Alþýðublaðið - 29.04.1931, Blaðsíða 2

9 ALÞÝÐUBLAÐIÐ
Dagnr verkalýðsins
1. maí.
Alls staðar í heiminum þar
sem félagsþroski verkalýðsins er
nokkur halda verkamenn 1. maí
hátíðlegan og vinna ekki þann
dag.
Hér í Reykjavík höfum við
fram að þessu ekki komist lengra
en að halda frídag frá kl. 12 á
jhádegi, en í ár hefir verkamanna-
félagið Dagsbrún ákveðið að
verkamenn hér í Reykjavík skuli
ekki vera lengur eftirbátar ann-
ara, og að vinna skuli lögð niður
af Dagsbrúnarmönnum (og þá að
sjálfsögðu einnig af meðlimum
1. maí hefir verið dagur verka-
lýðsins í 40 ár. Fyrst var hon-
um lítill sómi sýndur, en nú er
svo komið, að hann er viður-
kendur almennur hátíðisdagur
víða um lönd.
Hér á landi hefir ekki borið
mikið á 1. mai til þessa. í
Reykjavík hefir hann þó verið
gerður frábrugðinn öðrum dögum
hin síðustu ár, en óvíða eða
hvergi annars staðar. I Hafnar-
firði hefir hann varla verið
nefndur á nafn.
Nú í vetur varð sú nýlunda í
Hafnarfirði, að verklýðsfélögin
fengu sett það ákvæði í samn-
inga sína við atvinnurekendur, að
í. maí yrði ekki unnið. Mun þetta
vera í fyrsta skifti, siem slíkt á-
kvæði er sett í vinnusamninga,
en ýms félög annars staðar hafa
gert þetta sama síðan.
Það er stórt spor, sem hafn-
firzkur verkalýður hefir stigið
með þessu. 1. maí, sá dagur, sem
hanrt hefir kjörið sér, er viður-
kendur hátíðisdagur af atvinnu-
rekendum, viðurkendur jafn rétt-
hár helgidögum ríkisins. f þessu
felst viðurkenning á verkalýðn-
um sjálfum, á valdi hans og rétt-
indum. Atvinnurekendur er farn-
ir að sjá, að þeim tjáir ekki ann-
að en taka eitthvert tillit til þess,
sem verkalýðurinn vill og krefst.
Það er spor í rétta átt. En það
er ekki heldur nema spor. Mark-
ið er enn þá f jarri, markið mikla,
að alþýðan sjálf ráði atvinnu-
tækjunum. Verkalýðurinn má
engar hvildir taka í sókninni fyr
en þyí er náð.
En hafnfirzku félögunum var
ekki nóg að fá þessa viðurkenn-
ingu frá hendi atvinnurekenda.
Þau vildu líka láta það sjást, að
þau sjálf litu á 1. maí sem sinn
dag. Þau hafa öll staðið einhuga
að því að gera hann sem hátíð-
legastan, verkamannafélagið Hlíf,
verkakvennafélagið Framtíðin,
jafnaðarmannafélagið og F. U. J.
Sjómannafélagið átti þar minni
hlut að máli, en ekki stafaði það
af áhugaleysi eða skilningsskorti,
Sjómannafélagsins, er í landi
vinna).
Vinna verður því lögð niður af
félagsskráðum verkamönnum,
þannig að 1. maí verður engin
upp- eða út-skipun, engin bygg-
ingavinna, engin hafnargerðar-
eða bæjar-vinna, engin útsending
á vöriun úr pakkhúsum og eng-
inn akstur vörubifreiða.
Þess má geta, að á Siglufirði
og fsafirði verða allar búöir lok-
aðar, en í Hafnarfirði verða þær
lokaðar frá kl. 12 á hádegi.
heldur af hinu, að fíestir eða allir
félagar þess eru nú úti á sjó.
Alt kapp hefir verið lagt á, að
dagurinn megi verða sem eftir-
minnilegastur og skemtilegastur.
Skal hér sagt frá því helzta, sem
þar verður til hátíðabrigða.
