Morgunblaðið - 27.06.1979, Qupperneq 16

16
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 27. JUNI1979
Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Ritstjórnarfulltrúi
Fróttastjóri
Auglýsingastjóri
Ritstjórn og skrifstofur
Auglýsingar
Afgreiösla
hf. Árvakur, Reykjavík.
Haraldur Sveinsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Þorbjörn Guömundsson.
Björn Jóhannsson.
Baldvin Jónsson
Aöalstræti 6, sími 10100.
Aöalstrnti 6, sími 22480.
Sími 83033
Kjarabarátta fyrir
verkalýðsrekendur
Menn minnast nú átakanna fyrir kosningar, þegar forysta launþega-
samtakanna hrópaði „samningana í gildi" og forysta ASÍ knúöi fram
vilja sinn meö valdi. Jafnvel var gengið svo langt aö halda því fram, aö
kjörseöill væri vopn í kjarabaráttu. Ófeimnir lýstu forystumenn verkalýðs-
hreyfingarinnar yfir því, aö kjarabaráttan væri pólitísk. Þessu hafa menn
ekki gleymt og því læðist vissulega að hinum almenna launamanni sá
skelfilegi grunur, aö hann sé notaður eins og peö á taflborði hinnar
pólitísku þráskákar — og þaö gegn vilja hans, því að vissulega er hinn
almenni launamaöur andvígur slíkri misnotkun stéttarlegs valds. Nú eru
sett á gerðardómslög eins og hendi sé veifað og verkföll bönnuö. Síðan eru
geröir skyndisamningar fram til áramóta á innan viö tveimur klukkustund-
um. Fóru „samningarnir í gildi" viö þaö?
En hefur kjarabaráttan skyndilega hætt að vera pólitísk? Öðru nær.
Menn minnast þess, þegar Eðvarö Sigurösson lýsti því á Alþýðusambands-
þingi 1972, aö verkalýössamtökin yröu að vera „vinveittri ríkisstjórn”
hliðholl, og í tíð núverandi ríkisstjórnar hefur verkalýösforystan haldiö að
sér höndum í heila 9 mánuöi frá því er samningar runnu út. Hún hefur gefiö
ríkisstjórninni slíkan umþóttunartíma til þess að stjórna kjaramálum
þjóöarinnar meö tilskipunum, að einsdæmi er. Nú hefur þessi sama forysta
framlengt þann friö, sem hún hefur veitt „vinveittri ríkisstjórn" í 6 mánuöi til
viðbótar. Þessi samningsgerö er raunar ekki annaö en ein tilskipunin enn,
því að Ólafur Jóhannesson forsætisráðherra haföi gefið henni undir fótinn
með 3 prósentin — og verkalýðsforystan hlýddi.
Með þessum orðum er Morgunblaöiö á engan hátt aö hvetja til ófriðar á
vinnumarkaönum. Með þessum orðum er aðeins verið aö vekja athygli á
þeirri staöreynd, að forysta verkalýöshreyfingarinnar er ekki starfi sínu
vaxin. Markmiö hennar er fyrst og fremst aö skapa ákveðiö pólitískt
andrúmsloft í þjóöfélaginu, svo aö skoðanir forystumannanna nái fram aö
ganga og skjólstæöingar hennar geti setiö á valdastóli. Aukning
kaupmáttar er í engu samræmi viö kauphækkanirnar og þrátt fyrir fögur
fyrirheit um „samningana í gildi“ hefur kaupmátturinn rýrnað stórlega á
síöustu misserum og vísitöluviðmiöun kjarasamninga hefur verið breytt
meö lagaboði. Grátt leikur ríkisstjórn hinna vinnandi stétta, eins og hún
kallar sig sjálf, launþega landsins. Enn hefur lítiö sem ekkert sést af
endurgjaldi ríkisstjórnarinnar fyrir kjaraskeröinguna, „félagsmálapakkan-
um“ svokallaða.
