Morgunblaðið - 13.08.1977, Blaðsíða 14

14
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 13. AGUST 1977
Elzti borgarinn á Þórshöfn er
Hólmfríður Sveinbjörnsdóttir, 87
ára gömul. Hún býr í litlu húsi á
dálitlum túnskika ofanvert í
plássinu. Sonarsonur hennar
Agnar hefur alla tíð búið með
ömmu sinni. Hólmfriður er hress
til líkama og sálar, hugsar um
heimilið, gengur í heyskap á
sumrin og annast hænurnar sín-
ar. Og finnst þaðekki umtalsvert.
Þegar ég nálgast húsið sé ég
hvar spígsporar í áttina til mín
hvítur hani, tilkomumikill, ýfir
fjaðrirnar og ygglír sig dólgslega.
Ég hafði heyrt af þessum hana
sagt, hélt það væru þingeyskar
ýkjur að hann ætti til að gogga í
gesti sem að garði bæru. Ég
ákveð að láta eins og ég taki ekki
eftir hananum. Halda bara mínu
striki, æðrulaus. En þvi nær sem
ég gekk — og hafði hægt á
göngunni — því meir nálgaðist
haninn og hljóðið i honum varð æ
rostafengnara.
Herskár hani
á hlaðinu
Ég gerði tilraun með að hreyta
í hann skætingi, hann lét ekki
spekjast við það að heldur, en
ýfði fjaðrirnar svo ákaflega að
þær stóðu allar út í loftið sem í
stórviðri væri Þegar hér var kom-
ið sögu og allar bjargir virtust
bannaðar sá ég heimilishundinn
gægjast fyrir hornið. Varð því
fegnari en frá megi segja og
kvaddi hann samstundis mér til
bjargar. Við hann þorði herskái
haninn ekki að etja kappi svo að
mér tókst að skáskjóta mér inn í
húsið án þess til tíðinda drægi.
Hólmfríður og Agnar.
Litió
inn hjá
elzta
var byrjaður að ræsa fram. Ann-
ars var mikill engjaheyskapur hjá
okkur þar sem víðar á þeim tíma.
Kom einu sinni til
Reykjavíkur og var
þar sem stytzt
— Ég hef alltaf kunnað bezt
við mig I sveitinni. En ég verð að
sætta mig við að vera hér á
Þórshöfn — og sosum ágætt —
þegar ég er orðin svona gömul og
ónýt. Þó hef ég haldið heilsu,
maður má ekki vanþakka það. En
ég festi yndi á Hrollaugsstöðum,
ég hef eiginlega hvergi átt heima
nema þar. . . — Jú, ég hef einu
sinni korrvð til Reykjavíkur. Þar
borgara Þórshafnar
— Jú, hann er dálítið illur,
hanaskömmin, segja þau Agnar
og Hólmfriður. — Hann lætur
svona við fólk sem hann þekkir
ekki. Maður þarf að passa upp á
hann.
Svo er mér boðið til stofu og
Hólmfriður virðist ekki hafa mikið
fyrir því að snara á borðið góm-
sætu meðlæti, pönnukökum,
kleinum, randalínum Og kaffi
sem hún var að enda við að mala
i kvörninni sinni gömlu og góðu.
Hólmfríður bjó lengst á Hroll-
augsstöðum, sömu megin á
Langanesinu og Skálar, en vest-
ar. Fyrst kom hún þangað í hús-
mennsku Undir lokin hafði Vil-
hjálmur sonur hennar keypt jörð-
ina en varð að flytja vegna heilsu-
brests. Þá fóru þau Hólmfríðurog
Agnar einnig í burtu og settust að
á Þórshöfn. Agnar stundar þar
alla algenga vinnu og svo á hann
trillu.
Nei, hvað ætli hafi verið
nema þetta daglega líf. . .
— Á minni tíð var búið á
hverri þúfu á nesinu, segir hún.
— Og stundaður sjór með bú-
skapnum. Þá gekk fiskur næstum
upp í landsteina og þetta var
búbót til innleggs. Að ógleymd-
um fuglinum. En hvergi nema á
Skálum var þó umtalsverð út-
gerð. Á Hrollaugsstöðum var
lengst af torfbær, en Vilhjálmur
byggði upp síðustu árin. Hann
flutti hús frá Skálum og það
stendur enn. Skálar hefðu aldrei
farið í eyði, ef ekki hefði verið
vegleysan. Bretarnir vildu byggja
veg upp á Kambana en við vild-
um víst ekkert samneyti hafa við
þá. Og svo stóð þetta stutt hjá
Bretanum og Ameríkaninn var
aldrei þarna í stríðinu.