1. Gudspjómista. Hún fer fram
í þjóðkirkjunni. Séra Sigurður
Einarsson stígur í stólinn, en
hann er viðurkendur einhver
mælskasti klerkur landsins og
skortir tekki andríki. Söngnum
stjórnar hinn góðkunni söngkenn-
ari og tónsmiður Friðrik Bjarna-
son.
2. Rœduhöld og söngur. Ræðut
verða fluttar í tilefni af deginum
annaðhvort í Góðtemplarahúsinu
eða fyrir framan bamaskólann
nýja, eftir veðurfari. Ræðumenn
verða: Stefán Jóhann Stefánsson,
Laufey Valdimarsdóttir, iEmil
Jónsson og Ólafur Þ. Kristjáns-
son. — Eftir hverja ræðu syng-
ur karlakór alþýðufélaganna und-
ir stjórn Lárusar Jónssonar söng-
kennara.
3. Bazar. Verkakvennaféiagið
Framtíðin hefir salubazar í bæj-
arþingsalnu'm. Verða þar til sölu
margir eigulegir og prýðilegir
munir, og hefir þeim, er þetta
ritar, verið sagt svo frá, að þar
bjóðist ungu fölki einkar gott
tækifæri til að fá sér ýmsa girni-
Jega hluti í búið. — Ágóði af
bazarnum rennur í sjúkrasjóð fé-
lagsins.
4. Skemtun. Um kvöldið skemta
fólögin sér í Góðtemplarahúsinu.
Þar syngur kaflakórinn og söng-
dánzaflokkur F. U. J. sýnir listir
sínar. Auk þess ætlar F. U. J.
að nota tækifærið til að vígja
fána sinn, sem er alveg nýr af
nálinni og hinn myndarlegasti
gripur. Gera mó ráð fyiir, að
unga fólkið lyfti sér eitthvað upp
áður en skemtuninni lýkur.
5. Bla'ð. Um morguninn kemur
út blað með nafninu 1. maí, og'
verður það helgað deginum.
Ýmsir mætir menn skrifa í það.
6. Merkjasala. Sérstök merki
verða búin til og seld á götunum.
7. Lokun búða. Kaupmannafé-
lag Hafnarfjarðar hefir sýnt þann
skilning á vilja verkalýðsins, að
það lætur búðir verða lokaðar
frá kl. 1.
Allur ágóði af hátíðahöldunum
— nema bazarnum — rennur í
byggingasjóð alþýðufélaganna,
en þeim sjóði verður varið til
að koma upp Alþýðuhúsi Hafn-
arfjarðar. Bók verður látin liggja
frammi á skemtistöðunum um
daginn, þar sem menn geta skrif-
að í framlög sín til hússins,
hvort sem er heldur peningar eða
dagsverk. Er svo til ætlast, að
bók þessi verði síðan látin fylgja
húsinu sem eign þess. — Þarf-
laust er að segja’ nokkrum al-
þýðumanni í Hafnarfirði frá því,
'rversu mikinn baga alþýðufélög-
in hafa' liðið undanfarið af hús-
næðisleysi. Alþýðuhúsið er eitt-
hvert mikilvægasta verkefnið,
sem liggur fyrir félögunum eins
og nú standa sakir. Ætti það
ekki að verða til að draga úr að-
sók’n fólks að hátíðahöldunum, að
ágóðinn rennur til svo nauðsyn-
legs fyrirtækis.
Ólafur Þ. Kristjánsson.
iVorpnb’aðið ræðst á Jón
ÍJoríáksoii
í Morgunblaðinu á sunnudag-
inn birtist grein með yfirskrift-
inni „Taugaóstyrkur socialista".