Því er hér haldiö fram, að hinn almenni launþegi sé andvígur pólitískri
misnotkun kjarabaráttunnar. Hvað er til marks um það? Forysta Bandalags
starfsmanna ríkis og bæja gerði nýlega samkomulag viö ríkisstjórnina
„vinveittu". Samkomulag þetta var um niöurfellingu þeirra 3ja prósenta,
sem ASÍ fékk nú í byrjun vikunnar. Forystan geröi þennan samning án þess
svo mikiö sem gera tilraun til þess að kanna vilja hins almenna launþega.
Hver varð svo niðurstaðan? Fimmtán af 18 aöildarfélögum BSRB höfnuðu
samkomulaginu og forystan varð aö kyngja samkomulaginu frammi fyrir
alþjóö. Hinn almenni launamaöur hafnaöi pólitískum hrossakaupum —
hafnaöi því að „vinveittri ríkisstjórn" leyfðist aö taka aftur umsamda
grunnkaupshækkun en slíkt haföi engri annarri ríkisstjórn dottiö í hug, og
hafa þær þó margar fengið þann dóm meöal forystumanna verkalýöshreyf-
ingarinnar aö vera ekki einu sinni fóður undir fat.
I Morgunblaðinu í gær segja forystumenn innan launþegahreyfingarinnar
skoðun sína á skyndisamningunum. Fjarri er, aö allir séu ánægöir. Pétur
Sigurösson, sem sæti á í stjórn Sjómannafélags Reykjavíkur, segir um
viöhorf sjómanna: „Þeir eru reknir eins og hundar út á sjó eftir 8 vikna
verkfall og verkbann, aö sjálfsögöu án þessarar hækkunar, og yfirmenn
farskipa án þeirrar þaklyftingar, sem síðustu yfirmenn flugflotans fengu
sama dag og ríkisstjórnin gaf út sín „þrælalög" á sjómenn." Magnús L.
Sveinsson, formaöur samninganefndar stærsta launþegafélagsins innan
ASÍ, segir: „Þó heföi ég taliö eðlilegt, aö 3% heföu gilt fyrir sama tíma
meðal almennra launþega eins og hjá opinberum starfsmönnum, frá 1.
apríl, því að ef nokkuð er, þá er þetta fólk á lægri launum en aðrir, sem
þegar hafa fengið 3 prósentin.“
Pólitísk misnotkun forystumanna verkalýöshreyfingarinnar á því valdi,
sem þeir hafa í lýöræðisríki, er staöreynd. Kjarabaráttan, sem þeir reka, er
augljóslega ekki fyrir launþegana, heldur fyrir þá sjálfa — verkalýðsrek-
endurna.
Olíukongarnir á
Tímanum og Þjóðviljanum
Bæöi í Tímanum og Þjóðviljanum í gær er fjallaö um olíumál og afstööu
Morgunblaösins til þeirra á þann hátt aö engum viti bornum manni
dettur í hug að rökræða viö þá höfunda, sem aö þessum ósanninda- og
blekkingaskrifum standa. Þar er staöreyndum snúið viö meö þeim hætti aö
nálgast heimsmet. Viö slíkt eltir Morgunblaöið ekki ólar og mun ekki eyða
frekara púöri á rangfærslur og ósannindi Tímans og Þjóðviljans um þetta
mál.
Þaö er löngu Ijóst, að vonlítið er fyrir venjulegt fólk aö rökræöa á þeim
forsendum ósanninda, sem fram eru bornar í fyrrnefndum málgögnum, svo
ekki sé talað um útúrsnúningana. En Morgunblaðið kippir sér ekki upp við
slíkt. Þaö hefur haldiö uppi baráttu fyrir leiðréttingu mála okkar, reynt að
rumska viö ráðherrum, ýta við olíuforstjórum og embættismönnum og
varaö þjóöina viö að sætta sig viö það ástand, sem ríkt hefur í þessum
efnum.
