Morgunblaðið - 17.06.1979, Blaðsíða 27

í stuttu máli
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 17. JÚNÍ1979
59
TÓNABÍÓ: NJÓSNARINN SEM ELSKAÐI MIG
Um James Bond og félaga er fátt að segja. Þessi vinsælasti myndaflokkur kvikmyndasögunnar
er nú næstum hverju mannsbarni kunnur, hver mynd ekki svo ýkja frábrugðin þeirri næstu á
undan að það taki því að fjölyrða um það.
En N.S.E.M. er þó vissulegá ein sú fyndnasta í flokkinum og hæfileikar tæknimanna sjaldan
notið sín betur. Og upphafsatriðið, er Bond svífur fram af fjallseggjunum, er hreint út sagt
stórkostlegt.
APOCALYPSE NOW
— Mynd ársins ’79? —
Bandaríkjamenn eru að
sjálísögðu hreyknir yíir því
áliti sem kvikmyndagerðar-
menn þeirra hafa útávið og
svo glögglega kom í ljós á
Cannes í vor. En eins og
fram kom þá hér á síðunni,
hirtu þeir öll helstu verðlaun
hátíðarinnar.
En hreyknastir eru þó
Bandaríkjamenn þessa dag-
ana af verðlaunamyndinni,
APOCALYPSE NOW, fyrstu
mynd snillingsins Francis
Ford Coppola í ein fimm ár.
Maður lítur tæpast svo í blað
eða tímarit að ekki sé þar
myndarinnar að góðu getið.
Gott dæmi er hið vandfýsna,
nýendurvakta ágætis-tímarit
LIFE, en á forsíðu nýjasta
eintaks þess trónar nauða-
sköllóttur Brando í einu
stærsta hlutverki myndar-
innar.
A.N. á að baki rösklega
áratugarlanga sögu. Hún
hefst er John Milius kemur
með hálfhrátt handritið til
fyrirtækis Coppola, sem síðan
ákvað að setja það í hendurn-
ar á ungum bráðefnilegum
i mar
Ein aí hinum raunsæislegu
APOCALYPSE NOW.
stríðsatriðum
vini sínum, George Lucas
(STTAR WARS), sem þá
hafði ekki enn lokið við
full-langa mynd. En árin liðu,
ekkert gerðist í sögu myndar-
innar en allir urðu þeir félag-
ar heimsfrægir og uppteknir
af öðrum verkefnum. Að því
kom að Milius fór út úr
myndinni; hægri stefna hans
og frjálshyggja Coppola fór
ekki alltaf nógu vel saman.
Árið 1975 kom svo virkileg
hreyfing á málin. Coppola
hafði þá gnægð fjár handa á
milli eftir vinsældir
GODFATHER-myndanna,
sem hann bæði leikstýrði og
framleiddi. Og það sem meira
var um vert, þær færðu hon-
um einnig ótakmarkað álit
kvikmyndaframleiðenda sem
nú álitu hann hinn nýja snill-
ing kvikmyndanna.
Upphaflega ætlaði Coppola
að gera A.N. í Bandaríkjun-
um og með aðstoð hersins og
fór nú á stjá að leita að
heppilegu landsvæði til kvik-
myndatöku. Georgia og
Florida voru í sigti þegar
herstjórnin í Pentagon þakk-
aði pent fyrir sig — neitandi.
Þetta viðhorf herforingjanna
gjörbreytti fjárhagshlliðinni.
Nú þurfti að finna æskilegt
landsvæði í fjarlægu landi,
þar sem einnig var kostur á
bandariskum hergögnum.
Eftir óhemju leit var fallist
í anda Hitchcocks bregður Coppola rétt lyrir ;,rFi!rgá, ÍHi
í hlutverki sjónvarpsfréttamanns. | ekki ósvipað og í Indo-Kína
og stríðstæki hersins öll
bandarísk og til leigu. Þá var
hafist handa við að útbúa
leiktjöld og endurbyggja
landsvæði til kvikmyndatök-
unnar. Þegar svo næstum var
lokið við þessar framkvæmd-
ir dundi annað reiðarslag
yfir: fellibylur gekk yfir
eyjarnar og gjöreyðilagði
fjárfreka vinnu leikstjórans.
