Morgunblaðið - 17.09.1977, Síða 8

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 17. SEPTEMBER 1977
8
Fræðsla og fyrirbyggjandi störf
verða „fjöregg” Samtaka áhuga-
fólks um áfengisvandamálið
1 FRAMHALDI al' frétt í hlaöinu
í gær um stufnun Samtaka áhuga-
fólks um áfengisvandamálið
hafði MorKunhlaðið samhand við
Hilmar Helfíason, formann undir-
húninKsnefndar samtakanna. ok
bað hann að segja nánar frá
þessum huKmyndum.
— Fyrri hluta þessa árs komu
nokkrir menn saman í Reykjavík.
Tilefnið var að ræða mÖKuleika á
að setja á stofn afvötnunarstöð
fyrir alkóhólista, en þörfin fyrir
slíka stöð er gifurlel. Má nefna að
oft biða milli 30—40 manns eftir
plássi á deild 10 við Klepps-
spítalann, þannift að þörfin er
óumdeilanleg, þó sérstaklega fyr-
ir eftirtalda hópa:
1) Fólk sem hefur náð umtals-
verðum árangri, en verður á að
misstiga sig. Oftast vill þetta fölk
hætta drykkjunni þegar eftir
nokkra klukkutíma og þarfnast
þá verndaðs umhverfís. Þar sem
sú aðstaða er ekki fyrir hendi vill
drykkjan standa lengur og
afleiðingarnar verða öfyrirsjáan-
legar.
2) Drykkjuskapur er ein-
staklingshundinn og sá hópur
manna er ailstór, sem aldrei
myndi láta leggja sig inn á deild
10, hvað þá fara þangað af sjálfs-
dáðum. Því miður er allur
almenningur haldinn fordómum
gagnvart Kleppi. Þetta er þyrnir í
augum alkóhólistans, þó oft efist
hann um andlegt heilbrigði sitt,
og hann telur það slæmt til af-
spurnar fyrir fjölskyldu sína að
hann hafi dvalið á Kleppi.
3) Mjög oft verður neyðar-
ástand : heimilunum þar sem
alkóhólistar ógna andlegri heilsu
fjölskyldu sinnar eða verð-
mætum, — eða að þeir eru einir
og rænulausir, nær dauða en lífi.
Upplýsingar sem læknar og lög-
reglumenn veita um ótrúlegan
fjölda slíkra tilfella eru hreint
óhuganlegar.
Niðurstöður þessa fundar urðu
þær að samþykkt var að kanna
möguleika á því að stofna af-
vötnunarstöð, og skiptu menn
með sér verkum. Að vel athuguðu
máli kom í ljós, að alls staðar
höfðu undirtektir verió ótrúlega
góðar. Var þá ákveðið að halda
málinu til streitu, en ljóst var að
einhver ábyrgur aðili varð að taka
að sér reksturinn, bæði gagnvart
væntanlegum leigusala húsnæðis,
svo og hinu opinbera. í fyrstu var
rætt um að stofna áhugamanna-
félag, svipað því sem annast
rekstur Ránargötu 6, en þar verða
félagsmenn að hafa kynnzt
áfengisvandamálinu af eigin
raun. Fljótlega varð sú skoðun þó
ráðandi að nú væri kominn tími
til að stofna félag, þar sem öll
þjóðin væri kölluð til, og væri
félaginu ætlað að starfa á
viðtækum grundvelli, rekstur
þess yrði með svipuðu sniði og
Hjartaverndar og Krabbameins-
félagsins. Samþykkt var að
félagið sém slíkt yrði ekki bind-
indisfélag. Til bráðabirgða var
nafn þess ákveðið Samtök áhuga-
fólks um áfengisvandamálið.
Á næsta fundi voru dregnar
linur um væntanlega starfsemi
SÁA, það er að segja um tilgang
samtakanna og voru þær eftir-
farandi:
1) Að stofna afvötnunarstöð.
2) Að stofna endurhæfingar-
heimili.
3) Að koma upp fræðslukerfi.
4) Að koma á fót leitar- og leið-
beiningastöðvum fyrir
alkóhólista, aðstandendur þeirra
og vinnuveitendur.