Nei, hvað heldurðu að hafi
verið um að vera á Hrollaugsstöð-
um. Ekki neitt. Ekki nema þetta
daglega líf. En þar var hlýlegt og
ég festi yndi. Langtum skýlla þar
en á Skálum. Bærinn stóð efst á
sjávarkambi, svo að maður varð
að fikra sig gætilega eftir einstigi
þegar farið var í húsin. En fólk
þekkti á þetta og aldrei urðu nein
slys. Allt urðum við að sækja út
að Skálum, þá var ekkert á Þórs-
höfn. Margt breyttist á nesinu,
þegar fór að halla undan fæti á
Skálum. Þó var ein fjölskylda
eftir um tíma. En verzlun fór og
útgerðin lagðist af. Og þar með
var allt dautt.
— Við höfðum aldrei stórbú á
Hrollaugsstöðum, en Vilhjálmur
vildi ég nú vera sem styzt. En ég
varð að fara út af augunum á
mér. Hann þurfti að skera í þau
hann Kristján Sveinsson. Það er
nú meiri hjálparhellan. Gerði allt
sem hann gat til að hjálpa mér,
fyrst með augað og svo skildi
hann að ég vildi komast heim
sem fyrst og var boðinn og búinn
með sína aðstoð. Ja, sá maður
fær áreiðanlega sent mikið af
góðum hugsunum. . .
Móðir hennar varð
102 ára
— Við erum með nokkrar
skepnur hérna. Þó er ekki gott að
hafa skepnur í þéttbýli. Það er
ekki vel séð. En við erum með
rúmlega fimmtíu kindur, nokkrar
hænur. Svo rær Agnar á trillunni,
en það er nú einkum á sumrin.
Þetta er ágætis búskapur. Ef
maður bara heldur þessari heilsu.
Mamma mín varð nú 102 ára og
var við hestaheilsu lengst af. Og
ekki lifði hún neinu flottlifi. Það
var nú eitthvað annað. Ég er
fædd í Hólsgerði og ólst þar upp
til sextán ára aldurs. Við vorum
sjö systkinin. Afkoman var léleg
— mátti ekki öllu verri vera.
Foreldrar mínir eignuðust aldrei
neitt — voru leiguliðar, áttu
þessi börn, nokkrar kindur og
eina belju. Það var ekki hugsað
hærra þá.
Ég fór í vinnu strax og ég gat
og nítján ára kom ég á Nesið og
réði mig að Ytra Lóni. Maðurinn
minn heitinn var Magnús Guð-
brandsson og hann var fæddur á
Hrollaugsstöðum.
— Við byrjuðum okkar bú-
skap á Skálum í kringum 1911.
Við vorum bara í gömlum bað-
stofuræfli, en við vorum okkar
eigin húsbændur. Magnús stund-
aði nær eingöngu sjó. Síðan
vorum við á ýmsum stöðum á
Nesinu, i Kumlavík, Fagranesi og
Hrollaugsstöðum. Við vorum ný-
komin þangað i seinna sinnið
þegar Magnús dó.
Fer á þorrablótið
til að hlusta á
Óla á Gunnarsstöðum
— Nei, ég hef aldrei verið
fróð í bækur. Vil ekki sjá þær. Ég
vildi bara vera i verkunum. Það
þótti ekki í frásögur færandi að
menn ynnu. Og aldrei fann ég
fyrir einangrun. Hér vinn ég ýmis
verk, á heimilinu, skrepp i hey-
skap. Nú og svo fer ég á þorra-
blótið á veturna, þó ekki væri til
annars en að heyra í honum Óla á
Gunnarsstöðum. Hann er
skemmtilegur maður og tuldrar
ekki í bringu sér það sem hann
vill sagt hafa.
— Ég horfi ekki á sjónvarp.
Aldrei nokkurn tíma. Það er meiri
glæpasálin í því tæki. Agnar horf-
ir á þetta. Útvarpið er betra. Ég
hlusta á veðrið og ég hef gaman
af fallegum lögum. Og sögum
sem eru á íslenzku og maður
getur eitthvað botnað í.
— Víst var oft gestagangur
þegar allt var í byggð á Nesinu
og síminn ekki kominn. Gesta-
gangurinn snarminnkaði þegar
síminn var lagður. Ég var aldrei
mikið fyrir að tala í síma. Ég fór
heldur ekki á hestbak, nema sem
minnst. Aftur á móti var ég létt á
fæti hér áður og vildi fara minna
ferða hlaupandi. En ég hleyp nú
vist ekki langt úr þessu.
AMmfSaiufc
wiíweiuiMz-
Textiog myndir:
Jóhanna
Kristjónsdóttir

í þessu litla húsi ofanvert á Þórshöfn búa þau Hólmfriður Agnar- Haninn hvíti sést við húsið og býr sig
undir aðgerðir.