Morgunblaöið hefur haft erindi sem erfiði. Margvíslegar áöur ókunnar
staðreyndir liggja nú fyrir og jafnvel viðskiptaráöherra hefur lofað bót og
betrun. Það er kjarni málsins aö menn sætti sig ekki við okurviömiöun á
olíuveröi í Rotterdam, en reyni aö tryggja hagstæðara verö á olíuvörum og
kaup frá fleiri aðilum, eins og til dæmis Norðmönnum og Nígeríumönnum.
Kannski getur þessi málstaður Morgunblaðsins sparaö íslenzku þjóöinni
nokkra milljarðatugi á næstu árum, a.m.k. skulum við vona aö afstaða
olíuflokkanna og blaða þeirra eigi ekki eftir aö kosta landsmenn
milljaröatugi til viðbótar því, sem komið er. Nóg er nú samt.
Á annað hundrað manns voru viðstaddir fundinn þegar bezt lét.
„Sjálfsagt að nýta h\
og sauðkindina, sé þei
Á annað hundraö manns sóttu í
fyrrakvöld róóstefnu starfshóps
Náttúruverndarfélags Suövestur-
lands um hvalavernd á Hótel
Loftleiöum. Umræöur uröu tals-
verðar og skiptist í tvö horn með
skoðanir manna en boðaö var að
efni fundarins yrói hvalavernd og
stefna íslendinga í hvalveiðimál-
um. í fundarboöi var sagt, aö
fundurínn yröi upplýsinga- og kynn-
ingarfundur um hvalveiöimál, og
af peim sökum ákváóu aöstand-
endur fundarins aö ekki yrói
ályktaö um málin á fundinum.
Framsögu höföu peir Erlendur
Jónsson líffræöingur og Þóróur
Ásgeirsson deildarstjóri í sjávar-
útvegsráöuneytinu, en Þóröur er
jafnframt forseti Alpjóöa
hvalveiöiráösins. Fundarstjóri
var Gunnar G. Schram prófessor í
lögum.
Erlendur Jónsson sagöi í erindi sínu,
að lítil vitneskja væri um hvalstofnana
viö strendur landsins og hvaöa áhrif
veiðar okkar heföu á þá. Erlendur
sagöi að ýmsir aöiljar teldu aö gengiö
heföi á hvalastofnana hér viö land, en
ástandiö væri þó ekki nærri því eins
slæmt og í suöurhöfum. Máli sínu til
stuönings bar hann þó þróun mála í
suðurhöfum viö þróun mála á ís-
landsmiöum, einkum meö tilliti til
kynþroskaaldurs langreyöa sem hann
kvaö fara lækkandi og benda til
ofsóknar í stofninn. Sagði Erlendur aö
íslendingar væru eina þjóöin innan
alþjóðahvalveiðiráðsins sem veiddu
langreyðar, svo og sandreyöar, sem
teknar væru ef langreyöur fyndist ekki.
í ræðu sinni sagöi Erlendur, aö
afstaöa íslendinga til hvalaverndunar
og hvalveiöa, bæöi á vettvangi hval-
veiöiráösins og Sameinuöu þjóöanna,
hefði ekki veriö til fyrirmyndar til
þessa, fulltrúarnir heföu gjarnan lagst
á sveif meö Rússum og Japönum sem
stunduöu hvalveiöar í miklum mæli og
af lítilli fyrirhyggu.