Þörf fyrir slíka stöð hef ég
rakið hér að framan. Ljóst er að í
dag er hægt að manna slíka stöð
starfsfóiki, sem kynnzt hefur
vandamálinu af eigin raun, en
slikt er talið vænlegt til árangurs
— því starfsfólkið skilur vanda-
mál sjúklinganna.
Endurhæfing er nauðsynleg
flestum alkóhólistum. Hægt og
hægt hefur alkóhölistinn
einangrazt og nú verður hann að
læra upp á nýtt að umgangast
fólk, að hætta að hata sjálfan sig
og aðra sem hann hélt vera valda
að vandamáli sínu. Hann þarfnast
aðstoðar til að finna sjálfan sig og
skynja að hann hefur ekki glatað
því dýrmætasta, lífinu. Venjulega
þarfnast alkóhólistinn fjögurra
vikna endurhæfingar til þess að
takast á við lifið á nýjan leik. Nú
þegar hefur fundizt staður utan
Reykjavíkur, sem hentugur væri
fyrir slíka starfsemi. A endur-
hæfingarheimilinu, eins og á
afvötnunarstöðinni, myndi starfa
fólk sem kynnzt hefur vanda-
málinu af eigin raun.
Fræðsla og fyrirbyggjandi störf
eru fjöregg SÁÁ. Með skipulagðri
fræðslu, t.d. i skólum og á vinnu-
stöðum, með aðstoð AA-
samtakanna og með stuttum kvik-
myndum væri hægt að vinna mjög
árangursríkt starf. I dag er talið
að 2 af hverjum 10 sem taka
fyrsta glasið lendi í alvarlegum
vandræðum með áfengi. Ef hægt
væri með fræðslu að lækka þessa
tölu væri hvert promill stórsigur.
Fræðsludeild SAA yrði falið þetta
verkefni ásamt því að gefa út
bæklinga, afla óyggjandi
upplýsinga um hlut áfengis i slys-
um, hjónaskilnuðum, glæpum,
dauðsföllum o.fl. Ennfremur yrði
fræðsludeild falið að aðstoða
starfsfólk til þess að komast utan
til frekari menntunar í allt að
einn mánuð á ári. Þá sæi fræðslu-
deild um að auglýsa og kynna
starfsemi annarra deilda SAA.
Leitar- og leiðbeiningastöð ynni
í nánum tengslum við áður-
nefndar deildir. Þar yrði sérhæft
starfsfólk til viðtals við
alkóholista, bæði við þá sem eru
að hefja sina erfiðu göngu svo og
þá er náð hafa árangri, en vilja
leita frekari ráða.
Ljóst er að framangreind starf-
semi þarfnast mikils fjár. Vonir
standa til að hægt verði að fjár-
magna SÁA þannig:
1) Árgjöld félaga.
2) Árgjöld fyrirtækja sem hag-
nýta sér þjónustu SÁA.
3) Hefðbundnar fjáröflunar-
leiðir, s.s. happdrætti.
4) Tillag úr gæzluvistarsjóði.
5) Daggjöld frá sjúkra-
tryggingum.
Eins og fram kemur í undir-
skriftasöfnun verða stofnframlög
félaga drjáls. Á aðalfundi verða
árgjöld og ævifélagagjöld
ákveðin.
Við þörfnumst siðferðilegs
styrks og leitum því til þjóðar-
innar allrar i þeirri von að mál-
efni þetta hljóti vinsamlegar
undirtektir almennings.
Stofnfundur samtakanna hefur
verið ákveðinn laugardaginn 1.
október n.k. klukkan 14.00 i
Háskólabíói og er undirskrifta-
söfnun væntanlegra stofnfélaga
þegar hafin.
Að lokum vil ég benda fólki
sem hefur áhuga á að leggja þessu
málefni lið að hringja í sima
12802 milli klukkan 15 og 18 virka
daga, eða koma á Frakkastíg 14 B
á sama tima, sagði Hilmar að
lokum.
