Morgunblaðið - 03.07.1979, Qupperneq 20

20
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 3. JÚLÍ1979
iltofgtiitlilfifrifr
Útgefandi hf. Árvakur, Reykjavík.
Framkvæmdastjóri Haraldur Sveinsson.
Ritstjórar Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Rítstjórnarfulltrúi Þorbjörn Guömundsson.
Fréttastjóri Björn Jóhannsson.
Auglýsingastjóri Baldvin Jónsson
Rammi
um sorgarsögu
jóðir Indókína hafa búið við styrjaldarástand í áratugi. Sú
barátta, sem þar var háð, var fyrst í stað og lengi vel gegn
áhrifum Evrópubúa, er þar hösluðu sér hagsmunavöll á nýlendu-
tímabilinu. Evrópsk yfirdrottnun og vestræn valdastaða í þessum
heimshluta heyrir nú fortíðinni til. Þau öfl, sem völdum náðu í
svokölluðum „þjóðfrelsishreyfingum", hafa um árabil setið á
valdastóli og innleitt sósíalíska þjóðfélagshætti.
í kjölfar hinnar nýju þjóðfélagsgerðar og í skugga hins svokallaða
„Þjóðfrelsis“ kom tvennt, sem hrekklaus almenningur sá ekki fyrir:
1) áframhaldandi styrjaldarrekstur og hrikalegt flóttamanna-
vandamál. Hið kommúníska Víet-Nam réðist inn í hina kommún-
ísku Kambódíu og lagði hana undir sig. Sjálft Rauða-Kína sendi her
af torgi hins himneska friðar inn í Víet-Nam; og ekki er loku fyrir
skotið, að sú „lexía“ verði endurtekin. Afleiðing þessara styrjaldar-
átaka og hinna nýju þjóðfélagshátta varð sum sé flóttamanna-
vandamál, sem er að vaxa í eina stærstu sorgarsögu samtímans.
Ekki fer hjá því að flóttamannastraumurinn frá sósíölskum
ríkjum S-Asíu varpi ljósi á hliðstæðu sína í A-Evrópu. Plótta-
mannastraumur frá A-Þýzkalandi, sem leiddi til byggingar
Berlínarmúrsins, og sala á pólitískum föngum frá sama ríki fyrir
vestrænan gjaldeyri, eru hryggilegir en lærdómsríkir kaflar í
samtímasögu okkar. Vandamál Gyðinga og ýmissa andófshópa í
Sovétríkjunum ber að sama brunni. Innrás Sovétríkjanna í
Tékkóslóvakíu og beiting Rauða-hersins gegn verkamönnum í
Ungverjalandi eru af sama toga. Sagan er aðeins að endurtaka sig í
Indókína, þó á sinn sérstæða hátt sé.
Ýmis vestræn ríki, s.s. Svíar, lögðu og leggja fram verulega
fjármuni, sem ganga áttu til þess að byggja upp viðunandi tilyeru
fyrir þjóðir Víet-Nam. Hvern veg þetta fjármagn hefur verið notað
af hinum kommúnisku stjórnendum þar í landi skal ósagt látið. En
það er talandi dæmi um mótsagnirnar í framvindu mála, að nú hafa
Svíar ákveðið að verja 15 milljónum sænskra króna til flóttamanna-
hjálpar og að taka á móti 1250 flóttamönnum frá Víet-Nam, sem
brotið hafa allar brýr að baki sér til að komast frá því hlutskipti, er
þeim var búið í hinni nýju þjóðfélagsgerð.
Það hrikalega, alþjóðlega vandamál, sem aðbúð mörg hundruð
þúsunda flóttafólks í S-Asíu er orðin að, hefur vakið margháttuð
viðbrögð hér á landi sem annars staðar. Sjálfgefið er að hinar betur
megandi þjóðir, þ.á m. íslendingar, mæti vandanum með einhvers-
konar samátaki. Um það er ekki ágreiningur, hvorki frá hægri né
vinstri. Vinstri menn hér á landi hafa þó komizt í furðulega
sjálfheldu í umræðu um málið. Vinstri sinnuð blöð og fréttaskýr-
endur hafa ítrekað haldið því fram að meirihlutinn af þessu
flóttafólki séu spilavítiseigendur, hórmangarar og braskarar, sem
ekki hafi aðlagazt sósíölskum stjórnarháttum. Þessi barnalega vörn
fyrir hin framandi sósíalistaríki ýtir síðan undir tortryggni
gagnvart hugsanlegri landvist slíks fólks, sem á þann veg er lýst.
