Alþýðublaðið - 20.04.1931, Qupperneq 2

ALÞÝÐUBLAÐIÐ
Jónasi tðknm við vetkanaenn ekM
lengnr marjk á.
42 Itingménn af 42
áliíu nm daginn alpingi órjúfaniegt, án pess
að fjáFlog værn afgreidd
Sú var tíðin að ég trúði því,
að Jónas frá Hriflu myndi ætíð
vilja styðja okkur verkámennina
í kaupkröfum okkar og öðrum
málum. Ég álít líka, að ég hafi
haft fylstu ástæðu til pess, því
þannig kom hann fram, þegar
hann talaði á fundum í verka-'
mannafélaginu Dagsbrún, en þar
kom hann nokkrum sinnum.
Mér urðu því nokkur vonbrigði,
þegar ég sá hvað Jónas ritaöi,
sem svar við grein Jóns heitins
Thoroddsen hér um árið, sem
sé það, að þegar jafnaðarmenn
færu að koma kenningum sinum
í framkvæmd, myndi hann og
Framsóknarflokkurinn snúast á
sveif með íhaldinu. En þó mér
féllu þau orð illa, trúði ég þeim
ekki nema til hálfs. Ég áleit að
þau stöfuðu af hræðslu Jónasar
við það að fæla frá sér bænd-
uma, og að hann raunverulega
ekki meinti þetta.
En reynslan er síðan búin að
sýna, að hann í mörgum málum
er ekki betri en auðvaldið, og í
sumum verri en það. Við munum
ailir verkamenn garnadeiluna í
vetur. Það var altalað þá, að
það væru þeir Jón Árnason í
Sambandinu og Jónas frá Hriflu,
sem þá væru verstir viðureignar,
og ekki viklu ganga að hinum
sjálfsögðu .kröfum verkakvenn-
anna. Ég heyrði oft talað um
þetta, þegar Framsóknánpenn
voru viðstaddir, en heyrði aldrei
neinn þeirra mótmæla því, að
Jónas væri annar sá versti, sem
þeir sjálfsagt hefðu gert, ef þeir
hefðu ekki verið líka á sömu
skoðun.
Af því ég befi ekki svo oft tal-
að við Jónas sjálfur, get ég ekki
sagt með vissu, hvenær hann
hefir farið að snúast. En af því
að ég þekki ýmsa Framsóknar-
menp ,sem eru miklir vinir Jón-
asar, þykist ég þó hafa hugboð
um það. Ég hefi sem-sé álitið, að
veðrabrigðin í þessum mönnum
ættu öll rót sína að rekja til
Jónasar, eins og maður veit með
vissu að kauplcekkunarskrafid,
sem Framsóknarmenn voru með
í vetur, er komið úr Jónasi. Ég
hefi því álitið, að Jónas hafi farið
að snúast í auðvaldsáttina um
það bi! og hann var búinn að
vera í eitt ár ráðherra.
Eins og flestum þykir lofið
gott, eins þykir flestum gott aö
vera ráðherra, og er ekkert að
lasta Jónas fyrir það, enda hefir
hann ekki haft betri trú á nein-
um til þess að vera það en sjálf-
um sér, enda maðurinn á mörg-
um sviðum mjög fær. Og til þess
svo að geta setið við völdin hef-
ir Jónas álitið tryggara að snúa
sér heldur í íhaldsáttina; og hefi
ég fundið það á ýmsum Fram-
sóknarmönnum, að hvað sveita-
kjördæmunum viðvíkur, hafa
þeir álitið þingmenn sina því
tryggari, því afturhaldssamari
sem þeir væru. Hefi ég ekki verið
í vafa um, að þarna kæmu end-
urvarpaðar skoðanir Jónasar,
enda fanst mér mega ráða eitt-
hvað svipað út úr orðum, er
Jónas talaði á Framsóknarfundi,
er ég slapp inn á, þó ekki segði
hann þetta berum orðum þar.
