Morgunblaðið - 06.01.1982, Síða 31

i
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 6. JANÚAR 1982
31
Minning:
Þorkell Kristjáns-
son, fyrrv. fulltrúi
Fæddur 25. maí 1903.
Dáinn 24. desember 1981.
A aðfangadaK jóla barst mér
andlátsfrétt Þorkels Kristjáns-
sonar, fyrrverandi framkvæmda-
stjóra barnaverndarnefndar
Reykjavíkur, húsbónda míns og
samstarfsmanns um árabil. Með
Þorkatli er genginn mætur
sæmdarmaður, sem fjölmörgum
var að góðu kunnur.
Þorkell var Dalamaður að ætt
og uppruna, fæddur á Breiða-
bólsstað á Fellsströnd 25. maí
1903, sonur hjónanna Kristjáns
Þórðarsonar og Sigurbjargar
Jónsdóttur, sem þar bjuggu. Um
fyrri ár Þorkels er mér fátt kun-
nugt, en hann mun hafa stundað
ýmis störf, m.a. barnakennslu, en
fræðslu umfram barnanám hafði
hann aflað sér í skóla, sem um
hríð var starfræktur að Hjarðar-
holti í Laxárdal.
A árinu 1944 verða þau tímamót
í lífi Þorkels að hann ræðst til
starfa hjá barnaverndarnefnd
Reykjavíkur. Átti það eftir að
verða hans ævistarf, því hann
vann sem fulltrúi nefndarinnar og
framkvæmdastjóri þar til hann lét
af störfum vegna heilsubrests á
árinu 1968.
Sérstök lög um barnavernd voru
fyrst sett hér á landi 1932 og í
kjölfar þeirra komu barnavern-
darnefndir. Fljótt varð það ljóst
að störf barnaverndarnefndar
Reykjavíkur voru umfangsmeiri
en svo að nefndarmenn gætu sinnt
þeim í hjáverkum. Var því tekið að
ráða starfsfólk. Hér gerðist Þor-
kell brautryðjandi. Hann er fyrsti
maður hérlendis, sem gerir bar-
navernd að ævistarfi. Starfið var
erfitt. Viðfangsefnin oft heimi-
lisböl og önnur ógæfa í sínum
margvíslegustu myndum og úr-
ræðin, sem tiltæk voru til hjálpar,
alltaf af skornum skammti. Fæst
það var fyrir hendi, sem til slíkrar
starfsemi heyrir og nú þykir sjálf-
sagt. Slíkt starf er þolraun hver-
jum manni. Til þessara starfa var
Þorkell vel fallinn fyrir margra
hluta sakir. Hann var raunsær og
fordómalaus gagnvart skjólstæð-
ingum sínum og jafnframt
nærfærinn og gæddur þeim hæfi-
leika að geta umgengist ólíkasta
fólk. Öll störf sín vann Þorkell af
þeirri ósérhlífni og skyldurækni,
sem þótt hefur einkenna aldamó-
takynslóðina öðrum fremur.
Það hlaut oft að verða hlut-
skipti Þorkels sem framkvæmda-
stjóra barnaverndarnefndar að
framfylgja ákvörðunum í viðkvæ-
mum einkamálum. Aldrei varð ég
þess þó var, þau ár sem við unnun
saman, að þeir, sem töldu sig eiga
um sárt að binda í slíkum málum,
bæru þykkju eða kala til Þorkels.
Segir það meira en mörg orð um
háttvísi hans og drenglyndi.
Áhugi Þorkels á barnaverndar-
málum takmarkaðist ekki við það,
sem kalla mætti starf hans í þren-
gri merkingu. Um langt árabil var
hann, á einn eða annan hátt, aðili
að mörgum þeim málum, sem til
framfara og úrbóta horfðu í bar-
naverndarmálum. Skortir mig
kunnugleika til að rekja þau störf
hans öll. Þá stofnaði hann styrk-
tarsjóð munaðarlausra barna og
lét sér jafnan síðan annt um við-
gang þess sjóðs.
Síðustu ævirárin urðu Þorkatli
mótdræg. Konu sína, Guðrúnu
Ólafsdóttur, missti hann eftir
mikla vanheilsu og sjálfur átti
hann við heilsubrest að stríða.
