Morgunblaðið - 07.10.1979, Page 3

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 7. OKTÓBER 1979
35
gripið til haftastefnu og ný
áherzla sem er lögð á sparnað,
hefur vakið ugg um eins konar
dóminó-verkanir. Þannig mundi
samdráttur breiðast fyrst út til
Kanada frá Bandaríkjunum, þar
sem efnahagskerfi þeirra eru ná-
tengd, og því næst til Vestur-
Þýzkalands, þá Bretlands og síðan
til Frakklands, Ítalíu og annarra
landa. Þróunarlöndin yrðu harð-
ast úti. Hátt hráefnaverð fleytti
þeim yfir síðustu kreppu, en
hráefnaverð hefur lækkað og
mörg þessi lönd eru illa undir það
búin að mæta olíuverðhækkunum.
Skuldabyrði þeirra hefur rúmlega
tvöfaldazt og þau eiga litla láns-
möguleika eftir. Lánadrottnar
þeirra eru líka illa staddir og
ólíklegt er talið að samskot geti
bjargað þeim eins og í síðustu
olíukreppu.
Aftur á móti er sagt að Alþjóða-
gjaldeyrissjóðurinn (IMF) standi
betur að vígi til að hjálpa að-
þrengdum aðildarlöndum. Bjart-
sýnismenn telja, að Evrópa og
Japan sleppi við samdrátt, þótt
hagvöxtur þeirra minnki, og
Bandaríkjamenn vonast eftir að-
stoð þeirra. Þeir hafa þegar beðið
Vestur-Þjóðverja að hverfa frá
haftaráðstöfunum og þar með að
sætta sig við meiri verðbólgu í
þágu heimsins. En verðbólga er
hitamál í Vestur-Þýzkalandi og
Helmut Schmidt kanzlari stendur
frammi fyrir meiriháttar ógnun
frá hægri.
Það vekur ugg bandarískra hag-
fræðinga að Evrópuríki kunna að
fylgja vaxtahækkunum Þjóðverja,
því að þar með mundi þrýstingur-
inn á dollarann aukast og Banda-
ríkjamenn yrðu að herða ólina. Að
vísu telja bandarísk stjórnvöld
dollarann heilbrigðan í aðalatrið-
um og trúa því að staða hans geti
batnað. Viðskiptahalli Bandaríkj-
anna hefur minnkað vegna geng-
issigs dollarans og greiðsluaf-
gangur Þjóðverja og Japana hefur
minnkað að sama skapi.
En dollarinn er valtur engu að
síður vegna efasemda heimsins
um vilja Bandaríkjamanna til að
berjast við verðbólguna og nýlegar
vaxtahækkanir hafa ekki dregið
úr efasemdunum. Traust manna á
dollarnum hefur ekki aukizt og
hugsanlegt framboð Kennedys
hefur ekki bætt úr skák. Ef hann
verður forseti er talið að Keynes-
stefna hans muni enn veikja
dollarann.
Minni máttur
Vegna erfiðleika dollarans hafa
Bandaríkjamenn samþykkt að
dregið verði úr mikilvægi dollar-
ans í alþjóðaviðskiptum, þannig
að erlendir seðlabankar geti skipt
á honum og sérstökum yfirdrátt-
arheimildum IMF. Þar með yrði i
rauninni dregið úr efnahagslegum
mætti Bandaríkjanna í heiminum
og alþjóðastofnun fengi nokkurt
vald yfir dollaranum. Hundruð
milljón dollara mundu komast í
hendur einkaaðila erlendis og vafi
leikur á hvort slík áform mundu í
raun styrkja stöðu dollarans.
í bili binda menn helzt vonir við
meiri alþjóðasamvinnu, en erfitt
verður að koma henni til leiðar.
Smá verðbólga, sem nýlega hefur
skotið upp kollinum í Þýzkalandi
og Japan, stafaði til dæmis að
miklu leyti af íhlutun þeirra á
gjaldeyrismörkuðum til að bjarga
dollaranum í fyrra. Af þessu
stafar tregða þeirra til að hjálpa
dollaranum nú.
Nýtt gjaldeyrisbandalag Evrópu
var stofnað fyrr á árinu með
þátttöku átta ríkja til að tryggja
stöðugt gengi og samræma hag-
vöxt. Tilraunin virðist hafa
heppnazt sæmilega, en á sér fáar
hliðstæður. Efnahagsbati heims-
ins er kominn undir Japönum,
Þjóðverjum og OPEC löndunum,
þeim þjóðum sem hafa greiðslu-
afgang, en hagfræðingar telja þær
ólíklegustu þjóðirnar til að taka
höndum saman um að koma á
laggirnar nýju alþjóðlegu hag-
kerfi.
Málin voru auðveldari viðfangs
þegar Bandaríkin réðu lögum og
lofum í efnahagsmálum heimsins,
en þau hafa ekki lengur forystuna.
Heimurinn stendur frammi fyrir
efnahagslegu valdatómi og yfir-
vofandi samdráttur getur markað
þáttaskil. Á árunum 1974—75
kynntist heimurinn alvarlegasta
samdrætti síðan í heimskreppunni
miklu 1929, en verðbólgan hélt
áfram og samdrátturinn leysti úr
læðingi pólitísk öfl sem juku á
verðbólguþrýsting þegar bati
gerði vart við sig. Ef heimurinn
getur staðizt þennan þrýsting og
þokað sér í áttina til aukins
samstarfs má vera að hann geti
sótt í átt til framtíðar velsældar!
En ef horfið verður aftur til
verndarstefnu og þenslu, getur
orðið áralangt framhald á gullæð-
inu og öryggisleysinu sem því
fylgir.
Vorum aö kaupa 100 Subaru bifreiöar árg. 1978
á frábæru verði.
Kominn á götuna: Subaru Coupe kr. 3.350.000.-
Subaru Hardtop kr. 3.680.000.-
Hafið samband við sölumenn okkar
í síma 33560
Ingvar Helgason
Vonarlandi v/Sogaveg
Coupe
Sportbíll meö mik-
inn kraft og frábæra
aksturseiginleika.
★ 1600 cc vél
★ 92 hestöfl
★ 4ra gíra
★ Tvöfaldur blöndungur
Mest seldi
sportbíll
í U.S.A. 1978.
Er beztur þegar
mest á reynir
(í snjó og lausamöl)
s________,_____________-
Beztu bílakaup ársins!
Hardtop
Sportbíll, sem hefur
alla eiginleika tífalt
dýrari sportbíla.
★ Framhjóladrif
★ 1600 cc vél
★ 115hestöfl
★ 825 kg
★ 2SU blöndungar
★ 5 gíra
★ eyðir mjög litlu