Aldrei bjóst ég þó við, að Jón-
as yrði í neinu máli verri en í-
haldið, og ég verð að segja, að
mig tók það sárt vegna Jónasar
(það má hver hlægja að því sem
vill) þegar hann ásamt Guð-
mundi í Ási greiddi atkvæði gegn
21 árs kosningarréttinum og gegn
því, að 'þurfamenn hefðu kost.
ingarrétt, hvort sem þetta nú
stafar af því, að slitnað hafi ein-
einhverjir brjóststrengir Jónasar
eða af því að hann sé meö
þessu að skriða fyrir einhverj-
um stórbændum meðal sveita-
kjósenda.
Það er auðséð hvað Jónas fer,
þegar hann nú þes&a dagana ríð-
ur fram á Stjörnu sinni í Tím-
anum og er að reyna að gera
formanninn okkar í Dagsbrún,
Héðinn Valdimarsson, tortryggi-
legan með því, að nefna hann
alt af í sömu andránni og Ólaf
Thors. En við verkamennirnir hér
í Reykjavík fylgjumst nú máske
fult svo vel með eins og þeir,
sem Jónas ætlar venjulega að
að hafa áhrif á með skrifum
sínum, og hjá okkur er ekki hægt
að gefa þingmenn Alþýðuflokks-
ins tortryggilega með því, þó Ól-
afur Thors og aðrir íhaldsmenn
hafi greitt atkvæði með sömu
málrun og Alþýöuflokks-þing-
mennirnir, því þetta er einvörð-
ungu málefni, sem hafa uerid á
stefnuskrá Alpýduflokksins 1 frá
öndverðu, svo sem 21 árs aldurs-
takmarkið, ]) urfam an n a-ko s n i ng-
arrétturinn og hlutfall sjkosningar
eða þá málefni, sem Alþýðuflokk-
urinn hefir barist fyrir svo árum
skiftir, eins og til dæmis Sogs-
virkjunin. Við vitum af hverju
íhaldið hefir greitt þessum tillög-
um atkvæði. Það er af því, aó
það veit að kjósendurnir ieru
orðnir því fylgjandi, en þekkir
Jónas okkur verkamennina þú
ekki betur en það, að hann held-
ur að það sé hægt að telja okkur
trú um, að I>egar íhaldið sé orð-
ið með sumum af okkar stefnu-
skráratriðum (af því kjósendur
þess em orðnir með því) þá eági
okkar þingmenn að fara að
greiða atkvæði á móti okkar
stefnuskráratrriðum(!!), og ger;
þeir það ekki, þá sé það „byrjun
á svikum og ósigrum fyrir hina
fátæku stétt.“
En svona þýðir ekkert fyrir
Jónas að skrifa. Haldi hann því
áfram, veróur það bara til þess
að við verkamennirnir hættum al-
Fyrir inokkrum dögum var
ekki einn einasti þingmaður, sem
áleit, að hægt væri að rjúfa þing
nema fjárlög væru afgreidd.
En það voru vandræðatímar
framundan fyrir Framsóknar-
flokkinn: Vantrauststillaga, sem
menn vissu áð yrði samþykt. Og
það sem verra var: stjórnar-
skrárbreytingar, sem gerðu fært
að koma á réttlátri kjördæma-
skipun. En afteiðingin af henni
hlaut að verða það, að Fram-
sóknarflokkurinn tapaði nokkrum
af þingsætum sínum til Alþýðu-
flokksins (og ef til vill íhaldsins).
Þá var það, að einn af lög-
fræðingum stórnarinnar fanii upp
púðrið, sem Tryggva Þórhalls-
son síðan notaði til þess að
sprengja með ákvæði 18. gr.
stjórnarskrárinnar um að ekki
megi slíta þingi nema fjárlög
séu afgreidd. En þetta púður er
sú vizka, að þó konungur megi
ekki fresta þingi nema um tvær
vikur, nema með leyfi þingsins,
og ekki slíta því, nema fjárlög
séu afgreidd, þá megi hann rjúfa
þing, það er að hann megi rífa |
veg að taka mark á því, sem
hann segir.
V erkamadur.
Atbnrðirnir á langardag
00 í oær.