Engu að síður taka vinstri menn í aðra röndina undir landvist
flóttafólks frá fyrirmyndarríkjum þeirra. Það þykir henta að leika
þann veg tveimur skjöldum á skeiðvelli hinnar marxísku rökhyggju.
Sá vandi, sem nú steðjar að í S-Asíu, kann að virðast fjarlægur
okkur Islendingum. Tæknin hefur hins vegar þurrkað út fjarlægðir
og fært byggðir jarðar í návist hverrar annarrar. Það er því
þurfandi fólk við okkar bæjardyr, ef grannt er að gáð. Því þarf að
rétta hjálparhendur. Hér skal ekki fullyrt, hvern veg bezt verður að
slíku staðið. En samhliða sjálfsagðri hjálp er eðlilegt að hver og
einn spyrji sjálfan sig: hverjar eru rætur vandans og má fyrir þær
komast? Er sú staðreynd ekki íhugunarverð, að drjúgur hluti
flóttafólks í veröldinni er komin frá ríkjum með sósíalska
stjórnarhætti?
Vopnaviðskipti í Asíu og Afríku, sem óumdeilanlega eiga hlut að
máli flóttamannavandans í heiminum, samhliða stjórnkerfum
einstakra ríkja, fara og yfirleitt fram með vopnum frá öðrum
ríkjum. Sovétríkin eru i hópi alstærstu vopnaframleiðenda og
vopnasala heims og vopn þaðan koma víðast við sögu, þar sem
ófriður er í he, rnum. Þannig kemur forystyríki sósíalismans í
heiminum hvarvetna við þá sorgarsögu, sem er dekksti þátturinn í
sambúð mannkyns. Er ekki tímabært að draga lærdóm af þeim
staðreyndum, sem mynda rammann um sorgarsöguna í Indókína og
víðar í veröldinni?
Viðræður
á ráðherragrundvelli
Viðskiptaráðherra greindi frá því á blaðamannafundi sl.
föstudag, að Sovétmenn hefðu tekið því þunglega að flýta
viðræðum milli ríkjanna um allsherjar viðskiptasamning. Þessi
yfirlýsing breytir engu um það, að Sovétmenn geta ekki neitað því
að eiga viðræður um olíuviðskipti ríkjanna á ráðherraplani, ef
viðskiptaráðherra óskar eftir að fá að heimsækja Sovétríkin þeirra
erinda. Það er ekki vansalaust, hve svifaseinn viðskiptaráðherra
hefur verið í þessum stærsta aðsteðjandi vanda þjóðarbúsins.
Viðræður um allsherjar viðskiptasamning geta beðið haustsins, en
málaleitan um aðra verðviðmiðun á olíuvörum en Rotterdammark-
að, sem þýðir að langtímasamningur er bundinn skammtímaverði,
þolir enga bið. Þjóðin væntir þess að viðskiptaráðherra manni sig
upp í að gegna skyldu sinni í þessu stærsta kjaramáli heildar og
einstaklinga á líðandi stund.
VIÐRÆÐURNAR UM JAN MAYEN
Benedikt Gröndal og Knut Frydenlund kveðjast íyrir utan Ráðherrabústaðinn. Ljósm.Mbl.Ói.K.M.
Viðræðumar strönd-
uðu á lögsögumálinu
— segir Knut Frydenlund
„Það liggur í hlutarins eðii, að
við hefðum helzt kosið að fara
heim með samkomulag um öll
atriðin,“ sagði Knut Frydenlund
utanríkisráðherra Norðmanna,
er Mbl. spurði hann eftir ráð-
herraviðræðurnar, hvort árang-
ur þeirra væri honum að skapi.
„En við munum áfram vera í
sambandi um þau atriði, sem
okkur tókst ekki að ganga frá
nú,“ bætti Frydeniund við.