Sá sem þetta skrifar kom ungur
og reynslulítill til starfa hjá Þor-
katli og naut ráða hans og góðvil-
dar. Heilinda hans við mig min-
nist ég á kveðjustund. Börnum
hans, Margréti og Sigurði Ómari,
svo og öðrum vandamönnum,
sendi ég mínar hlýjustu sa-
múðarkveðjur.
Örn Helgason
Guðlaug Snæbjörns-
dóttir - Minningarorð
í dag verður Guðlaug Snæ-
björnsdóttir jarðsungin frá Frí-
kirkjunni í Reykjavík.
Guðlaug var fædd á Eyrarbakka
25. ágúst 1899, og var því á 83.
aldursári er hún lést. Hún var
yngri dóttir hjónanna Snæbjarnar
Eysteinssonar og Borghildar Ein-
arsdóttur frá Þurá í Ölfusi. Sú
eldri hét Helga, fædd 1891. Helga
var gift Hannesi Magnússyni vél-
stjóra frá Eyrarbakka og áttu þau
einn son, Harald. Helga lést árið
1973, en Hannes var þá látinn
fyrir allmörgum árum.
Foreldrar Guðlaugar slitu sam-
vistum og eftir það var Guðlaug í
skjóli móður sinnar þar til hún fór
sjálf að vinna fyrir sér. Þegar
Guðlaug var um tvítugt fór hún
ásamt móður sinni til Reykjavíkur
og réðist þá í vist til Björns Þórð-
arsonar Iögmanns síðar forsætis-
ráðherra. Björn mun hafa aðstoð-
að Guðlaugu við að komast til
Danmerkur, sem hugur hennar
stóð mjög til. Hún fékk vinnu á
prestsetri í námunda við lýðhá-
skólann í Askov, en þann skóla
sóttu margir íslendingar hér áður
fyrr.
Guðlaugu tókst jafnframt vinnu
sinni á prestsetrinu að stunda
nám í fyrrnefndum skóla. Hún lét
ekki þar við sitja heldur fór á
listaskólann Kunstflid í Kaup-
mannahöfn. í þessum skóla lagði
hún stund á hannyrðir.
Er Guðlaugu hafði þannig tekist
að afla sér menntunar, sem ekki
var svo lítið afrek á þeim tíma,
sérstaklega fyrir stúlkur, kom hún
aftur heim til íslands. Hún dvaldi
þó ekki lengi hér heima að þessu
sinni, fann ekki starf við sitt hæfi.
Hún sigldi því íljótlega til Kaup-
mannahafnar og fékk þar vinnu
við fatasaum.
Guðlaug undi sér vel í Dan-
mörku. Hún kunni vel við Dani,
henni féllu vel lifnaðarhættir
þeirra og hafði ætíð síðan sérstak-
ar mætur á öllu dönsku. Guðlaug
var í Danmörku öll síðari stríðsár-
in og starfaði þá nokkuð innan
danska Rauða krossins.
Það kom vinum og ættingjum
Guðlaugar nokkuð á óvart er hún
kom alkomin heim til íslands og
hafði þá dvalið í Danmörku sam-
tals um aldarfjórðungsskeið. Hún
lét hafa eftir sér að hún vildi bera
beinin á Islandi. Römm er sú taug
er rekka dregur föðurtúna til. Eft-
ir heimkomuna fór Guðlaug
nokkrum sinnum til skemmri
dvalar í Danmörku, síðast árið
1969.
Guðlaug hóf nú störf hjá Andr-
ési Andréssyni klæðskera. Hún
starfaði hjá Andrési óslitið þang-
að til fyrirtæki hans hætti starf-
semi. Alls staðar þar sem Guðlaug
vann þótti hún mjög góður
starfskraftur, enda var það henni
kappsmál að skiia góðu verki —
gerði miklar kröfur til sjálfrar sín
og ætlaðist til þess sama af öðr-
um.