Kvikmyndagerðaarmennirnir
uðu nú að fresta öllum að-
gerðum í tvo mánuði.
Öhöppin og kostnaðurinn
við gerð myndarinnar, — sem
enn var ekki byrjað að filma-,
var nú orðinn heimsfrægur,
gárungarnir faarnir að kalla
hana nöfnum eins og
APOCALYPSE WHEN? og
COPPOLA’S FOLLY. Það
bætti ekki úr skák þegar
ekkert varð úr því að Steve
McQueen léki í myndinni,
sökum kaupkrafna a, og svo
skömmu síðar þeir James
Caan og Gene Hackman. Þeg-
ar hér var komið var forsaga
A.N. orðin hin frægasta og
umtalaðasta allar götur síðan
CLEOPATRA!
Brando varr með frá upp-
hafii, þrátt fyrir stjarnfræði-
leg laun, eða tvær millj. dala
Virðist ykkur ekki meistari Brando vera hér
víðs fjarri Stanley Kowalski?
auk 10 prósenta af hagnaði —
fyrir þriggja vikna vinnu!
Hann fer með næst veiga-
mesta hlutverk myndarinnar,
hins hálfóða, hersnillings,
Kurtz ofursta. Hann'yfirgef-
ur stríðsafla landa sinna, en
heldur með sína dyggustu
fylgismenn yfir landamærin
— til Kambódíu og heyr
þaðan sitt einka stríð eftir
eigin hugmyndum.
Ófétans auðvaldið
GAMLA BÍÓ:
CORVETTU SUMAR
Þeir félagarnir Matthew
Robbins og Hal Barwood
skrifuðu í sameiningu hand-
rit tveggja, ágætra mynda.
THE SUGARLAND ' EX-
PRESS og BINGO LONG
TRAVELLING ALL-STARS
AND MOTOR KINGS. Hér
birtist frumraun Robbins
sem leikstjóra, en handritið
eiga þeir saman,
Efnið er frekar óverulegt.
Nýja bíó — „3 konur”:
Á mörkum draums og veruleika
LÍKT og flestum kvik-
myndaunnendum er kunn-
ugt. þá er efnisþráður nýj-
ustu (hérsýndrar) myndar
Altmans, 3 KONUR,
byggður að miklu leyti á
draum leikstjórans. Myndin
er óviss sem merking
draumsins, vendipunktar
óskýrir og yfirbragðið sem
af öðrum heimi.
3 KONUR fjallar um
samband Pinkyar (Sissy
Spacek) og Milliear, (Shelley
Duvall); sem kynnast af til-
viljun á heilsuhæli fyrir
gamalmenni, einhvers staðar
á eyðimörk Suður-Kaliforníu.
Þar starfa þær við hjúkrun,
en hún sem slík er fáránleg,
tilfinningasnauð færibanda-
vinna og eyðimörkin er tákn
þess ástar- og umhyggjuleys-
is sem hrjáir samfélagið.
Stúlkurnar reyna að klóra í
bakkann. Millie með því að
reyna að krækja sér í rekkju-
nauta á þorpskránni. Pinky
nærist á því að umgangast
stöllu sína. I
Willý er þriðja konan og er,
ásamt manni sínum, eigandi
íbúðarinnar sem stöllurnar
búa í og eins þorpskrárinnar.
Hún verður af og til á vegi
þeirra, hljóð, leyndardóms-
full, langt gengin með, símál-
andi freskur af kvöldum,
píndum manneskjum.
Þremur konum og einum
karlmanni.
Maður hennar er ímynd
„machoismans", karl-
mennskudýrkunarinnar,
aumkunarverðasta persóna
myndarinnar. Og það dregur
að uppgjöri sem er nokkuð í
anda hinnr frægu myndar
Bergmans, PERSONA.
Sem fyrri myndir Altmans
er 3 KONUR fjöldi tilbrigða;
raunsæi, hryllinga, ofstæki
og fáránleiki, allt svipað
óraunveruleika draumsins.