Sidamál lækna
rædd á lækna-
þingi 1 Reykjavík
Aðalfundur Læknafélags ís-
lands stendur nú yfir í Reykjavík,
og um leið er haldið læknaþing
þar sem að þessu sinni er fjallað
um siðamál lækna. Á þinginu
voru í gær fluttir þrir fyrirlestrar
en í dag verður síarfað í umræðu-
hópum og lýkur þinginu síðdegis í
dag. Á laugardag lýkur síðan aðal-
fundi læknafélagsins.
A fundi með fréttamönnum í
gær kynntu stjórnarmenn L.í.
Lionsmenn með
réttakaffi í
Lækjarbotnum
Lionsklúbbur Kópavogs hefur á
morgun sína árlegu kaffisölu í
Kópaseli — sumardvalar-
heimilinu i Lækjarbotnum. Sú
hefð hefur myndast að Lions-
menn selji kaffi og gómsætar
kökur i Kópaseli þann sunnudag,
sem réttað er í Lögbergsrétt, og er
henni fylgt nú sem fyrr. Ágóði af
kaífisölu Lionsklúbbs Kópavogs
rennur ávalit i Minningarsjóð
Brynjúlfs Dagssonar læknis, en
sjóðurinn styrkir börn úr Kópa-
vogi til sumardvalár, bæði í Kópa-
seli og á sveitaheimílum.
Lionsmenn i Kópavogi höfðu
forgöngu um byggingu Kópasels
og byggðu það í samráði við Kópa-
vogskaupstað. Nú er byrjað á við-
byggingu við húsið, sem er orðið
of lítið, en fjár til hennar afla
Lionsmenn með öðrum hætti.
Kaffisalan hefst klukkan 14 og
lýkur klukkan 18.
dagskrá læknaþingsins og fyrir-
lesarana, Tómas Á. Jónasson, for-
maður L.Í., sagði að ástæðan fyrir
þvi að á læknaþingi væru rædd
siðamál lækna væri sú að á siðasta
aðalfundi læknafélagsins hefði
verið samþykkt að lög og siðaregl-
ur félagsins skyldi endurskoða.
Verða þær breytingartillögur, er
fram koma siðan, ræddar fram að
næsta aðalfundi, en læknaþing,
sem þessi eru haldin annað hvert
ár og eru þar tekin ýmis mál til
umræðu og faglegrar fræðslu.
Dr. Páll Skúlason, prófessor í
heimspeki við Háskóla íslands,
ræddi í fyrirlestri sínum um sið-
vísindi og læknisfræði. Fjallaði
hann m.a. um hlutleysi og tækni-
hyggju vísinda með hliðsjón af
siðfræði læknisfræðinnar.
Dr. phil. Clarence Blomquist
læknir er dósent í Stokkhólmshá-
skóla og ræddi hann ný og breytt
viðhorf til læknisfræðilegrar sið-
fræði. Hefur hann ritað allmikið
um læknisfræðilega siðfræði og á
sæti í siðanefnd sænska læknafé-
lagsins. Er hann aðalhöfundur að
siðareglum Alþjóðafélags geð-
lækna. en þær koma fram í yfir-
lýsingu þeirri, sem samþykkt var
á alþjöðaþingi geðlækna á Hawaii
í þessum mánuði.
Dr. med Povl Riis er prófessor
við Kaupmannahafnarháskóla og
yfirlæknir við Herlev-
sjúkrahúsið. Hann er aðalritstjóri
danska læknablaðsins og i erindi
sinu fjallaði hann um siðræn
vandamál tengd meðferð dauð-
vona fólks og þeirra sem þjást af
ólæknandi sjúkdómum. Dr. Povl
Riis er formaður rannsóknaráðs á
vegum Evrópuráðsins, sem fjallar
m.a. um siðamál, og hann átti þátt
í endurskoðun á alþjóðlegum
reglum um verndun þeirra sjúkl-
inga sem læknisfræðilegar rann-
sóknir eru gerðar á, en yfirlýsing
um það var samþykkt á 18. heims-
þingi lækna 1975. Dr. Riis er ís-
lenskum læknunt að góðu kunnur
en hann hefur oft komið hingað
til lands til fyrirlestrahalds.