Guðlaug var heilsuhraust alla
sína ævi. Hún var mjög sjálfstæð
og óháð, og vildi sem minnst til
annarra sækja. Hún var ef til vill
ekki vinmörg í fyllstu merkingu
þess orðs, en með afbrigðum vin-
föst. Á mínu heimili var hún tíður
gestur og ég og fjölskylda mín
söknum nú vinar í stað við fráfall
hennar. Okkur er harmur í brjósti
og við sendum Haraldi Hannes-
syni frænda hennar og fjölskyldu
hans samúðarkveðjur. Megi minn-
ingin um hana lifa.
Benedikt H. Alfonsson.
Okkur langar til að minnast
vinkonu okkar Guðlaugar Snæ-
björnsdóttur, sem er nýlátin. Hin
góðu kynni okkar voru á þann veg,
að Guðlaug hafði um áraraðir ver-
ið einn helsti heimilisvinur hjá
móðurforeldrum okkar. Sú vinátta
var langvinn og þegar foreldrar
okkar stofnuðu til síns heimilis
nutu þau velvildar Guðlaugar og
varð hún æ síðan fastagestur þar.
Ilún hafði mikinn áhuga á upp-
vexti barnanna, tók okkur opnum
örmum hverju og einu, og bundust
við henni traustum vináttubönd-
um. Við áttum fjölmargar
ánægjulegar samverustundir og
mun gjafmildi hennar gleymast
okkur seint.
Við söknum Guðlaugar mjög,
einn besti vinur okkar er nú horf-
inn af sjónarsviðinu.
Systkinin Vatnsholti 8.
ATHYGLI skal vakin á því, að afmælis- og
minningargreinar verða að berast blaðinu með góðum
fyrirvara. Þannig verður grein, sem birtast á í
miðvikudagsblaði, að berast í síðasta lagi fýrir hádegi
á mánudag og hliðstætt með greinar aðra daga.
Greinar mega ekki vera í sendibréfsformi. Þess skal
einnig getið, af marggefnu tilefni, að frumort ljóð um
hinn látna eru ekki birt á minningarorðasíðum
Morgunblaðsins. Handrit þurfa að vera vélrituð og
með góðu línubili.
María Guðmunds-
dóttir Minningarorð
Fædd ll.janúar 1891.
Dáin 22. desember 1981.
Nú gjalla klukkur glödum hrcim,
er guds.son fæddist þt ssum heim.
Og fa rdi mönnum fögur jól,
í fridarhjartri kærloiks sól.
Þessar undurfögru ljóðlínur
komu mér í hug, þá er ég heyrði
andlát Maríu frænku. Það var hún
ætíð kölluð af öllum í fjölskyld-
unni, og þá einnig af mér, þótt hún
væri mér ekkert skyld, en hún var
afasystir mannsins míns.
Jólahátíðin var að ganga í garð,
senn mundu klukkur gjalla í borg
og bæ, og kalla til helgra tíða,
senn yrði okkur fluttur boðskapur
jólanna, um kærleik föðurins sem
er á himnum, einnig um birtu og
yl og um frið og gleði í hjörtum
okkar jarðarbarna.
Við sjúkrabeð Maríu frænku
hljómuðu einnig klukkur, klukkur
himinsins, þær kölluðu einnig til
helgra tíða, og því kalli gegndi
hún. I friðarbjartri kærleikssól,
hélt hún á braut til æðri heima, til
að halda þar sína jólahátíð.
Nú þegar skammdegismyrkrið
grúfir yfir, og við lítum vonaraug-
um til lengri og bjartari daga lýsir
kærleikssólin bjarta á vegferð
hennar til ódauðleikans.
Hlýjar saknaðarkveðjur fylgja
henni héðan frá mér og minni fjöl-
skyldu. Ég ætla ekki að skrifa
langa minningargrein um Maríu
frænku. En mig langar með
nokkrum fátæklegum línum, að
þakka henni alla hennar góðvild
og tryggð við mig, frá því fyrsta að
ég kom að hennar dyrum í vondu
veðri um hávetur frá jarðarför
ömmu minnar og var ég bæði
hrygg og köld. Þá stóðu dyr henn-
ar mér opnar, og hún átti bæði
hlýju til að verma og styrk til að
hugga. Það verður ekki svo minnst
Maríu frænku, að eigmmanns
hennar, Jóns Þorvaldssonar, kaup-
manns á Akureyri, sé eigi getið,
svo samtengd sem þau voru.
