaupmenn og fisk-
framleiðendur, og alla aðra fram
Ieiðendur landsins, til skaða fyrir
alla þá sem verzlun reka, heild-
sala, kauptnenn og kaupfélög, til
skaða fyrir allan almenning, svo
sem áður var sagt, og til skaða
fyrir landið í heild sinni.
Nei bankastjórar góðir, og þið
aðrir, sem eruð að reyna að verja
hinar óverjandi gerðir íslands-
banka, hvort sem þið gerið það
opinberlega, eða eins og ritstjóri
Vísis á víxl opinberlega eða und-
ir gæruskinni, komið ekki oftar
með þá fjarstæðu að íslandsbanki
hafi verið að „styrkja framleiðend-
ur þessa lands", þegar hann lán-
aði Fiskhringsmönnunum um það
bil þriðjunginn af öllu veltufé sínu.
Finnið eitthvað sem fólkið trúir
betur. Eða gerið það sem þeim
mun bezt sðm veit sekt sína, en
það er að þegja, þó þeir þar með
játi sekt sína.
Stórbruni í Feneyjum (Venedig)
varð 26. júlí. Brunnu þar stórar
vörubirgðir og skip, sem lágu inni
í skipakvíum.