Mbl. spurði Frydenlund, hvað
hefði orðið um þá ósk hans, að
íslendingar beittu ekki lögreglu-
valdi sínu nema að miðlínu milli
íslands og Jan Mayen, en á blaða-
mannafundi fyrir Islandsferðina
tilkynnti Frydenlund, að hann
myndi bera fram slíka ósk í
viðræðunum. Frydenlund sagði
aðeins, að þetta væri eitt þeirra
atriða, sem óútkljáð væru. Og
spurningu Mbl. um það, hvort
Norðmenn viðurkenndu 200 mílna
efnahagslögsögu íslands eða ekki,
leiddi hann hjá sér, en kvað það
ekki vilja Norðmanna að lenda í
útistöðum við íslendinga. Hann
sagði samkomulag hafa orðið um
að sumarloðnuveiðarnar við Jan
Mayen mættu hefjast 23. júlí og
myndu Norðmenn ef til vill hag-
nýta sér það, hvað sem öðru liði.
Þegar Mbl. endurtók spurning-
una um viðurkenningu Norð-
manna, kastaði Frydenlund
kveðju á hópinn, sem stóð fyrir
utan Ráðherrabústaðinn og
smeygði sér inn í bifreiðina, sem
flutti hann til Keflavíkur.
I viðtali við norska sjónvarpið
sagði Frydenlund eftir heimkom-
una til Oslóar, að viðræðurnar í
Reykjavík hefðu strandað á lög-
sögumálinu, þar sem íslendingar
hefðu ekki viljað viðurkenna
norska fiskveiðilögsögu við Jan
Mayen.
Viðbrögð í Noregi:
r
Stífni Islendinga ástæo
árangurs í viðræðunum
AolA 9 i/.U T? I 1 I * j. L:! j r
ÓhIó. 2. júlí.
Frá fréttaritara Mbl. Jan Erik Lauré.
FRÉTTIR af ráðherraviðræðunum
í Reykjavík um Jan Mayen-málið
hafa vakið nokkra furðu hér í
Noregi. Á laugardag skýrðu útvarp
og sjónvarp frá því að samkomulag
hefði náðst um, hvenær loðnuveiðarn-
ar ættu að hefjast og um aflakvóta,
en á sunnudag voru fréttir þessar
bornar til baka, en að áliti sumra er
stífni íslendinga fyrst og fremst um
að kenna , hversu lítill árangur
náðist í viðræðunum.
„Við leggjum höfuðáherslu á að
lenda ekki í neinum útistöðum við
íslendinga," sagði Knut Frydenlund
utanríkisráðherra heimkominn frá
Reykjavík. Hann lagði áherzlu á að
skammur tími væri til stefnu til að
komast að samkomulagi. „Við getum
ekki lagt hömlur á veiðar norskra
sjómanna við Jan Mayen án þess að
hömlurnar nái líka til erlendra fiski-
manna,“ sagði Frydenlund.
Svo virðist sem loðnuveiðar norskra
sjómanna við Jan Mayen hefjist 23.
júlí og að sumarafli þeirra verði
bundinn við 90.000 tonna hámark.
Frydenlund segir að þessi atriði megi
taka út úr „heildarsamningspakkan-
um“, ef menn verði ekki búnir að koma
sér saman um önnur atriði hans.
Frydenlund segist munu hafa síma-
samband við íslenzk stjórnvöld á
næstu dögum.
I norskum blöðum er sagt, að af
Islands hálfu hafi því verið slegið
föstu, að ísland geti ekki viðurkennt
norska fiskveiöilögsögu við Jan
Mayen, sem komið yrði á samkvæmt
lögunum um efnahagslögsögu Noregs.
ísland vilji í sjálfu sér ekki síður en
Noregur að loðnuveiðarnar verði
takmarkaðar, en viðurkenning á
norskri fiskveiðilögsögu við Jan
Mayen þýði í reynd viðurkenningu á
því að Jan Mayen eigi rétt á eigin
efnahagslögsögu. Þessi staða sé svipuð
stöðunni við Svalbarða. Sovétmenn
hafa látið óátalið að Norðmenn kæmu
þar á nokkurs konar fiskverndarlög-
sögu, en hafa áskilið sér allan rétt, ef
Norðmenn grípi til ákveðnari aðgerða
með tilvísun til laganna um efnahags-
lögsöguna.
Tillögu íslands um sameiginlega
stjórnun íslands og Noregs á fiskveiði-
lögsögu við Jan Mayen geta Norðmenn
Jens Evensen ráðunautur norsku ríkisstjórnarinnar í hafréttarmálum,
Amlin, lögfræðingur viðræðunefndarinnar og Knut Frydenlund utanrík-
isráðherra fá sér frískt loft á tröppum ráðherra bústaðarins á laugardag.