Lítið gerðist markvert fyrri
hluta laugardags, Miðstjórnir
allra pólitísku flokkanna munu
þó . hafa haldið fundi, en fátt
mun hafa gerst, því að enn var
úrslitasvar konungs ókomið. Virð-
ist bið á þessu svari vera orðin
nokkuð löng, og mun mörgum
'finnast sem ekki sé lengi hægt að
bíða enn.
Nokkurra funda hafði verið
boðað til þetta kvöld. Verkamenn
boðuðu til fundar í Dagsbrún. 1-
haldsmenn héldu fund í Varðar-
húsinu og Tímamenn komu sam-
ían í Kaupþingssalnum.
Dagsbrúnarfundurinn
var fjölmennur. Voru fyrst rædd
ýms almenn hagsmunamál stétt-
arinnar, svo sem slysahættuna við
höfnina og öryggi gegn henni, 1.
mai, kaupgreiðsluaðferðir vinnu-
kaupenda o. fl. En síðan var
snúið sér að þingrofsgerræðinu
og hinu svarta framtíðarútliti, þar
sem talið er líklegt að engar síld-
veiðar verði í sumar, engar opin-
berar framkvæmdir, engar bygg-
ingar og yfirleitt afarlítið um at-
vinnuskilyrði. Auk þriggja þing-
manna flokksins, er lýstu í skýr-
um dráttum baráttu sinni og við-
umboðin, sem þjósendurnir hafa
gefið þingmönnunum og senda
þá heim, af því það „að rjúfa“
þing sé ekki „aö slíta“ því! En
þetta er álíka skynsamleg álykt-
un og segja, að þó bannað sé
með lögum að slita í sundur
símaþræði, þá sé ekki bannað
að klippa þá!
Og Jónas (stjarna) settist niður
og ritaði grein í Tímann um að
þingrof væri ,,einn af elztu þátt-
um Iýðstjórnarinnar“ og „óað-
skiljanlega vaxið saman við lil
parlamentarismans eins og hann
hefir þróast í Englandi.“
Og sjá! Allir 19 þingmenn
Framsöknarflokksins voru í einu
vetfangi sannfærðir um, að þama
væri fær leið, alveg eins og
Faraó og riddaxar hans sann-
færðust um að leiðin væri fær,
þegar þeir sáu brautina yfir Hafið
Rauða.
En gái þeir nú vel að sér, þeir
Faraó Tryggvi og Framsóknar-
riddarar hans, þegar vötnin
falla saman aftur!
Það er djúpt Rauða Hafið!
skiftum við íhaldsflokkana á
þingi, töluðu nokkrir félagar og
Var þungt niðri fyrir til einræðis-
stjórnarinnar, er hafði skorið með
þingrofinu á bjargráðamöguleika
þeirra nú í kreppunni. Virtist
þeim sem nú væru línurnar hrein-
ar orðnar og þeir ættu nú í
höggi við sameinaðan andstæð-
ingaher íhaldsmanna og Tíma-
manna, og var auðheyrt á ræö-
um manna, að þeir treystu engum
til neins, nema samtökum og for-
ingjum sínum. — Ein hjáróma
rödd heyrðist þó á fundinum.
Kom.hún frá Guðjóni Benedikts--
syni. Túlkaði hann mál Spörtu-
verjanna af miklum æsingi, en
skar eigi annað upp en andúð
verkamanna.
Fundurinn stóð til kl. tæpl. 1,
Lýdueldiskröfur œskulýdsins.
1 gærkveldi boðuðu ungir jafn-
aðarmenn til fundar í Góðtempl-
arahúsinu \úð Tem.plarasund
(niðri), og var stjörn Alþýöusam-
bandsins boðin á fundinn, svo
og félögum úr Jafnaðarmannafé-
lagi íslands. Fundurinn Jhófst kl.
9 og stóð til kl. tæplega 12.
Umræður voru fjörugar, og
sagði einn af hinum ungu ræðu-
mönnum, að þingrof stjórnarinn-
ar væri framið til að hindra
bjargráð sjávarþorpanna og
Reykjavíkur, en það stefndi að
því, að svelta verkalýðinn á þess-
um stöðum til að afla sveitunum
ódýrari vinnukrafts.
Að umræðum loknum var sam-
þykt ályktun þess efnis að skora