Aö lokum sagöi Erlendur aö íslend-
ingar litu á sig og teldu öörum þjóöum
trú um, aö þeir væru verndarar
sjávarlífs og af þeim sökum tekið sér
víðáttumikla fiskveiöilögsögu. Sagöi
hann stefnu okkar í hvalveiðimálum
óskylda verndunarsjónarmiöum, lítiö
heföi veriö gert í því að afla upplýsinga,
en sókn aukin í stofnana og ekki
dregiö úr afla þrátt fyrir aö kunnugir
heföu bent á, aö ástand stofnanna færi
versnandi. Sagöi Erlendur, aö íslend-
ingar ættu aö sjá sóma sinn í því aö
auka rannsóknir á hvölum og jafnframt
aö tryggja aö hvölum fækkaöi ekki við
landiö. „Nú fyrir skemmstu sagöi
embættismaöur úr sjavarútvegsráöu-
neytinu aö viö einir ættum aö sitja að
þeirri loðnu sem heldur sig um sumar-
tímann djúpt norður af landinu, enda
væru loðnuseiöin alin upp á íslands-
miöum, á íslenzka landgrunninu.
Hvernig getum viö svo haldiö áfram að
veiöa dýrategund sem meirihluti þjóöa
heims hefur lýst yfir aö þurfi friöunar
viö í 10 ár. Þessar lífverur, hvalirnir, eru
þó á íslandsmiðum einungis skamman
tíma, þar sem þeir alast upp í suöur-
höfum,“ sagöi Erlendur.
Þóröur Ásgeirsson sagöist ekki hafa
skrifaö framsöguerindi í fórum sínum
þar sem láöst heföi að geta þess,
þegar hann heföi verið beðinn um aö
mæta á fundinum, að hann ætti að
halda framsöguerindi.
Hóf Þóröur mál sitt á að láta í Ijós
vonbrigöi og undrun með hvernig
áhugi á hvalavernd, sem annars bæri
aö fagna, hefði komiö í Ijós aö
undanförnu. „Ég sé ekki betur en að
áhugi umhverfisverndarmanna ís-
lenzkra birtist einkum og sér í lagi í því
aö endurtaka áróöurssetningar samd-
ar af erlendum öfgasamtökum, sam-
tökum sem m.a. hafa verið atíslands-
miðum aö undanförnu og komiö fram
á miöur þokkalegan hátt, brotiö lög og
verið sér og friöunarstefnum til van-
sæmdar, en viröast engu aö síður vera
heiöursgestir á fundinum."
Fylgjum ekki
Japönum í blindni
Þórður vísaöi á bug fullyröingum
íslenzkra náttúrverndarmanna og er-
lendra öfgahópa þess efnis aö íslend-
ingar heföu enga sjálfstæöa stefnu í
hvalveiðimálum, sem m.a. heföu birst í
auglýsingum í blöðum. Nefndi Þóröur
ýmsar atkvæðagreiöslur í alþjóöa-
hvalveiöiráöinu máli sínu til stuönings.
Sagöi Þóröur þaö t.d. firru aö íslend-
ingar tækju sömu afstööu til mála og
Japanir. „Hvaöan hafa íslenzkir
náttúruverndarmenn sínar upplýsing-
ar?“ spuröi Þóröur. „Þeir eru ekki að
hafa fyrir því aö koma í sjávarútvegs-
ráðuneytiö a.m.k. til aö afla upplýsinga
og heföi maður haldiö þaö liggja
beinast viö áður en ýmsar samþykktir
heföu veriö geröar og auglýsingar
settar í blöö í nafni samtaka þeirra."
í máli sínu geröi Þóröur ýmsar
athugasemdir viö málflutning Erlends.
Sagöi hann Erlend hafa afgreitt veiöar
á búrhvölum á léttvægan hátt, ekki
væri vitað hvaöan tarfarnir kæmu og
hvert þeir færu og hvaöa áhrif veiðarn-
ar heföu. Þóröur sagöi þaö álit vísinda-
manna aö búrhvalatarfar her viö iand
heföu oröið undir í baráttunni um
kvendýrin orðið viöskila við hjöröina
og tækju ekki lengur þátt í viögangi
búrhvalastofnsins, en búrhvalir væru
fjölkvænisdýr. Veiðarnar hér skiptu því
ekki verulegu máli.