1 dag munu starfa þrír umræðu-
hópar og fjallar hinn fyrsti um
þagnarskyldu og varðveizlu
einkamála sjúklings, annar um
Helsinki-yfirlýsinguna og vernd-
un sjúklínga í læknisfræðilegum
rannsóknum og hinn þriðji um
meðferð læknasamtaka á meint-
um brotum á félagslögum og siða-
reglum lækna. Það kom fram á
fundi með fréttamönnum í gær að
siðareglur íslenzkra lækna eru 10
ára gamlar og því timabært að
endurskoða þær þar sem örar
breytingar hafa orðið á starfshátt-
um og viðfangsefnum lækna. Var
m.a. drepið á nauðsyn þess að
vernda þyrfti sjúklinga fyrir þvi
að upplýsingar og sjúkraskrár, er
geymdar væru i tölyurn, yæru
ekki aðgengilegar öðrum en þeim
sem þær þyrftu að nota, t.d. til
visindalegra rannsókna. Þá var
rætt um verndun þeirra sjúklinga
sem læknisfræðilegar rannsóknir
eru gerðar á og sögðu erlendu
fyrirlesararnir að til skamms tíma
hefði'ekki alltaf verið leitað sam-
þykkis sjúklinga fyrir rannsókn-
um, en nú mun það ætíð gert.
Einnig skal alltaf leita samþykkis
sjúklinga varðandi hvort sjúkl-
ingurinn skuli gangast undir til-
tekna aðgerð eða meðferð.
A fundinum greindi dr. Blom-
quist nokkuð frá þingi alþjóða-
samtaka geðlækna er haldið var á
Hawaii fyrir nokkru og aðspurður
sagði hann að erfitt væri að færa
nokkrar sönnur á að geðlæknar
misnotuðu aðstöðu sína i pólitísk-
um tilgangi, en á þinginu var sem
kunnugt er samþykkt að fordæma
Sovétríkin fyrir slíkt. Sagði dr.
Blomquist það vera skoðun sina
að slík misnotkun væri án efa til í
öðrum löndum og eina leiðin til
að færa sönnur á slikt væri að
sendinefnd fengi að kanna slíkt í
hinum ýmsu löndum. ... .. ■______
Dalborg siglir
út með 85 lest-
ir af rækju
DALBORG, rækjutogari Sölt-
unarfélags Dalvíkur, fer i sína
fyrstu söluferð eftir helgina
og siglir þá með 80—85 lestir
af soðinni og heilfrystri rækju
og verður aflinn að líkindum
seldur í Danmörku, en það er
ekki ákveðið enn. Rækjuveið-
ar Dalborgar hafa gengið
þokkalega að undanförnu, þ.e.
eftir að gert var við færibanda-
og rennsliskerfi á vinnsluþil-
fari togarans.
Jóhann Antonsson, fram-
kvæmdastjóri Söltunarfélags
Dalvíkur, sagði í viðtali við
Morgunblaðið í gær, að eftir að
öll tæki um borð hefðu komizt
í lag hefðu veiðarnar gengið
þokkalega, og færi togarinn út
með aflann fljótlega eftir
helgi. Kvað Jóhann verð á heil-
frystri og soðinni rækju hafa
lækkað nokkuð um tíma í sum-
ar, en síðustu daga hefðu bor-
izt fréttir um að verðið væri á
uppleið aftur.
Dalborg hefur nær eingöngu
verið að veiðum við Kolbeins-
ey. ,,Við höfum hreint ekki
leyft okkur að senda togarann
til rækjuleitár því okkur veitir
ekki af að fara að fá peninga
inn. Hins vegar höfunt við beð-
ið um leit, en ekki fengið enn.
Það er nauðsynlegt að reyna að
leita eftir rækju núna, ekki
sízt þar sem vetur fer i hönd,"
sagði Jóhann.
Þá sagði hann, að það hefði
komið í ljós við veiðarnar að
Dalborg gæti verið að rækju-
veiðum í miklu verra veðri en
þeir bátar sem fram til þessa
hafi stundað djúprækjuveiðar.