Þau studdu og treystu hvort á
annað, og ekki þykir mér ólíklegt
að góðvild og greiðasemi Maríu
frænku hafi eiginmaður hennar
með ánægju lagt lið.
Á Akureyri áttu þau heimili
meðan Jón lifði, þar var þeirra
starfsvettvangur heima og
heiman, þar lágu ræturnar, þang-
að leitaði hugurinn og þangað eru
nú að síðustu fluttar hennar
jarðnesku leifar héðan að sunnan
þar sem hún átti heimili hin síð-
ustu ár.
Fari hún í friði, góða ferð.
Guðrún Jóhannsdóttir.
Aðalheiður Tryggva-
dóttir - Minningarorð
Fædd 28. febrúar 1910.
Dáin 8. nóvember 1981.
Aðalheiður amma fæddist árið
1910 á Fáskrúðsfirði, dóttir hjón-
anna Þóreyjar Jónsdóttur og
Tryggva Guðmundssonar sjó-
manns. Hún var fyrsta barn for-
eldra sinna er lifði og naut hún
mikils ástríkis í æsku. Snemma
mun hún hafa farið að hjálpa til á
heimili foreldra sinna enda alla
tíð dugleg og vinnusöm. Amma
ólst upp á gestrisnu og gleðiríku
heimili, þar sem bæði var kveðið
og lesið, enda kunni hún ógrynni
kvæða, sem hún fór oft með okkur
til ánægju.
Ekki var ævin hennar alltaf
dans á rósum. Níu ára gömul fór
hún á Vífilsstaði vegna brjóst-
veiki. Hefur það verið áraun svo
ungu barni að dveljast veikt lang-
tímum saman frá sínum nánustu.
Fimmtán ára dvaldi hún á Akur-
eyrarspítala vegna nýrnaveiki. En
upp frá því náði hún góðri heilsu
um langt árabil.
Um tvítugt hleypir hún heim-
draganum og fer suður til Reykja-
víkur að vinna fyrir sér. Þar kynn-
ist hún afa okkar, Jóni Péturssyni
málmsteypumanni. Okkur þætti
ekki björgulegt í dag að hefja
búskap við þær aðstæður, sem
voru á kreppuárunum. En þau
lögðu samt á brattann eins og
ungu fólki er áskapað og hófu
búskap í Reykjavík árið 1934. Þau
flytja til Hafnarfjarðar árið 1937
með fyrsta barn sitt, Tryggva.
Fljótlega eftir komu sína til Hafn-
arfjarðar festu þau kaup á Eyr-
arhrauni, litlu húsi í hrauninu
fyrir vestan bæinn og kunnu svo
vel við sig að þar bjuggu þau allar
götur síðan. Börnin fæddust eitt
af öðru þar til þau voru orðin sex.
Oft var þröngt á þingi í litla hús-
inu og efnin ekki alltaf mikil, en
amma nýtti allt, saumaði og bætti
og hélt öllu hreinu. Hún kenndi
börnunum sínum kvæði og vers.
Trúlega hefur hún oft verið þreytt
en alltaf var hún fyrst á fætur að
morgni.
En lífið gefur og lífið tekur.
Fjörutíu og fimm ára gömul miss-
ir hún sjónina að mestu. Árið 1968
missa afi og amma, á sviplegan
hátt, yngstu dóttur sína og auga-
stein. Hún var þá ein eftir í föður-
húsum.
Hún amma var geðrík og glað-
lynd og vildi öllum vel og það eru
engin ósannindi að segja að hún
hafi verið gæðakona enda var hún
vinamörg.
Sjúkdómslega hennar var stutt
þótt hún hefði kennt sér meins um
nokkurn tíma. Á banasænginni
sýndi hún æðruleysi og beið dauða
síns eins og sá einn getur gert er
hefur lokið ævihlutverki sínu með
sóma og veit að gott verður að
koma heim þreyttur að kveldi.
Við biðjum Guð að styrkja afa
okkar.
Barnabörn.