Líkt og fyrri daginn nær
Altman mögnuðum leik hjá
samferðafólki sínu, ég nefni
það svo, því að leikstjórinn er
frægur fyrir hversu frjálsar
hendur hann gefur sam-
starfsmönnum sínum,
Shelley Duvall samdi t.d.
megnið af handriti sínu í
myndinni.
í stuttu máli sagt hefur
þessum merka leikstjóra enn
tekist að skapa margslungið,
sérstætt listaverk sem orð fá
ekki nema að svo litlu leyti
lýst. Ég vona að myndin bíði
ykkar, kvikmyndaunnendur,
þegar þessar línur birtast.
Kenny (Mark Hamill) vill
ekki gefast upp fyrr en í fulla
hnefana, þegar Corvettunni,
sem hann og skólabræðurnir
endurbyggðu af miklum
glæsileik, er stolið. Það frétt-
ist af þessum svellandi sport-
bíl í háborg lastanna, Las
Vegas, og þangað helur
Kenny. Á leiðinni er honum
boðið far af ungri stúlku
(Annie Potts) sem einnig er á
leið til Vegas, en í öllu
ókristilegri erindagjörðum:
ætlar að komast í álnir á
elstu iðngreininni . . . Hún
gefur sér þó öllu rýmri tíma
til að hrífast af Kenny, ræna
hann sveindómnum og að-
stoða við leitina að tryllitæk-
inu.
Allt fer vel, að lokum, unga
parið hefur fengið sinn
skammt af syndum spilltri
veröld peningavaldsins og
trítlar hönd í hönd inn í
framtíðina.
Hvorki fugl né fiskur, en þó
bregður oft fyrir „off-beat
sjarma“ og frísklegum, ung-
æðingslegum tilburðum hjá
leikstjóranum sem hér kemur
með sína frumraun. Hann
kemst mjög vel frá mörgum
átakaatriðum myndarinnar
og hefur gott vald á leikurun-
um. Það verður forvitnilegt
að sjá hvað Robbins tekst að
gera með betra og heilsteypt-
ara handriti.
Stærsta hlutverkið, kapt.
Willard — sem upphaflega
var ætlað þeim McQueen og
Caan, Harvey Keitel, sem
fljótlega var rekinn og síðan
boðið Jack Nichollson sem
gat ekki þegið þaað sökum
anna — rak loks á fjörur
Martin Sheen, 38 ára gamals
leikara, sem þá var lítt kunn-
ur utan þess að hafa staðið
sig með miklum ágætum í
góðri, enn lítt kunnri myndd
eftir Malick, BADLANDS.
Hlutverkið er þungamiðja
myndarinnar, en Willard er
valinn af bandarísku her-
stjórninni til að fara í hina
löngu og hættulegu sendiför
inn í frumskoóginn til að
vinna á fyrrum þeirra besta
manni Kurtz ofursta. Á leið-
inni blasir við Willard viður-
styggð, skelfing og gjöreyð-
ingarafl styrjaldarinnar.
Ferðin er meginkafli mynd-
arinnar, en lokahlutinn, upp-
gjör Willards og Kurtz er
þriðjungur hennar og þá fyrst
kemur Brando fram.
Mikið orð fer af samleik
þeirra Brando og Sheen og
sagt er að sá síðarnefnndi
komi jafnvel sterkari frá
þeirra leik. Það segir ekki
lítið um afrek þessa lítt
kunna leikara.
En það er ekki öll nótt úti
enn hjá Coppola. Búið er að
margseinka frumsýningu
APOCALYPSE WOW, en nú
hefur verið ákveðið að stóra
stundin renni endanlega upp í
byrjun ágústmánaðar n.k.
Sýningarnar í Cannes teljast
ekki með þar sem um ófull-
gerða mynd var að ræða. Og
þar duldist engum að talsverð
nostursvinna var enn óunnin.
Og það verður forvitnilegt að
sjá hvernig endanlega útgáfa
Coppola lítur út — og reiðir
af. „Francis er á brún hengi-
flugsins," segir Mike
Medavoy, framleiðandi
myndarinnar, „annaðhvort
mun hann svífa sem örn eða
hrapa sem bjarg.“