Alþýðublaðið - 27.03.1931, Blaðsíða 6

6
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
Bezta Cigarettan í 20 stk. pðbkam,
sem kostal krúnn, er:
ommander
Wesímiiister,
f
Viroinla,
CBgfareffisr*
Fást í öllum yerzlunum.
I btver|nm pakka ea> gnllSalleg; fslenssk
mynd, og Sær hvea* sá, er sssSnað hefir 59
mindiun, eína stækkaða mjrnð.
stöðvarvegg í Sogi eða tilsvar-
andi verð fyrir orkuna frá spenni-
stöð.
3. Lína frá afspennistöð við
Elliðaár suður ura Reykjanes nœr
til 2450 manns, kostar ca. 520
þús. kr. og rayndi geta gefið af
sér um 13»/o eða rúmlega nóg
tii að bera línukostnaðinn, enda
þótt orkan gæti orðið ca. 3var
sinnum ódýrari til notenda en
Reykvíkingar greiða nú fyrir raf-
orku.
fsafjarðarkaupstaður hefir sem
kunnugt er, ieitað ábyrgðar ríkis-
sjóðs fyrir láni til rafveitu. Sömu-
leiðis Sigiufjarðarkaupstaður. Um
íyrirhugaöa rafveitu ísafjarðar
iiggur fyrir fullunnin kostnað-
aráætlun, er sýnir að stöðin muni
vel bera sig, enda hefir bygging
stöðvarinnar einu sinni verið boð-
in út. Ura byggingu rafstöðvar
handa Siglufirði (og ef til vill
einnig iSauðárkröki og Skaga-
fjarðarhéraði) liggur fyrir nokk-
uð nákvæm áætlun, er virðist
benda til að Siglufjarðarvirkjunin
verði mjög gott fyrirtæki. Þess
verður einnig sjálfsagt skamt að
bíða, að Akureyrarkaupstaður og
umhverfi þarfnist meiri raforku.
Það er því sýnilegt, að ríkissjóö-
ur verður á hverju ári í næstu
10 ár eða lengur beðinn um á-
byrgð fyrir rafveitulánum og það
sumum, hverjum allstörum. ólik-
legt er, að mörgum sveitafélög-
um muni takast að fá nægilega
hagstæð lán innanlands eða er-
lendis án ríkisábyrgðar. Ef leysa
ætti úr málinu á þennan hátt,
lítur út fyrir aÖ árangurinn
myndi verða sá, að annaðhvort
yrði ríkið allmjög að auka við
ábyrgðarskuldbindingar sínar á
smáum lánum erlendis, siem sjálf-
sagt er vafasamt hversu holt er
fyrir lánstraust ríkisins, eöa að
ábyrgðirnar yrðu ekki veittar og
framkvæmdir um virkjun drægj-
ust von úr viti. Telja má víst, að
fyrsta virkjun Sogsins verði eigi
leyst með öðru móti betur en að
ríkið ábyrgðist lán til hennar,
þar sem um svo stórt fyrirtæki
er að ræða. Hins vegar er ekki
nauðsyn á að leggja strax meiri
orkutaugar frá Sogveitunni en til
Reykjavíkur og Hafnarfjarðar og
þanniíg hægt að minka fyrstu lán-
töku til Sogsvirkjunar. Aðrar raf-
orkutaugar þaðan mætti vei
hugsa sér aÖ leggja á 5—6 árum,
Ef Efra-Fallið í Sogi verður
virkjað á næstu 3—4 árum og til
þess fengið eiient lán með ríkis-
ábyrgð (ca. 6 millj. kröna), væri
unt með því móti, sem stungið
pr upp á í frumvarpimi að fram-
an, að ljúka á niéstu 10 árum
við allar þær framkvæmdir um
rafveitur, sem nú s-em stendur lít-
ur út fyrir að vel geti borið sig
fjárhagslega, enda gengið út frá
því, að lántakandi geti ætíð sjálf-
ur séð um 1/5 hluta byggingar-
kostnaðar. Sundurliðaðar gætu
framkvæmdirnar orðið í aðal-
dráttum þannig:
Árið Lánað Stofnkostnaður OYkuvers eðu orkuveitu Tékjur sjóðs
1932 ísafjarðarkaupstaður 400'þús. kr. 500 þús. kr. 495 þús. kr.
1933 Siglufjarðarkaupstaður 300 —— 750 — — 257 — —
1934 sami (síðari hluti) 300 — — 270 — —
1935 Eyrarbakka, Stokkseyrar og Vestmannaeyjalína 300 1120 — — 284 r
1936 sama 300 —, 273
1937 sama 300 290
1938 Akraneslína 312 390 — — 324 — —
1939 Reykjaneslína 400 — — 500 — — 356
1940 Akureyrarvirkjun (Eyja- fjarðar og S.-Þing.sýslur) 400 1500 — — 388
1941 sama 400 423
1942 sama 400 454
Framangreint yfirlit er reikn-
að út með tilliti til greiðslu vaxta
og afborgana, og mun vera nærri
lagi, þótt tölurnar séu eigi alveg
nákvæmax, enda myndi það ætíð
á valdi stjórnar sjóðsins hvernig
færi -um sjóðseign og greiðslu
vaxta og afborgana frá ári til
árs. Árið 1942 standa eftir af
stofnlánum 350 þús. krónur, og
oerour hmin eign sjódsins pá 3(4
milljón króna. Or því yrðu árleg-
ar tekjur sjóðsins af vöxtum og
afborgunum 2—300 þús. króniur,
sem mætti annaðhvort verja til
áframhaldandi lána í sama skýnf,
eða verja til þess að styrkja þá,
sem verri aðstöðu ha-fa til að
verða raforku aðnjótandi.