Einnig sagöi Þóröur aö embættis-
menn í ráöuneytinu heföu jafnan skoð-
að niöurstööur rannsókna vísinda-
manna meö gagnrýnum augum, í stað
þess aö taka þær sem hráar stað-
reyndir, og skoöaö þær í Ijósi þeirrar
reynslu sem væru fengnar af hvalveið-
um sem stundaöar heföu veriö frá
íslandi nú í 30 ár. Rakti Þórður hvernig
rannsóknir á hvalastofnum hér viö land
og annars staöar heföu veriö stundaö-
ar. Sagöi hann aö umfangsmiklar
upplýsingar væru til um langreyöar-
stofninn hér viö land og væri þaö sín
skoöun að stofninn væri síöur en svo í
nokkurri hættu. Benti Þóröur á að
vísindanefnd Alþjóöahvalveiöiráösins,
sem vísindamenn aðildarríkja ráösins
ættu sæti í, heföi samhljóöa samþykkt
allar ályktanir sem geröar heföu veriö
um ástand hvala stofna við íslands-
strendur.
Ástand stofna
misjafnt
Aö lokum geröi Þórður baráttu
umhverfisverndunarsinna aö umræðu-
efni. Hvaö hann tilfinningar ráöa mjög
feröinni og móta afstööu viðkomandi,
ályktanir væru ekki byggðar á athug-
unum. T.d. sýndu dæmin aö þótt
ástand eins hvalastofns væri slæmt þá
gæti ástand annars veriö gott. Einnig
væri ástandi stofnanna misháttaö milli
hinna ýmsu hafsvæða. Þóröur komst
svo að oröi að friðunarbaráttan væri
trúarbrögö og væri í raun og veru
ekkert viö því að segja, fólk heföi rétt
til þess að hafa þessar skoöanir, sbr.
að enginn amaöist við því aö milljonir
manna álitu kúna heilaga af trúarlegum
astæðum og þyldu heldur hungur
heldur en aö leggja sér hana til munns.
Aö loknum erindum framsögu-
manna geröi Geir Vilhjámsson sál-
fræöingur og formaður Náttúruvernd-
arfélags Suövesturlands grein fyrir
blaöaauglýsingu um afstööu stjórn-
valda tll hvalveiða og lagði út af orðum
Þóröar þar sem Þóröur gerði orðalag
auglýsingarinnar aö umtalsefni.
Pétur Guðjónsson, formaöur félags
áhugamanna um sjávarútveg, sté
næstur í pontu og varð hann æ
hvassyrtari er á leið ræöuna. Pétur
gagnrýndi málflutning hvalverndun-
armanna og sagði hann einkennast af
því, aö alla rökfestu skorti og rökrænt
samhengi. Þannig stönguöust ýmsar
fullyröingar beinlínis á. Einnig geröi
Pétur haröa hríð aö Greenpeace-
hreyfingunni, sem hann sagöi hafa
smánaö íslenzk lög meö hegöan sinni í
íslenzkri fiskveiöilögsögu aö undan-
förnu. Sagöi hann þá hafa hegöað sér
þveröfugt viö þaö sem þeir heföu átt
aö gera, ef ætlun grænfriöunga væri
aö afla málstaö sínum stuönings.
Einnig einkenndist málatilbúnaöur
samtakanna af hasarmennsku.
í máli sínu komst Pétur svo aö oröi,
aö hvalastofnarnir viö íslandsstrendur
væru ekki í hættu. Deila mætti um
hvort vísindalegar rannsóknir heföu
verið litlar eöa miklar. Þar sem vísinda-
lega þekkingu brysti yrði aö styöjast
viö fengna reynslu og heföu íslending-
ar þegar næga reynslu af hvalveiöum
til þess að vera færir um aö stjórna
veiöum sínum af skynsemi.
Ráðstefna um hvalavernd og stefnu ísler