Kennir þar margra grasa, en
byggist á litlum skilningi og
rotnum hugsunarhætti. Meðal
annars segir þar:
„Þessi bliekkingartilraun við al-
menning er dálítið brosJeg. Þeir,
sem alt af þykjast vera starf-
andi meðal alþýðunnar, þekkja
hana ekki betur en þetta. Þeir
halda að menn skilji það ekki,
að þó þing sé rofið með ofbeldi,
þá er það eigi að síður rofið, og
verður þvi að fá nýtt þing kos-
ið til þess að þjóðin geti náð
rétti sínum.“
Er hægt að gefa íhaldinu, með
Jón Þorláksson í broddi fylking-
ar, skarpara rothögg úr sínum
eigin herbúðum en einmitt með
sJíkum orðum? Jón Þorláksson
og fleiri íhaldsþingmenn eru oft
búnir að lýsa því yfir af svölum
Alþingishússins og undan þak-
skeggi „grenisins“ við Kalkofns-
veg, að Sjálfstæðisflokkurinn ætl-
aði að halda áfram þingstörf-
um ef nægilegur þingmeirihluti
hefði fengist til þess og virða
þingrof konungs að engu. Ætlaði
Jón Þorláksson þá með íhaldið
í eftirdragi að brjóta Iög og
þingræði landsins, og eru afglöp
íhaldsins svo mikil, að Morgun-
blaðið sé nauðbeygt til að
skamma sjálft sig og íhaldið
annað slagið?
Jón Þorláksson hlýtur að gefa
Morgunblaðinu alvarlega áminn-
ingu, eða heita að öðrum kosti
„lygari" frammi fyrir alþjóð að
dómi Morgunblaðsins. P. H.
Landsmðlafondlrnir.
Landsmálafundur var haldinn
á Akranesi á sunnudaginn. Var
þar margt manna. Af hálfu Al-
þýðuflokksins talaði þar Héðinn
Valdimarsson. Deildi hann á and-
stöðuflokkana og sýndi fram á,
að alþýðan verður að treysta
sjálfri sér og sínum flokki einum.
Á mánudagskvöldið var fundur
í Borgarnesi og var hann líka
fjölmennur. Af hálfu Alþýðu-
flokksins mætti Héðinn einnig
þar. Þaðan fór hann norður i
Húnavatnssýslu til fundarhalda
þar og víðar á Norðurlandi.
I’iskkaiíp af eiieodmn skipaai.
Milli 50 og 60 færeyskar skútur
hafa losað fisk hér síðastliðna
viku. Hafa „Kveldúlfur" og „AI-
lianoe" keypt mestallan fiskinn.
Skip þessara tveggja félaga á-
samt flestum öðrum togaranna
lágu á vertiðinni í heilan mánuð
aðgerðarlaus til þess að tak-
marka fiskframleiðsluna.
FiugleiðantrurirÉi.
Búist er við að „Óðinn“ haldi
af stað í Grærxlandsleiðangurinn
seinni hluta dags. Flugvélin verð-
ur látin í skipið við kolakran-
ann og þaðan mun lagt ai stað.
Munu vafalaust margir Reykvík-
ingar vilja vera viðstaddir þegar
leiðangursmenn leggja úr höfn..
Halisteinirí og Döra.
Nýlega er út komið nýtt leik-
rit, „Hallsteinn og Dóra“, eftir
Einar H. Kvaran. Leikritið er K
4 þáttum og geiist nú á tímum.
Það er þrungið dulrænum ör-
lagaleik, sem ofinn er með hár-
fínni list. I þvi er skörp ádeila,
• sem mun áreiðanlega snerta
marga og þoka við þeim sálum,
sem hrærast í vitfirringskappi
broddborgaralífsins um auð, „á-
lit“ og völd. Það mun vekja deil-
iir og því mun misjafnlega tekið.
Vinir þess verða hugsjónamenn-
irnir, „þrælarnir" svonefndu, en
óvinirnir verða úr hópi „haustsál-
anna“, hinna „konungbornu". —
Síðasti þáttur íleikritsins gerfst
„einhvers staðar í tilverunni", og
mun mörgum forvitni á að sjá
hvernig Leikfólagið leysir það
hlutverk sitt. Aðalæfing á leik-
ritinu er í kvöld, en fyrsta sýn-
ing á morgun. — Það er iangt
síðan við höfum séð leikrit frá
hendi Einars Kvarans. Nú er þess
kostur. Enn mun Kvaran vekja
deilur — eins og áður —. Um
miðlungsmenn standa ekki storm-
ar. V.