Með framangreindri skipun raf-
magnsmálsins yrðí á næstu 11
árum búið að lána til og fullgera
i'aforkuveitur til almenningsþarfa
á öllum þeim stöðum á landinu,
sem nú lítur helzt út fyrir að
slik fyrirtæki geti borið sig án
styrks. Væri þá séð fyrir nægri
og ódýrri raforku handa 7—10
þús. manns á Norðurlandi, 3—4
þús. manns á Vesturlandi og 40
—45 þús. manns á Suðurlandi,
eða 50—60 þús. manns á öllu
landinu.
Á þeim stöðum á landinu, þar
sem ánnaðhvort er ekki hægt að
ná til raforku úr stórri kaup-
staðarveitu, eða það borgar sig
eigi sökum vegalengda o. s. frv.
er eðlilegt að mönnum sé séð
fyrir þægilegum lánum til að
virkja smávatnsaflsstöðvar, þar
sem því verður við komið, og er
eblilegt að Búnaðarbanki Islands
sjái bændum fyrir slíkum lánum,
og væri nauðsynlegt að veiting
slíkra lána yrði hafin svo fljótt
sem unt er.
Enda þótt að rannsóknir á
sveitaveitum út frá Sogi hafi leitt
í ljós, að lítt er hugsanlegt að
orkuveitur um strjálbýlar sveitir
geti borið sig fjárhagslega, virð-
ist rétt að leggja áherzlu á að
teygja orkuveitur frá höfuðveit-
um kaupstaðanna upp um sveit-
irnár, þar sem ekki þarf miikið
opinbert framlag til þess að
sveitaorkuveita geti borið sig,
þegar fé verður fyrir hendi til
þess, en það myndi helzt verða
eftir rúmlega 10 ár, er Rafveitu-
lánasjóðurinn hefði lokið við lán-
veitingar til aðalorkuveitanna.
Væru þá tiltækilegar um 2—300
þúsund krónur á ári í þeim til-
gangi.
Hins vegar verður að leggja
mikla áherzlu á það, að stórar
virkjanir fyrir sveitir eingöngu
eru yfirleitt óframkvæmanleg'ar
fjárhagslega, og verður því ætíð
að hugsa sér orkuveituir í stærri
stíl um sveitir út frá orkuveri,
sem reist hefir verið með kaup-
stað sem aðalmarkað fyrir aug-
um.
Sigurdur Jónasson.
Togararnir.
SérfræðiiagBriiir verja sig.
Það er alt af mikils virði fyrir
hina vinnandi stétt að fara í rök-
ræður við skoðanaandstæðinga
sína, því þá kemur margt fram
í dagsijósið, sem áður átti að
hylja, og auðvelt að leysa í
sundur þeirra sérfræðivefi. Morg-
unblaðið hefir nú 20. þ. m. feng-
ið einn sérjrœdinginn enn til a'ð
votta að sínar tölur séu réttar, og
notar til þess þau rök, sem ég
inun taka til athugunar lið fyrir
lið.
1. Lifrin. Hann skilur ekkert í
því, að með lifrinni hækkar með-
alsala í ferð um rösk 18 stpd.,
en kemur þess í stað með mjög
fáránlegt dæmi, sem bygt er á
rammvitlausum grundvelli, eða.
hvaða sjómaður trúir því, að það
þurfi 3 lifrarföt á móti lýsisfati ?
Enginn. En annars er ágætt þeg-
ar komið er mieð svona fjarstæð-
ur, því þær eru þannig geröar,
að þeim trúir enginn. Ég held
því óhikað fram, að verð á lifrar-
fati hafi verið kr. 18,00 síðast-
liðið ár, og 22(4 fat í ferð, sem
„K.“ rengir ekki, verða kr. 405,00
í ferð eða 18,3 stpd., sem gerir í
232 ferðum kr. 93 960,00. „K.“
reiknar sitt dæmi með 60 aura
verði á kg. lýsi, en þetta er al-
rangt líka, því nú fyrir skemstú
hefir verðlagsnefnd sagt það 671/2
eyri kg. frítt um borð. Verðlag
á 'iýsi í fyrra var frá 74 aurum
iupp í 86 aur. kg„ svo að meðal-
verð hefir því verið 80 aurar. Eða
hver trúir því, að útgerðarmenn
hirtu lýsið, ef þeir töpuðu kr.
4,90 á hverju fati, eiiis og K.
kemst að raun um með sínuro
mörgu aðstoðar-sérfræðingum.
En til að sýna almenningi hver
óvöndpgheit „K.“ hefir í frannni
með útreikningi sínum á lýsinu,
læt ég hér fylgja dálítið sýnis-
horn. Það þykir mjög slæm út-
koma á lifur, ef ekki fást úr
henni yfir 40% lýsi. Nú fær hver
háseti 1(4 fat af lifur að meðal-
tali í ferð, og reikna ég út frá
því.
U/2 fat, með 166 lítra fat —
249 lítr. lifur, af því 40% lýsi
verða 99,60 lítr. lýsi og sam-
kvæmt meðalverðlagi í fyrra 80
aur. k.g. — kr. 79,68.
Kostnaðuf verður:
1(4 fat í lifrarhlut kr.
28,50 kr. 42,75
Tunna — 12,00
Kostnaður við hreinsun — 4,25
Samtals kr. 59,00
eða hreinn ágóði af hverjum lifr-
arhlut kr. 20,68. En „K.“ þarf 3
lifrarföt og útkoman varð tap.
kr. 4,90.
2. Mannahaldid. Þar bætir „K."
við einum manni og hækkar kaup
annars manns um kr. 30 á mán-
uði. (Ég býst ekki við að hann
væri svona örlátur ef kröfur frá
3810 þús. kr. 4760þús. kr. 3814 þús. kr.